Λάμπουσα - Όταν τα παραβατικά παιδιά πήγαιναν σε... Σχολή

 
Η ΔΟΜΗ

 
Το μισοτελειωμένο ξενοδοχείο, με τη βοήθεια των παιδιών που φοίτησαν εκεί, μετατράπηκε σε ολόκληρο χωριό. Έγιναν νέες οικοδομές, σπίτια, τάξεις, εργαστήρια, αίθουσα γυμναστικής με γήπεδο καλαθόσφαιρας – η πρώτη στην Κύπρο. Καλλιεργήθηκε η γη και δημιουργήθηκε φάρμα με ζώα. Η Σχολή έγινε αυτάρκης. Το προσωπικό με τις οικογένειές τους έμεναν εκεί ολόχρονα. Ποτέ δεν έκλεινε εντελώς. Υπήρχαν τρεις κοιτώνες για τις τρεις ομάδες παιδιών: τους Πιτσιρίκους (12-13 ετών), τους Πράσινους (14-16 ετών) και τους Βένετους (17-18 ετών). Σε κάθε κοιτώνα χώραγαν 24 παιδιά, αλλά στην ανάγκη έμπαιναν και επιπρόσθετα κρεβάτια. Κάθε τμήμα είχε τον κήπο του, τα μπάνια του, τις αποθήκες του και το σπίτι του δασκάλου - υπεύθυνου του κοιτώνα, και του βοηθού του, με τις οικογένειές τους. Το κεντρικό κτίριο μετατράπηκε σε τάξεις, έπειτα ήταν τα γραφεία, οι κουζίνες και οι τραπεζαρίες. Υπήρχε ένα τμήμα που ονομαζόταν «νοσοκομείο». Αυτό ήταν το βασίλειο της οικονόμου και της βοηθού της. Είχε γραφεία, αποθήκες με ρουχισμό, τμήμα πρώτων βοηθειών και νοσηλείας.
Εκτός από το διδακτικό προσωπικό και τις οικονόμους, υπήρχαν κτιστάδες, πελεκάνοι, ένας μπογιατζής, ένας υδραυλικός, ένας δάσκαλος χειροτεχνίας και ένας κηπουρός. Αυτοί μάθαιναν με τη σειρά τους στα παιδιά την τέχνη τους.
 
ΝΕΑΡΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ

 
«Η φιλοσοφία της σχολής δεν ήταν τιμωρητική», τονίζει ο Μιχάλης Κοκκινίδης ο οποίος διορίστηκε στη Σχολή ως δάσκαλος, το 1950. Όταν ερχόταν ένα νέο παιδί περνούσε μία περίοδο, ένα μήνα, προσαρμογής. Σε αυτόν τον μήνα, συνεχίζει ο κ. Κοκκινίδης, έπρεπε να αξιολογήσουμε τις ανάγκες του παιδιού και το παιδί το ίδιο να μάθει πώς ήταν η ζωή μέσα στη Σχολή. «Αφού μιλούσε με τον διευθυντή, θα πήγαινε στην οικονόμο, η οποία θα του έδινε ρούχα και παπούτσια για τη δουλειά, τη γυμναστική, την εκκλησία… τέσσερα από όλα. Στην συνέχεια, ο επίτροπος (υπήρχε ένας επίτροπος για κάθε 6 παιδιά) θα οδηγούσε τον νεαρό στην τραπεζαρία, όπου κάθονταν και τα υπόλοιπα παιδιά της ομάδας του επιτρόπου. Έτσι το παιδί μάθαινε να ανήκει σε μια ομάδα και ήξερε ποιος είναι ο άμεσα υπεύθυνός του. Σε αυτόν τον πρώτο μήνα, ο επίτροπος του εξηγούσε πώς να στρώνει το κρεβάτι του, πώς να καθαρίζει τα παπούτσια του, τι να φορά για την εκκλησία, τι για τη γυμναστική κλπ. Από την άλλη, ο δάσκαλος έδινε προσοχή στο επίπεδο των γνώσεών του στα διάφορα μαθήματα. Κάθε δάσκαλος είχε 5-10 μαθητές», συμπληρώνει δάσκαλος.
 
ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΟΝΕΩΝ

 
Οι γονείς λάμβαναν ενημέρωση μέσω επιστολών για το παιδί τους (μόνο αγόρια γίνονταν δεχτά) και προσκαλούνταν να επισκεφθούν τη Σχολή, η οποία πλήρωνε τα οδοιπορικά τους. Όσοι, μάλιστα, έρχονταν από μακριά, μπορούσαν να διανυκτερεύσουν στο «νοσοκομείο». Θυμάμαι, λέει ο κ. Κοκκινίδης, ότι όταν οι γονείς έβλεπαν τα ρούχα που πήρε το παιδί τους και ότι έτρωγε καλά, έμεναν ικανοποιημένοι. «Πολλοί άλλωστε δεν είχαν τόσα να προσφέρουν στα παιδιά τους. Ήταν πολύ ευχαριστημένοι οι γονείς και μάλιστα μας έλεγαν αστειευόμενοι ότι ‘‘επατταλέψετέ μας τα κοπελούδκια’’, διότι πρώτα μαγειρεύαμε φασόλια, ετρώαν τη νύχτα, τζιαι την άλλην ημέρα, τζιαι την άλλην νύχτα. Τωρά έρχονται με άδεια τζιαι δεν τρων το φαΐ που μαειρέφκουμεν», προσθέτει χαμογελώντας.

 
Η ιδέα να μετονομαστεί η Σχολή από Αναμορφωτική σε «Λάμπουσα» ανήκε στη Στέλλα Σουλιώτη, την πρώτη υπουργό Δικαιοσύνης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Στέλλα Σουλιώτη που επισκεπτόταν συχνά το σχολείο, αφού αυτό υπαγόταν στο υπουργείο της, θεωρούσε ότι οι λέξεις «αναμορφωτήριο» ή «σωφρονιστήριο», δεν άρμοζαν στη Σχολή, τη φιλοσοφία της οποίας στήριζε. Έτσι επέλεξε να δώσει το όνομα «Λάμπουσα» -από την αρχαία Λάπηθο- και επιπρόσθετα επέτρεψε στα παιδιά που διέμεναν στη Σχολή να μπορούν να εργάζονται και έξω από αυτή.
 
ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΚΥΠΡΙΟΙ

Η τουρκική εισβολή του 1974 έγινε 500 μέτρα ανατολικά της Αναμορφωτικής Σχολής της Λαπήθου. «Όταν σηκωθήκαμε είδαμε τα αεροπλάνα, και οι θάλασσες ήταν γεμάτες από πλοία. Στάθηκε αδύνατο να επικοινωνήσουμε με τη Λευκωσία. Με όσα παιδιά ήταν ακόμα στη Σχολή, περίπου 40, και τις οικογένειές μας, ξεκινήσαμε για τη Λάπηθο. Πήγαμε στο δημαρχείο της Λαπήθου, η οικογένεια μου πήγε προς τον Καραβά. Από το δημαρχείο είχαμε καλύτερη εικόνα της εισβολής. Επιστρέψαμε στο σχολείο να πάρουμε τρόφιμα και είδαμε ότι είχε κτυπηθεί. Ξημερωθήκαμε στο δημαρχείο της Λαπήθου. Το μεσημέρι ξεκινήσαμε για τη Μόρφου, αν και είχα εισηγηθεί τη Σχολή Μιτσή στη Λεμύθου όπου είχα φοιτήσει. Στη Μόρφου φιλοξενηθήκαμε για ένα βράδυ και μετά ξεκινήσαμε για την Κακοπετριά. Μου έκανε εντύπωση που μερικοί, οι οποίοι δεν είχαν δει τίποτα από την εισβολή, μας έλεγαν δειλούς και ότι θα έπρεπε να ντρεπόμαστε και να πάμε πίσω απ’ εκεί που ήρθαμε. Με τα αυτοκίνητα γεμάτα από τις οικογένειες και τα παιδιά της Σχολής φτάσαμε τελικά στη Λεμύθου, όπου μας άνοιξαν τη Σχολή και σιγά-σιγά γέμισε από κόσμο. Εκεί μπορέσαμε να στείλουμε τα παιδιά στα σπίτια τους, ενώ εγώ και το άλλο προσωπικό μείναμε να βοηθήσουμε τον κόσμο», θυμάται ο κ. Κοκκινίδης.

 
Η ΝΕΑ ΣΧΟΛΗ
Η Σχολή Λάμπουσα επαναλειτούργησε στη Λεμεσό το 1980 με διευθυντή τον Μιχάλη Κοκκινίδη, ο οποίος ήταν και ο τελευταίος, αφού το 1986 αποφασίστηκε να κλείσει οριστικά η Σχολή. «Λειτουργήσαμε ξανά στα Πολεμίδια με την ίδια ονομασία και φιλοσοφία. Με τα παιδιά μετατρέψαμε γρήγορα τον χώρο σε έναν παράδεισο με κήπους. Δυστυχώς, η φιλελεύθερη φιλοσοφία δεν άρεσε σε όλους και εμάς δεν μας ενδιέφερε να έχουμε ένα κλειστό ίδρυμα όπως τις φυλακές. Έτσι η Σχολή έκλεισε», κατέληξε ο κ. Κοκκινίδης.
 


 

Φωτογραφίες: Αντρέας Λουκαΐδης