«Μόνο με λύση του Κυπριακού θα έρθει ανάπτυξη»

Με τον Κίκη Καζαμία μπορείς να συζητήσεις ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Από το Κυπριακό μέχρι την τέχνη και το ποδόσφαιρο. Ωστόσο, η οικονομική του παιδεία και το γεγονός ότι για ένα καθοριστικό χρονικό διάστημα ηγήθηκε του Υπουργείου Οικονομικών, φυσιολογικά έστρεψε τη συνέντευξη προς την κατεύθυνση της οικονομικής θεματολογίας.
- Σε λίγες μέρες η Κύπρος εξέρχεται από το Μνημόνιο. Η κυβέρνηση παρουσιάζεται ιδιαίτερα ικανοποιημένη από την εξέλιξη αυτή και μιλά για έναν πραγματικό άθλο.
Κ.Κ.: Η κυβέρνηση παίρνει τα εύσημα πρωτίστως από τους δανειστές μας επειδή φρόντισε να διεκπεραιώσει πιστά το πρόγραμμα που ουσιαστικά μας επέβαλαν. Δεν νομίζω ωστόσο ότι δικαιούται να πανηγυρίζει, πλάθοντας μάλιστα ένα success story, επειδή απλώς και μόνο αποδείχτηκε ένας καλός διεκπεραιωτής. Όλοι γνωρίζουμε ότι το Μνημόνιο περιείχε και στοιχεία υπέρμετρης λιτότητας που έπληξαν κυρίως τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα. Ως αποτέλεσμα αυτού, διευρύνθηκε η οικονομική και η κοινωνική ανισότητα για την οποία η κυβέρνηση δεν πρέπει να αισθάνεται ικανοποίηση.
- Αναγκαία ή μη, η κυβέρνηση είχε το θάρρος να υλοποιήσει αυτά τα μέτρα. Δεν θα πρέπει να της πιστωθεί αυτή η επιτυχία;
Κ.Κ.: Δεν θεωρώ ότι μπορεί κάποιος να μιλά για επιτυχία και μάλιστα να περηφανεύεται γι’ αυτήν. Επαναλαμβάνω ότι ήταν μια διαδικασία που η Κύπρος ήταν υποχρεωμένη ν’ ακολουθήσει, όποια και να ήταν η κυβέρνηση. Όμως, άλλο η διαδικασία και άλλο το περιεχόμενο του προγράμματος. Να θυμίσω ότι η Τρόικα συνομολόγησε το πρώτο Μνημόνιο τον Νοέμβριο του 2012 με την προηγούμενη κυβέρνηση, το οποίο όμως δεν τέθηκε σε εφαρμογή επειδή οι δανειστές ανέμεναν την έκβαση των προεδρικών εκλογών του 2013. Δυστυχώς το δεύτερο που ακολούθησε ήταν κατά πολύ χειρότερο για μας απ’ ό,τι το πρώτο. Βέβαια, όλα αυτά ανήκουν πλέον στο παρελθόν και δεν νομίζω ότι εξυπηρετούν οτιδήποτε, είτε οι ισοπεδωτικές προσεγγίσεις είτε οι πανηγυρισμοί. Παρά να ερίζουμε για το παρελθόν, είναι προτιμότερο να σχολιάζουμε το σήμερα και να κτίζουμε το αύριο.
- Κατά γενική ομολογία και παρά τα όποια θετικά μηνύματα, η οικονομία της Κύπρου εξακολουθεί να είναι προβληματική. Ποια μέτρα θεωρείτε ότι πρέπει να λάβει η κυβέρνηση ώστε να δούμε την πραγματική οικονομία και το παζάρι να παρουσιάζουν σημεία ουσιαστικής βελτίωσης;
Κ.Κ.: Πρώτα απ’ όλα η κυβέρνηση οφείλει να υλοποιεί τις δεσμεύσεις και τις εξαγγελίες της και να μην μένει στα συνθήματα. Η απάντηση στο ερώτημα σας είναι απλή. Η ανάκαμψη της οικονομίας μόνο με αναπτυξιακά έργα μπορεί επιτευχθεί. Δυστυχώς, η κυβέρνηση απέτυχε να σχεδιάσει αυτήν την ανάπτυξη. Δεν προέβηκε σε κινήσεις δημιουργίας των προϋποθέσεων προκειμένου να δελεάσει τόσο το ντόπιο, αλλά κυρίως το ξένο κεφάλαιο να επενδύσει στην Κύπρο. Για να γίνει κατανοητό αυτό που λέω, θα δώσω ένα παράδειγμα: Ως γνωστό, στην ευρύτερη περιοχή της Λεμεσού προγραμματίζουμε τη δημιουργία ενός υπερσύγχρονου Ογκολογικού Κέντρου με τεράστια οφέλη για τους ασθενείς, αλλά και τον τόπο γενικότερα. Ε, λοιπόν σας διαβεβαιώνω ότι για μια σειρά υποδομών, όπως είναι η διεύρυνση του δικτύου υδροδότησης και η δημιουργία του απαραίτητου οδικού δικτύου, το κόστος θα το επωμισθούν οι επενδυτές και όχι του κράτος!
Νομίζω ότι η κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τουλάχιστο το ήμισυ του «μαξιλαριού» των 600 - 800 εκατομμυρίων που καυχιέται ότι εξοικονόμησε, για αναπτυξιακές επενδύσεις και όχι για πρόωρη ικανοποίηση των υποχρεώσεών της προς τους δανειστές, απλώς και μόνο για να δείξει πόσο καλός διεκπεραιωτής είναι. Επενδύοντας σε αναπτυξιακά έργα, το κράτος θα έστελλε μήνυμα εμπιστοσύνης πρώτα προς τον εαυτό του, αλλά και προς την ίδια την κυπριακή αγορά.
- Μία από τις σοβαρότερες αδυναμίες της σημερινής κυπριακής οικονομίας είναι η απώλεια της εμπιστοσύνης των διεθνών επενδυτών. Και όπως λένε οι ειδικοί, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετά χρόνια ώστε να κερδίσει ξανά την εμπιστοσύνη που έχασε πρωτίστως με το «κούρεμα»...
Κ.Κ.: Ένας μόνο τρόπος υπάρχει για γρήγορη ανάκτηση της εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών. Και αυτός είναι η λύση του Κυπριακού. Με άλυτο το Κυπριακό, πολύ δύσκολα τα διεθνή επενδυτικά κέντρα θα μας επανατοποθετήσουν στον παγκόσμιο οικονομικό χάρτη.
- Μήπως υπερβάλλετε;
Κ.Κ.: Κάθε άλλο. Από μόνη της η λύση θα δημιουργήσει μια τεράστια δυναμική. Σημειώνω ότι μέχρι σήμερα η νευραλγική θέση της Κύπρου, μόνο προβλήματα μας δημιουργούσε. Πότε σ’ αυτόν τον τόπο είχαμε ειρήνη; Έφθασε η ώρα λοιπόν η Κύπρος να ζήσει ειρηνικά! Η ειρήνη θα δημιουργήσει μια τεράστια προοπτική ανάπτυξης. Την αλήθεια αυτή αντιλαμβάνονται πλέον όλοι οι οικονομικοί αναλυτές. Και ίσως αυτός είναι ο λόγος που όλοι όσοι διαφωνούν με τη μορφή λύσης που συμφωνήθηκε, έχουν εφεύρει ένα νέο στοιχείο, αυτό του κόστους της λύσης. Εδώ υπάρχει έντονη παραπληροφόρηση και κινδυνολογία. Καταρχάς, το όποιο κόστος θα καλυφθεί με δωρεές διεθνών οργανισμών, με δανεισμό, αλλά και με ξένες επενδύσεις, όπως επίσης και με τη δυναμική ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας και αγοράς. Από την άλλη, δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι εκτός από κόστος, η λύση του Κυπριακού θα έχει τεράστια οφέλη για τον τόπο, τόσο οικονομικά όσο πολιτικά και κοινωνικά. Όσοι βάζουν ως πρόσκομμα το κόστος της λύσης, καλό είναι να υπολογίσουν και το κόστος της μέχρι τώρα μη λύσης, αλλά και το τι θα στοιχίσει στις μελλοντικές γενιές η διαιώνιση του προβλήματος.
 
 
Οι τράπεζες δήλωναν άτρωτες!
Αρκετοί οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι η απομείωση του ελληνικού χρέους (PSI) τον Οκτώβρη του 2011 έδωσε τη χαριστική βολή στην κυπριακή οικονομία, η οποία για σειρά ετών επένδυε σε ελληνικά χρεόγραφα. Την περίοδο εκείνη, υπουργός Οικονομικών ήταν ο Κίκης Καζαμίας.
Κ.Κ.: Να θυμίσω ότι η απόφαση για το πρώτο PSI που τελικά δεν υλοποιήθηκε λήφθηκε τον Ιούλιο του 2011, λίγες μέρες μετά την καταστροφή στο Μαρί. Εγώ ανέλαβα το ΥΠΟΙΚ στις 5 Αυγούστου. Το καλοκαίρι, ως γνωστό, οι κυπριακές τράπεζες υπεβλήθηκαν σε εξωτερικό έλεγχο αντοχής, τα γνωστά stress tests, τα οποία πέρασαν με επιτυχία. Στον συγκεκριμένο έλεγχο είχε συνυπολογιστεί και η ζημιά από την απομείωση της τάξης του 21% του ελληνικού χρέους. Αυτός ήταν και ο λόγος που στη συνεδρία των ΥΠΟΙΚ του Eurogroup, στις 21 Οκτωβρίου, σε παρέμβασή μου διερωτήθηκα γιατί η συγκεκριμένη απόφαση, η οποία θα βοηθούσε την ελληνική οικονομία, δεν είχε υλοποιηθεί. Η πρόταση για το δεύτερο PSI έγινε στη Σύνοδο Κορυφής Αρχηγών Κρατών των χωρών μελών του Eurogroup, στις 26 του ίδιου μήνα. Η πρόθεση για υποβολή μιας τέτοιας πρότασης δεν έγινε γνωστή εκ των προτέρων, αφού ουσιαστικά δεν υπήρχε ημερήσια διάταξη της συνόδου.
- Ισχυρίζεστε δηλαδή ότι ο Πρόεδρος Χριστόφιας δεν γνώριζε εκ των προτέρων ότι εκεί θα υποβαλλόταν πρόταση για απομείωση του ελληνικού χρέους;
Κ.Κ.: Εγώ πάντως δεν γνώριζα. Και δεν γνωρίζω αν ο Πρόεδρος γνώριζε κάτι τέτοιο. Το σίγουρο είναι ότι δεν ζητήθηκε από το ΥΠΟΙΚ να γίνει οποιαδήποτε προετοιμασία για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Θέλω όμως να τονίσω κάτι άλλο: Θεωρώ γελοίο τον ισχυρισμό που προβάλλεται ότι ο Πρόεδρος θα μπορούσε στη Σύνοδο Κορυφής να ταχθεί ενάντια στη συγκεκριμένη πρόταση. Αυτό λέγεται από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν πώς λειτουργούν και πώς λαμβάνονται αποφάσεις στα σώματα της Ε.Ε.
- Θα μπορούσε όμως ο Πρόεδρος να ζητήσει η απόφαση να καλύψει και τα υποκαταστήματα των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα…
Κ.Κ.: Το ζητήσαμε εκ των υστέρων, όμως δεν εισακουστήκαμε. Να θυμίσω πάντως ότι καμία κυπριακή τράπεζα, συμπεριλαμβανομένης της Λαϊκής, δεν ζήτησαν ποτέ να εξαιρεθούν από τη συγκεκριμένη απόφαση. Και αυτό επειδή θεωρούσαν ότι μπορούσαν ν’ αντιμετωπίσουν αυτό το πλήγμα. Και μάλιστα έδιναν και αποδεικτικά στοιχεία. Αυτό που αργότερα ζητήθηκε από την κυβέρνηση ήταν να ενισχυθεί η κεφαλαιουχική βάση της Λαϊκής μ’ ένα ποσό της τάξης του 1,2 - 1,5 δισ. Το ΥΠΟΙΚ σε άψογη συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα, και σε μηδενικό χρόνο, δημιούργησε τις προϋποθέσεις και το νομικό υπόβαθρο έτσι ώστε οποιαδήποτε στιγμή θα απαιτείτο αυτή η ενίσχυση, να παραχωρείτο. Μάλιστα ήμασταν έτοιμοι, αν αυτό μας υποδεικνύετο, να ζητήσουμε το ποσό από το EFSF (Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας), το οποίο μέχρι τότε είχε βοηθήσει στην ανακεφαλαιοποίηση τραπεζικών οργανισμών στην Ιρλανδία, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία. Άρα η κίνηση για ενίσχυση της Λαϊκής στη συγκεκριμένη στιγμή, δεν θα είχε επιπρόσθετο κόστος για το κράτος. Ωστόσο, η απόφαση λήφθηκε το καλοκαίρι του 2012! Σημειώνω ότι νωρίτερα, με πρωτοβουλία της Γερμανίας, η Ε.Ε. είχε διαφοροποιήσει τους όρους εντολής προς το EFSF, μετατρέποντάς τον από προσωρινό που ήταν σε μόνιμο μηχανισμό βοήθειας (ESM - Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας). Η εξέλιξη αυτή δυσκόλευε εξαιρετικά την προσπάθεια για εξασφάλιση των αντίστοιχων κεφαλαίων από τον συγκεκριμένο οργανισμό για σκοπούς ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Εν πάση περιπτώσει, εγώ από τον Μάρτιο δεν ήμουν στο ΥΠΟΙΚ.
- Αυτό σημαίνει ότι θα διαφωνούσατε με την παραχώρηση στη Λαϊκή της βοήθειας ύψους 1,8 δισ;
Κ.Κ.: Δεν μπορώ να γνωρίζω επειδή ακριβώς μετά τον Μάρτιο δεν είχα πρόσβαση και δεν ήξερα τα πραγματικά στοιχεία που αφορούσαν στη συγκεκριμένη τράπεζα…

Έπρεπε να επιμείνω…
Ο Κίκης Καζαμίας έχει να επιδείξει μια πλούσια προσφορά στα κοινά. Συγκεκριμένα διετέλεσε βουλευτής για δύο θητείες, υπουργός σε δύο κυβερνήσεις, δήμαρχος Αμμοχώστου για μια θητεία, ενώ για έξι χρόνια ήταν μέλος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Θετικός ή αρνητικός, τον απολογισμό της προσφοράς αυτής είναι κάτι, που όπως σημειώνει, θα τον κάνει η κοινωνία και ο κάθε πολίτης ξεχωριστά. Ο ίδιος πάντως δηλώνει ότι έχει τη συνείδησή του ήσυχη και θεωρεί ότι έκανε το καλύτερο που μπορούσε με ανιδιοτέλεια και όρεξη. Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να διεκδικήσει το αλάθητο. Με δεδομένη την αρχή αυτή, ζητήσαμε από τον κ. Καζαμία να αναφερθεί στα λάθη και στις παραλείψεις που ο ίδιος θεωρεί ότι έκανε σε όλη αυτήν την πορεία.
Κ.Κ.: Ίσως θα έπρεπε να επιμείνω στην προώθηση κάποιων θεμάτων που ως Αριστερά διστάσαμε κατά καιρούς να προωθήσουμε, ίσως ένεκα της αδυναμίας μας να αντιταχθούμε στον λαϊκισμό των πολιτικών μας αντιπάλων.
- Συγκεκριμένα;
Κ.Κ.: Θεωρώ λάθος το ότι ως βουλευτής δεν επέμεινα περισσότερο έτσι που να απεφεύγετο η καθυστέρηση που παρατηρήθηκε στη λήψη απόφασης για ανέγερση του ηλεκτροπαραγωγού σταθμού Βασιλικού. Ως γνωστό, στην ανέγερση εναντιώθηκε μικρός αριθμός κοινοτήτων της περιοχής. Χάσαμε τρία χρόνια και αυτό στοίχισε πολύ στο δημόσιο. Μπορούσα, επίσης, να ήμουν πιο πιεστικός προς την κατεύθυνση προώθησης της ενδιάμεσης λύσης για μεταφορά φυσικού αερίου στην Κύπρο. Αυτή η αναποφασιστικότητα στοίχισε περίπου 1 δισ.! Επιπλέον, ίσως δεν επέδειξα την απαιτούμενη αποφασιστικότητα προκειμένου να ληφθούν μέτρα για υπερπήδηση αδυναμιών που αντιμετώπιζε ο Συνεργατισμός. Ήταν λάθος το ότι επιτρέψαμε την αποξένωσή του Συνεργατισμού από τα μέλη του. Τέλος, τόσο εγώ, όσο και η παράταξή μου οφείλαμε να επιμείνουμε στην προώθηση εισοδηματικών κριτηρίων για τις κοινωνικές παροχές, από το 2000 επί διακυβέρνησης Κληρίδη, κάτι που αποτελούσε διαχρονική θέση της Αριστεράς.
- Η δημιουργία της «Δήμητρας» δεν ήταν λανθασμένη ενέργεια;
Κ.Κ.: Όχι! Η δημιουργία της «Δήμητρας» ήταν μια κίνηση αυτοάμυνας από πλευράς του Συνεργατικού Κινήματος και ως τέτοια δεν τη θεωρώ λανθασμένη.