61 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την έναρξη του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των Ελληνοκυπρίων, για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού. Ο αγώνας διήρκησε μέχρι το 1959, με την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος.
Ο αγώνας ξεκίνησε, αφού προηγουμένως είχαν δοκιμαστεί και εξαντληθεί όλοι οι πολιτικοί τρόποι για απομάκρυνση των Βρετανών από το νησί. Η άρνηση της Βρετανίας να συζητήσει, έστω, το αίτημα για ένωση με την Ελλάδα και οι απογοητευτικές προσπάθειες από την προσφυγή στα Ηνωμένα έθνη, οδήγησαν τους Έλληνες της Κύπρου να προχωρήσουν σε ένοπλη εξέγερση κατά των κατακτητών τους.
Έναρξη αγώνα με προκήρυξη
Ο αγώνας των Ελληνοκυπρίων, με πολιτικό αρχηγό τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’ και στρατιωτικό αρχηγό τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα, άρχισε τα μεσάνυχτα της 31ης Μαρτίου προς 1η Απριλίου 1955, με εκρήξεις βομβών που είχαν τοποθετηθεί από την ΕΟΚΑ σε κυβερνητικές εγκαταστάσεις των Βρετανών.
<Εφημερίδες της 1ης Απριλίου αναφέρονται στις εκρήξεις της προηγούμενη νύχτας, που σηματοδότησαν την έναρξη του αγώνα.
Την επόμενη ημέρα, 1η Απριλίου, κυκλοφόρησε σε ολόκληρη την Κύπρο η πρώτη επαναστατική προκήρυξη της ΕΟΚΑ, με την οποία ο Αρχηγός Διγενής (ψευδώνυμο του Γεώργιου Γρίβα) ανακοίνωνε την ανάληψη αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού, «με σύνθημα εκείνο το οποίον μας κατέλειπαν οι πρόγονοί μας, ως ιεράν παρακαταθήκην “Ή TAN Ή ΕΠΙ ΤΑΣ”».
<
=
Αρχικά, ο αγώνας είχε καθαρά μορφή υποβοηθητική του πολιτικού αγώνα, γι αυτό και αριθμούσε λίγα μέλη και ελάχιστο οπλισμό. Γρήγορα όμως αγκαλιάστηκε και βοηθήθηκε από το λαό, οι δε τάξεις της πλήθυναν. Στην αρχή, η δράση των αγωνιστών μέχρι τότε περιοριζόταν σε βομβιστικές επιθέσεις εναντίον κυβερνητικών κτιρίων και δολιοφθορές. Στόχος ήταν η πρόκληση θορύβου, ο οποίος θα είχε απήχηση στο εξωτερικό.
Αργότερα όμως, και κυρίως μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Μακαρίου – Χάρτινγκ και την εξορία του
=
Αργότερα όμως, και κυρίως μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ Μακαρίου – Χάρτινγκ και την εξορία του
=Φωτογραφίες από Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο
Ο ανταρτοπόλεμος
Ο Γρίβας είχε οργανώσει την ΕΟΚΑ με τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ευέλικτη, να διακρίνεται από ικανότητα ταχείας δράσης, να βασίζεται στη μυστικότητα και στη δυνατότητα να πλήττει στόχους εντελώς αναπάντεχα και να εξαφανίζεται αμέσως. Παράλληλα, δόθηκε μεγάλη σημασία στον τομέα της ασφάλειας και στον τομέα συλλογής πληροφοριών για οτιδήποτε αφορούσε τον εχθρό. Η απειρία των αγωνιστών, η γεωγραφική θέση του νησιού και η περιορισμένη έκτασή του, το ήμερο του τοπίου και η τεράστια υπεροχή του αντιπάλου, ήταν οι βασικοί παράγοντες που καθιστούσαν δυσχερέστατο τον ένοπλο αγώνα, ο οποίος υποχρεωτικά έπρεπε να πάρει τη μορφή ανταρτοπολέμου, όπως κα
aspx?Resolution=2&Doc=369498" style="width: 300px; background-color: rgb(255,
a
Από την πλευρά της, η Βρετανία τηρούσε σκληρή στάση με στρατιωτικές επιχειρήσεις και εκτελέσεις αγωνιστών ακόμα και για μεταφορά οπλισμού ή συμμετοχή σε διαδηλώσεις.
Όσο περνούσε ο καιρός, ο αγώνας θέριευε, περνώντας από διάφορα στάδια. Πολλοί νέοι με έντονα αισθήματα φιλοπατρίας και επιθυμίας για μια ελεύθερη πατρίδα εντάσσονταν στην οργάνωση, δίνοντας όρκο, θυσιάζοντας πολλοί από αυτούς ακόμα και τη ζωή τους στο βωμό
d
aspx?Resolution=2&Doc=369498" style="width: 300px; background-color: rgb(255,aΦωτογραφίες από Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο
Από την πλευρά της, η Βρετανία τηρούσε σκληρή στάση με στρατιωτικές επιχειρήσεις και εκτελέσεις αγωνιστών ακόμα και για μεταφορά οπλισμού ή συμμετοχή σε διαδηλώσεις.
Όσο περνούσε ο καιρός, ο αγώνας θέριευε, περνώντας από διάφορα στάδια. Πολλοί νέοι με έντονα αισθήματα φιλοπατρίας και επιθυμίας για μια ελεύθερη πατρίδα εντάσσονταν στην οργάνωση, δίνοντας όρκο, θυσιάζοντας πολλοί από αυτούς ακόμα και τη ζωή τους στο βωμό
dΦωτογραφίες από Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο
Γρηγόρης Αυξεντίου, Μάρκος Δράκος, Ευαγόρας Παλληκαρίδης, Στυλιανός Λένας, Ανδρέας Ζάκος, Μιχαλάκης Καραολής, Μιχάλης Κουτσόφτας, Ανδρέας Παναγίδης, Ιάκωβος Πατάτσος, Χαράλαμπος Μούσκος, είναι μόνο μερικοί από τους ήρωες που έδωσαν το αίμα του
d
<
Ο αγώνας τερματίστηκε με διαταγή του Αρχηγού «Διγενή», η οποία εκδόθηκε στις 9 Μαρτίου 1959. Ένα μήνα νωρίτερα υπογράφτηκαν οι Συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου, βάσει των οποίων η Κύπρος ανακηρυσσόταν σε ανεξάρτητο κράτος και εγκαθιδρυόταν η Κυπριακή Δημοκρατία. Ένα κράτος, που δεν έμελλε να λειτουργήσει για πολλά χρόνια ως δικοινοτικό, όπως προνοούσε το Σύνταγμα του.
*Ιδιαίτερες ευχαριστίες στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο για την παραχώρηση κάποιων εκ των φωτογραφιών που συνοδεύουν το ρεπορτάζ.
dΦωτογραφίες από Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο
Εννέα νεαροί ήρωες άφησαν την τελευταία τους πνοή στην αγχόνη.
<Εφημερίδες της 1ης Απριλίου αναφέρονται στις εκρήξεις της προηγούμενη νύχτας, που σηματοδότησαν την έναρξη του αγώνα.
Ο αγώνας τερματίστηκε με διαταγή του Αρχηγού «Διγενή», η οποία εκδόθηκε στις 9 Μαρτίου 1959. Ένα μήνα νωρίτερα υπογράφτηκαν οι Συνθήκες Ζυρίχης – Λονδίνου, βάσει των οποίων η Κύπρος ανακηρυσσόταν σε ανεξάρτητο κράτος και εγκαθιδρυόταν η Κυπριακή Δημοκρατία. Ένα κράτος, που δεν έμελλε να λειτουργήσει για πολλά χρόνια ως δικοινοτικό, όπως προνοούσε το Σύνταγμα του.
*Ιδιαίτερες ευχαριστίες στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο για την παραχώρηση κάποιων εκ των φωτογραφιών που συνοδεύουν το ρεπορτάζ.
