Ο ωκεανός στην κορυφή του Τροόδους
17:20 - 18 Απριλίου 2016
ΑΝΕΚΤΙΜΗΤΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Σε ημερίδα στον Αμίαντο, την Παρασκευή 8 Απριλίου, με θέμα το «Γεωπάρκο Τροόδους: μνημείο γεωλογικής, φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς», ειδικοί μίλησαν γι’ αυτό το πολύτιμο κομμάτι γης, αλλά και για τη σημασία των γεωπάρκων γενικότερα. Σε χαιρετισμό του ο υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Νίκος Κουγιάλης, ανέφερε ότι η προσπάθεια για δημιουργία των υποδομών, που απαιτούντο για την υποβολή αίτησης για ένταξη του Τροόδους στο Ευρωπαϊκό και Διεθνές Δίκτυο Γεωπάρκων, ξεκίνησε πριν από πέντε χρόνια. Οι 110 κοινότητες, τόνισε, που βρίσκονται εντός των γεωγραφικών ορίων του Γεωπάρκου Τροόδους, αλλά και η ευρύτερη περιοχή του Τροόδους έχουν κάθε λόγο να είναι περήφανοι για την παγκόσμια γεωλογική κληρονομιά και την περιβαλλοντική αξία της περιοχής τους αλλά και για τον πολιτισμό, την κουλτούρα τους.
ΓΕΩΠΑΡΚΑ
Ο χαρακτηρισμός μιας γεωγραφικής περιοχής ως «γεωπάρκο», έχει στόχο να φέρει τον άνθρωπο ξανά κοντά στη φύση και ιδιαίτερα σε μια γεωλογική κληρονομιά εξέχουσας σημασίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση και τον σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα και στην κατανόηση της διαδικασίας της δημιουργίας της γης και στις αλλαγές που συντελούνται στη μορφολογία της. Το Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων αποτελείται σήμερα από 35 περιοχές, ανάμεσα στις οποίες είναι το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου, το Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη, το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού και η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχουν 120 και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται το Γκραντ Κάνυον στις ΗΠΑ, το βουνό Φούτζι και το Απόι στην Ιαπωνία. Σημειώνεται ότι η ανακήρυξη του Γεωπάρκου Τροόδους ως Παγκόσμιου Γεωπάρκου UNESCO αποτελεί πράξη που ισχύει μόνο για περίοδο τεσσάρων χρόνων. Έτσι, το 2019, το Γεωπάρκο Τροόδους, όπως και κάθε άλλο Παγκόσμιο Γεωπάρκο, θα πρέπει να δώσει ξανά εξετάσεις, ώστε να διασφαλιστεί ότι τηρούνται οι όροι και οι προϋποθέσεις συμμετοχής στο παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων UNESCO.
ΚΕΝΤΡΟ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ
Το Γεωπάρκο Τροόδους διαθέτει το δικό του Κέντρο Επισκεπτών, που βρίσκεται εντός του χώρου του Μεταλλείου Αμιάντου. Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται ήταν κάποτε δημοτικό σχολείο. Στην αυλή έχει δημιουργηθεί γεωλογικός κήπος, όπου μπορεί κανείς να δει πετρώματα και ορυκτά του βουνού. Στο εσωτερικό υπάρχουν ράφια με πετρώματα και φωτογραφίες που απεικονίζουν την ιστορία του μεταλλείου Αμιάντου, τη χλωρίδα και την πανίδα της οροσειράς, την ιστορία του χαλκού. Η αναπαράσταση γαλαρίας εξόρυξης θειούχων μεταλλευμάτων, δίνει στον επισκέπτη ολοκληρωμένη εικόνα για την τεράστια αξία της οροσειράς.
Πόλος έλξης ερευνητών
Λόγω της παγκόσμιας μοναδικότητάς του, το Τρόοδος αποτελεί πόλο έλξης για πολλά ξένα πανεπιστήμια, που το επισκέπτονται για επιστημονική έρευνα. H δασώδης κορυφή του Τροόδους αποτελεί το βαθύτερο στρώμα ενός τμήματος ωκεάνιου φλοιού, καθώς και του ανώτερου μανδύα της γης, που σχηματίστηκε πριν από 90 εκατομμύρια χρόνια, 8.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτό το γεγονός κατέστησε την Κύπρο γεωλογικό πρότυπο για τους γεωεπιστήμονες όλου του κόσμου και συνέβαλε στην καλύτερη κατανόηση της εξέλιξης των ωκεανών και του πλανήτη μας γενικότερα. Με άλλα λόγια, η οροσειρά του Τροόδους, γεωλογικά είναι ένας οφιόλιθος. Ο όρος «οφιόλιθος» χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει μια ομάδα πυριγενών πετρωμάτων, από τα οποία αποτελείται ο ωκεάνιος φλοιός. Το Τρόοδος αποτελεί μέρος ενός πολύ αρχαίου ωκεάνιου φλοιού, του οποίου η ανύψωση στη σημερινή θέση οφείλεται, μεταξύ άλλων, όπως λένε οι ειδικοί, στη σύγκρουση της αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας με την ευρωπαϊκή, καθώς και στην καταβύθιση της πρώτης κάτω από τη δεύτερη.
ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Δεν είναι, όμως, η πλούσια γεωλογική του ιστορία που ενδιαφέρει αλλά και η χλωρίδα, η πανίδα και η σφραγίδα του στον πολιτισμό.
Η χλωρίδα και η πανίδα είναι εξίσου σημαντική στην περιοχή. Βέβαια, βασιλιάς είναι το αγρινό, ωστόσο στο εν λόγω γεωπάρκο έχουν καταγραφεί πάνω από 100 από τα 365 είδη πουλιών που υπάρχουν στο νησί, ενώ όλα τα ενδημικά πουλιά της Κύπρου βρίσκονται στην περιοχή του πάρκου. Ακόμη, έχουν καταγραφεί 16 από τα 30 είδη θηλαστικών και 13 από τα 22 είδη ερπετών που απαντώνται στην Κύπρο. Σημαντικός είναι επίσης και ο αριθμός των ενδημικών εντόμων που έχουν καταγραφεί στην περιοχή και ανέρχεται στα 107. Οκτώ από τα εννέα είδη ενδημικών πεταλούδων της Κύπρου υπάρχουν στο Γεωπάρκο Τροόδους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και οι προστατευόμενες νυχτερίδες που ζουν σε παλιά σπίτια, σε στοές και γαλαρίες παλιών ορυχείων.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΒΙΟΤΟΠΟΣ
Στο Τρόοδος υπάρχουν και καβούρια του γλυκού νερού (Potamion potamios cyprius), ενδημικό υποείδος της Κύπρου. Με μπόλικη τύχη κάποιος μπορεί να εντοπίσει και το απειλούμενο με εξαφάνιση νερόφιδο Natrix natrix. Όσο για τη χλωρίδα, η οροσειρά του Τροόδους θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς ορεινούς βιότοπους για τη χλωρίδα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Στο Γεωπάρκο έχουν καταγραφεί 92 διαφορετικά ενδημικά φυτά της Κύπρου από ένα σύνολο 143 ενδημικών του νησιού, δηλαδή ένα ποσοστό 64%, ενώ το ποσοστό της έκτασης της περιοχής στο σύνολο του νησιού είναι μόνο 12%. Από αυτά τα ενδημικά, τα 37 φυτά απαντώνται μόνο στο Γεωπάρκο και πουθενά αλλού στην Κύπρο ή στον κόσμο. Στην περιοχή έχουν καταγραφεί 87 απειλούμενα είδη. Πάντως, ο συναρπαστικός κόσμος του Τροόδους είναι ακόμα ανεξερεύνητος - οι ειδικοί δηλώνουν ότι δεν έχουν μελετήσει όσα έχει να επιδείξει αυτό το υπέροχο και μοναδικό Γεωπάρκο.