Bουλευτικές εκλογές: Έτσι γυρίζει η μπίλια με τις έδρες

  
Με τις υπολογιστικές μηχανές ανά χείρας τα κομματικά επιτελεία αναμένεται να κορυφώσουν μετά την εορταστική περίοδο του Πάσχα την προεκλογική τους προσπάθεια ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 22ας Μαΐου. Οι προσεχείς βουλευτικές εκλογές πραγματοποιούνται υπό το πρίσμα της πρόσφατης τροποποίησης του εκλογικού νόμου, αλλά και ενός εύθραυστου σκηνικού όσον αφορά στον τρόπο που το εκλογικό σώμα θα συμπεριφερθεί. Δεδομένο αποτελεί πως στη νέα Βουλή δεν θα υπάρχουν μονοεδρικά κόμματα, καθότι όποιο κόμμα καταφέρει να υπερπηδήσει τον πήχη του 3,6%, αυτομάτως εκλέγει δύο βουλευτές. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι το εκλογικό μέτρο στη δεύτερη κατανομή (μεταφερόμενα υπόλοιπα διά τις αδιάθετες έδρες) θα εμπεριέχεται δύο φορές στο 3,6% επί των εγκύρων ψήφων παγκύπρια, τους οποίους θα λάβει ένα κόμμα. Για παράδειγμα, με βάση το σενάριο του 2011, το 3,6% αναλογούσε σε 14.500 ψήφους, ενώ το εκλογικό μέτρο στη δεύτερη κατανομή ήταν 6.733. Συνεπώς, ένα κόμμα το οποίο θα έμπαινε στη δεύτερη κατανομή, θα εξασφάλιζε δύο έδρες αυτόματα και θα του απέμενε προς διεκδίκηση τρίτης έδρας ένα υπόλοιπο περίπου χιλίων ψήφων. Απ’ εκεί και πέρα, το πού και πόσες έδρες θα εξασφαλίσει το κάθε κόμμα είναι κάτι που θα εξαρτηθεί από το συνολικό ποσοστό του παγκύπρια, αλλά και από την εκλογική δύναμη που θα καταγράψει σε κάθε εκλογική περιφέρεια. Άλλωστε, το τελικό αποτέλεσμα σε ό,τι αφορά στην κατανομή των εδρών είναι απότοκο μιας σειράς μαθηματικών πράξεων, οι οποίες μπορούν να γίνουν μόνο όταν θα υπάρχουν όλα τα δεδομένα της εξίσωσης.

ΤΟ ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Το ισχύον εκλογικό σύστημα όπως αυτό τροποποιήθηκε προ μερικών μηνών από τη απελθούσα Βουλή προβλέπει τη διάθεση των βουλευτικών εδρών στην πρώτη κατανομή με το σύστημα της απλής αναλογικής, ενώ στις δύο φάσεις της δεύτερης κατανομής εφαρμόζεται ενισχυμένη αναλογική με ποσοστά 3,6% και 7,2%, αντίστοιχα. Για να καταστεί δυνατή η συμμετοχή ενός κόμματος στη δεύτερη κατανομή θα πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό 3,6% των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι συνασπισμοί δύο κομμάτων χρειάζεται να συγκεντρώσουν ποσοστό 10% των έγκυρων ψήφων, ενώ συνασπισμοί πέραν των δύο κομμάτων πρέπει να συγκεντρώσουν ποσοστό 20% των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία.

ΕΔΡΕΣ ΑΝΑ ΕΠΑΡΧΙΑ
Για σκοπούς των βουλευτικών εκλογών η Κυπριακή Δημοκρατία διαιρείται σε έξι εκλογικές περιφέρειες, οι οποίες αντιστοιχούν προς τις έξι διοικητικές επαρχίες της Κύπρου. Δηλαδή, των επαρχιών Λευκωσίας, Λεμεσού, Αμμοχώστου, Λάρνακας, Πάφου και Κερύνειας αντίστοιχα. Οι βουλευτικές έδρες, οι οποίες ανέρχονται συνολικά σε 56, κατανέμονται κατά εκλογική περιφέρεια με βάση τον αριθμό των εγγεγραμμένων εκλογέων κάθε εκλογικής περιφέρειας, όπως προκύπτει από τον εκάστοτε ισχύοντα τελευταίο εκλογικό κατάλογο. Με βάση τον τελευταίο ισχύοντα εκλογικό κατάλογο, οι βουλευτικές έδρες που αναλογούν σε κάθε εκλογική περιφέρεια έχουν σήμερα ως ακολούθως: Λευκωσία 20, Λεμεσός 12, Αμμόχωστος 11, Λάρνακα 6, Πάφος 4, Κερύνεια 3.

ΠΡΩΤΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Για τους σκοπούς της πρώτης κατανομής των εδρών αθροίζεται το σύνολο των έγκυρων ψήφων κάθε εκλογικής περιφέρειας, το οποίο διαιρείται με το σύνολο των βουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν στην οικεία εκλογική περιφέρεια. Το πηλίκο που προκύπτει, παραλειπόμενου του κλάσματος, αποτελεί το εκλογικό μέτρο της εν λόγω εκλογικής περιφέρειας. Με το εκλογικό μέτρο διαιρείται στη συνέχεια η εκλογική δύναμη κάθε κόμματος ή συνδυασμού. Δηλαδή, διαιρείται το σύνολο των έγκυρων ψήφων που συγκέντρωσε κάθε κόμμα στη συγκεκριμένη εκλογική περιφέρεια, με το εκλογικό μέτρο της εκλογικής περιφέρειας. Κάθε συνδυασμός κόμματος ή ανεξάρτητων, καταλαμβάνει τόσες έδρες όσες φορές το εκλογικό μέτρο περιέχεται στην εκλογική του δύναμη.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Για παράδειγμα, στη Λευκωσία στην οποία αναλογούν 20 έδρες, ας υποθέσουμε ότι έχουμε συνολικά 140.000 έγκυρες ψήφους και το «Χ» κόμμα συγκεντρώνει 40.000 ψήφους. Για να εξευρεθεί το εκλογικό μέτρο της εκλογικής περιφέρειας Λευκωσίας διαιρείται, όπως έχει προαναφερθεί, το σύνολο των έγκυρων ψήφων (140.000) με το σύνολο των βουλευτικών εδρών της εκλογικής περιφέρειας (20). Από την πράξη αυτή προκύπτει ο αριθμός 7.000 ως εκλογικό μέτρο για την εκλογική περιφέρεια Λευκωσίας, για τους σκοπούς της πρώτης κατανομής εδρών. Με βάση τον αριθμό 
7.000, που είναι το εκλογικό μέτρο, διαιρείται το σύνολο των έγκυρων ψήφων του «Χ» κόμματος, που συγκέντρωσε στην περιφέρεια Λευκωσίας. Δηλαδή, με τον αριθμό 40.000 για να εξευρεθεί ο αριθμός των βουλευτικών εδρών, τις οποίες θα καταλάβει. Όπως προκύπτει από την πράξη αυτή, το «Χ» κόμμα καταλαμβάνει από την πρώτη κατανομή εδρών πέντε έδρες, και παραμένουν 5.000 ψήφοι ως αχρησιμοποίητο υπόλοιπο, οι οποίοι μεταφέρονται για σκοπούς δεύτερης κατανομής των εδρών προς όφελος του ιδίου κόμματος. Σημειώνεται πως αν το σύνολο των έγκυρων ψήφων ενός κόμματος είναι μικρότερο από το εκλογικό μέτρο, δηλαδή κάτω από τις 7.000 ψήφους βάσει του πιο πάνω παραδείγματος, το κόμμα αυτό δεν δικαιούται να πάρει οποιαδήποτε έδρα από την πρώτη κατανομή εδρών της εκλογικής περιφέρειας αυτής. Η ίδια πρακτική ακολουθείται σε κάθε άλλη εκλογική περιφέρεια, με βάση το εκλογικό μέτρο που προκύπτει από τη διαίρεση του συνόλου των έγκυρων ψήφων της συγκεκριμένης εκλογικής περιφέρειας, με τον αριθμό των βουλευτικών εδρών που αντιστοιχούν στην εν λόγω εκλογική περιφέρεια.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Οι έδρες των εκλογικών περιφερειών δεν παραχωρούνται όλες από την πρώτη κατανομή εδρών. Συνεπώς, οι αδιάθετες έδρες μεταφέρονται και κατανέμονται με βάση τη διαδικασία της δεύτερης κατανομής. Για τον σκοπό της δεύτερης κατανομής εδρών, ολόκληρη η Δημοκρατία θεωρείται ως ενιαία εκλογική περιφέρεια. Τα αχρησιμοποίητα υπόλοιπα των ψήφων όλων των κομμάτων που δικαιούνται να συμμετάσχουν στη δεύτερη κατανομή, συγκεντρώνονται και από τις έξι εκλογικές περιφέρειες και αθροίζονται για να εξευρεθεί το σύνολο των αχρησιμοποίητων υπόλοιπων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη δεύτερη κατανομή. Ταυτόχρονα, μεταφέρονται και αθροίζονται όλες οι αδιάθετες από την πρώτη κατανομή έδρες απ’ όλες τις εκλογικές περιφέρειες, για να εξευρεθεί το σύνολο των αδιάθετων εδρών που θα διατεθούν στα κόμματα με τη μέθοδο και τη διαδικασία της δεύτερης κατανομής εδρών. Η δεύτερη κατανομή εδρών γίνεται μεταξύ των αυτοτελών κομμάτων ή των συνασπισμών κομμάτων, που συγκεντρώνουν τα προβλεπόμενα από τον Νόμο ποσοστά επί του συνόλου των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία. Τα αυτοτελή κόμματα χρειάζεται να συγκεντρώσουν ποσοστό 3,6% των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, οι συνασπισμοί δύο κομμάτων απαιτείται να συγκεντρώσουν ποσοστό 10% των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, ενώ οι συνασπισμοί άνω των δύο κομμάτων απαιτείται να συγκεντρώσουν ποσοστό 20% των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία. Για να εξευρεθεί το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής εδρών, αθροίζεται το σύνολο των αχρησιμοποίητων υπόλοιπων από την πρώτη κατανομή ψήφων και των έξι εκλογικών περιφερειών, όλων των κομμάτων που δικαιούνται συμμετοχή στη δεύτερη κατανομή. Το άθροισμα των αδιάθετων υπόλοιπων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία, διαιρείται με τον αριθμό των αδιάθετων από την πρώτη κατανομή εδρών, και το πηλίκο που προκύπτει από τη διαίρεση αυτή αποτελεί το εκλογικό μέτρο της δεύτερης κατανομής εδρών. Όσον αφορά στη διαδικασία σχετικά με τη μέθοδο που ακολουθείται και τον τρόπο καθορισμού των εκλογικών περιφερειών, στις οποίες θα πρέπει να παραχωρηθούν και να προσκυρωθούν οι έδρες που παραμένουν αδιάθετες στα δικαιωθέντα κατά σειρά κατάταξης κόμματα από τη δεύτερη κατανομή, αυτή δεν είναι απλή και δεν μπορεί να επεξηγηθεί μέσα σε λίγες γραμμές.

Η ΤΡΙΤΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ
Η διαδικασία της τρίτης κατανομής των εδρών αποτελεί συνεχεία της διαδικασίας που διενεργείται για τη δεύτερη κατανομή εδρών. Πρόκειται ουσιαστικά για τη δεύτερη φάση της δεύτερης κατανομής. Συγκεκριμένα, αν εξακολουθούν να παραμένουν αδιάθετες έδρες από τη δεύτερη κατανομή, οι έδρες αυτές με βάση τη νέα διαδικασία της τρίτης κατανομής κατακυρώνονται ανά μία, κατά σειρά, στο κόμμα ή στο συνασπισμό κομμάτων που παρουσιάζει τα υψηλότερα αδιάθετα υπόλοιπα που προκύπτουν από τη δεύτερη κατανομή. Σημειώνεται πως τα αυτοτελή κόμματα για να διεκδικήσουν έδρα στην τρίτη κατανομή, θα πρέπει να έχουν συγκεντρώσει ποσοστό 7,2% του συνόλου των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη τη Δημοκρατία. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των διάφορων δημοσκοπήσεων που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, στην τρίτη κατανομή αναμένεται να βρίσκονται σίγουρα τα κόμματα ΔΗΣΥ, ΑΚΕΛ και ΔΗΚΟ.