Εκλογές από το μπαλκόνι των Social Media

ΚΟΚΟΡΟΜΑΧΙΕΣ
Μια ματιά στο διαδίκτυο και στις προσωπικές σελίδες των υποψηφίων σε Facebook, Twitter και Instagram είναι αρκετή για να αντιληφθεί κανείς ότι και σ’ αυτή την προεκλογική εκστρατεία νικητής αναδεικνύεται ο λαϊκισμός. «Στην Κύπρο σχεδόν κανένας πολιτικός δεν αξιοποιεί τα social media με τρόπο που να βοηθά στην εμβάθυνση της δημοκρατίας. Κάνουμε κοκορομαχίες, διεγείρουμε συναισθήματα, αυξάνουμε και ενισχύουμε ταυτίσεις, και δεν έχουμε ουσιαστική συμβολή στον δημοκρατικό διάλογο, όπως θα έπρεπε σε μια προεκλογική περίοδο», δηλώνει στον «Ρεπόρτερ» ο Κυριάκος Παχουλίδης, κοινωνικός ψυχολόγος.

Α ΛΑ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ
Σύμφωνα με τον κ. Παχουλίδη, οι πλείστοι Κύπριοι πολιτικοί εκμεταλλεύονται τη δύναμη και τις δυνατότητες των social media μόνο και μόνο για να παράξουν λαϊκισμό, για το κυνήγι των ψηφοφόρων. Αρκούνται να εφαρμόσουν στο διαδίκτυο τις πολιτικές και τεχνικές του μπαλκονιού. «Πολιτικοί που είναι γαλουχημένοι με την πρακτική του μπαλκονιού, χρησιμοποιούν τα social media με τον ίδιο τρόπο. Απευθύνονται, δηλαδή, σε ένα αδιαφοροποίητο κοινό, όχι για να προβληματίσουν, αλλά για να χαϊδέψουν τ’ αυτιά του και να διεγείρουν ταυτίσεις», προσθέτει. Αρκετοί, μάλιστα, είναι αυτοί που ακολουθούν πιστά τη συνταγή του αείμνηστου Έλληνα Πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος είχε τη δύναμη να διεγείρει τις μάζες και να συσπειρώνει ψηφοφόρους, χρησιμοποιώντας μεταξύ άλλων συνθήματα και τσιτάτα. «Αυτό που έκανε ο Ανδρέας Παπανδρέου στο μπαλκόνι και τις συγκεντρώσεις μια φορά τη βδομάδα, τώρα γίνεται καθημερινά στο διαδίκτυο. Βλέπουμε προεκλογικές εκστρατείες με κενά περιεχομένου συνθήματα», επισημαίνει ο Κυριάκος Παχουλίδης.

 
Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
Είναι γνωστό ότι μια φωτογραφία ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις. Όταν, δε, συνδυαστεί με το Facebook, τότε η δύναμη και το μήνυμά της ενισχύονται κατά πολύ. Αυτό φαίνεται πως το γνώριζε πολύ καλά ο υποψήφιος του ΔΗΣΥ Ευγένιος Χαμπουλλάς, όταν αναρτούσε στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook τη διάσημη πλέον φωτογραφία, στην οποία εμφανίζεται να καταναλώνει τα «παράνομα» αμπελοπούλια, με το πολλά υποσχόμενο και όλο υπονοούμενα μήνυμα «σύντομα και στα εστιατόριά μας». Στην προκειμένη περίπτωση, ο βουλευτής χρησιμοποιεί τη δύναμη της φωτογραφίας για να διεγείρει και να δημιουργήσει ταύτιση με το κοινό που τον ενδιαφέρει. Πολίτες της επαρχίας Αμμοχώστου, οι οποίοι στο πρόσωπό του θα δουν τον άνθρωπο που θα διεκδικήσει γι’ αυτούς αλλαγή της νομοθεσίας για τα αμπελοπούλια. Τώρα, εάν η υπόσχεση αυτή μπορεί να μετουσιωθεί μελλοντικά σε πράξη, είναι άλλο θέμα. Και εννοείται πως πρόκειται για μια κλασική κίνηση λαϊκισμού. Εναλλακτικά, ο κ. Χαμπουλλάς θα μπορούσε να εκφράζει την άποψή του χρησιμοποιώντας επιχειρήματα.

 
ΤΑΥΤΙΣΗ ΜΕ ΣΥΜΒΟΛΑ
Χαρακτηριστική κίνηση προεκλογικού λαϊκισμού αποτελεί η πρόσφατη ανάρτηση του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΔΗΣΥ, Νίκου Τορναρίτη, στο Instagram, με αφορμή τον θάνατο του Παντελή Παντελίδη. Στη συγκεκριμένη φωτογραφία απεικονίζεται ο ίδιος σε ένα ναό να ανάβει ένα κερί, με τη λεζάντα «Παντελή Παντελίδη σε ευχαριστούμε για τα τραγούδια σου. Καλό παράδεισο… R.I.P.». Η κίνηση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία ταύτισης με μια συγκεκριμένη ομάδα ψηφοφόρων. Η παρουσία του κ. Τορναρίτη μπροστά από ένα μανουάλι, στέλνει το μήνυμα στους θρήσκους ψηφοφόρους ότι έχουν μπροστά τους έναν καλό Χριστιανό πολιτικό, σεμνό και ταπεινό, όπως οι ίδιοι...

 
ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΚΑΦΕΝΕ
Το ύφος και η γλώσσα αποτελούν πολύ σημαντικά στοιχεία στην προσπάθεια για τη δημιουργία ταυτίσεων. Γι’ αυτό και οι υποψήφιοι επιλέγουν ποια γλώσσα (ελληνικά, κυπριακά, σλανγκ, ευγενικά) θα χρησιμοποιήσουν, αναλόγως του κοινού τους. Πολλοί επιλέγουν να προχωρούν ένα βήμα πιο πέρα, χρησιμοποιώντας γλώσσα που παραπέμπει σε… κουβέντες του καφενέ. Η σεξιστική γλώσσα αποτελεί χαρακτηριστικό αυτής της κατηγορίας. Στο παρελθόν οι υποψήφιοι έμπαιναν στα καφενεία, και επειδή ήταν ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, αισθάνονταν άνετα να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους για το άλλο φύλο. Σύμφωνα με τον κ. Παχουλίδη, συγκεκριμένοι υποψήφιοι, ακριβώς επειδή απευθύνονται σε ένα κοινό τέτοιου επιπέδου, επιλέγουν να μιλούν στη δική του γλώσσα. Από τη μία ικανοποιούν το κοινό τους δημιουργώντας ταύτιση, αλλά από την άλλη οι ίδιοι εκτίθενται αρνητικά σε έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό πολιτών, με εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Βεβαίως, και σε αυτή την περίπτωση, ο σκοπός (και στην περίπτωσή μας η ψήφος) αγιάζει τα μέσα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο εκ Λεμεσού ορμώμενος βουλευτής Ανδρέας Θεμιστοκλέους. Τα με οσμή σεξισμού και μισαλλοδοξίας σχόλιά του στο Facebook έχουν αφήσει εποχή, προκαλώντας σωρεία αρνητικών σχολίων. Σχόλια τα οποία δεν φαίνεται να τον αγγίζουν. Το αντίθετο μάλιστα!

 
ΦΡΕΣΚΕΣ ΙΔΕΕΣ ΑΓΝΟΟΥΝΤΑΙ
Άξια σχολιασμού είναι και τα προεκλογικά βίντεο υποψηφίων που κάνουν δειλά-δειλά την εμφάνισή τους στο διαδίκτυο. Το παράδοξο, και σε αυτή την περίπτωση, είναι ότι ακόμα και νεαροί υποψήφιοι πρωταγωνιστούν σε σποτ που μυρίζουν ναφθαλίνη και παραπέμπουν σε πολιτικές πρακτικές περασμένων δεκαετιών. Λες και το κοινό παραμένει το ίδιο. Σύγχρονος πολιτικός λόγος και πραγματικό νέο αίμα αγνοούνται...

 
ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ ΤΟΝ ΔΙΑΛΟΓΟ
Στο εξωτερικό, πολλοί πολιτικοί εκμεταλλεύονται τη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να έρθουν σε απευθείας επαφή με τους πολίτες. Διαθέτουν δε ολόκληρα επιτελεία, τα οποία απαντούν κατ’ ιδίαν στους ψηφοφόρους. Στην Κύπρο τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Ακόμα και αν ένας υποψήφιος έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει επιτελείο, επιλέγει να ακολουθεί την πεπατημένη, αποφεύγοντας να εμπλακεί σε πραγματικό διάλογο με τον κόσμο. Και αυτό, διότι φαίνεται πως οι πλείστοι υποψήφιοι δεν έχουν το σθένος αλλά κυρίως το υπόβαθρο για να μπουν σε μια συζήτηση. Η ελλιπής ενημέρωση ή/και κατανόηση πολλών σημαντικών θεμάτων από υποψήφιους και υφιστάμενους βουλευτές είναι ένα γενικότερο πρόβλημα που απαντάται συχνά. «Στην Κύπρο δεν παράγεται πολιτική από τους βουλευτές και τους πολιτικούς, αλλά από τους τεχνοκράτες των υπουργείων. Οι βουλευτές απλώς θα εκφράσουν διαφωνίες, θα τσακωθούν, αλλά σε ελάχιστες περιπτώσεις θα πάρουν την πρωτοβουλία για να παράξουν πολιτική. Και αν δεν το κάνουν όντας βουλευτές, δεν νιώθουν καν την ανάγκη να το πράξουν όντας υποψήφιοι», συμπληρώνει ο κ. Παχουλίδης.

 
ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ - ΑΠΑΞΙΩΣΗ
Ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούνται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από πολιτικά πρόσωπα, απαξιώνει περαιτέρω την πολιτική στα μάτια των πολιτών. Όπως παρατηρεί ο κοινωνικός ψυχολόγος Κυριάκος Παχουλίδης, οι εν λόγω μέθοδοι είναι ελκυστικές στους οπαδούς, σε αυτούς που θα ταυτιστούν με τους υποψηφίους. Ωστόσο, ο περισσότερος κόσμος, όντας αγανακτισμένος με όσα βλέπει και αντιλαμβάνεται, απαξιώνει ακόμα περισσότερο τους υποψηφίους αλλά και την ίδια την πολιτική. «Η απαξίωση εμφανίζεται στους νέους σαν στοιχείο προοδευτισμού. Αυτό, όμως, είναι η μια όψη του νομίσματος. Στην πραγματικότητα αυτή η κατάσταση μάς οδηγεί σε επικίνδυνες ατραπούς», τονίζει, παρατηρώντας παράλληλα πως αυτή η κατάσταση δημιουργεί άνοιγμα σε νέους πολιτικούς σχηματισμούς, οι οποίοι ενδεδυμένοι τον μανδύα του αδιάφθορου, ενδεχομένως να αποτελέσουν γέφυρα για επιστροφή στον παλαιοσυντηρητισμό και σε καθεστώτα του παρελθόντος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η άνοδος των ποσοστών της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα. Τέλος, ο κ. Παχουλίδης σημειώνει πως η αδιαφορία των πολιτών για τα κοινά και την πολιτική αποτελεί πρόβλημα μιας κοινωνίας που απέτυχε να δημιουργήσει ανθρώπους οι οποίοι να σκέφτονται πολιτικά και να γνοιάζονται πραγματικά για το κοινό καλό. Το θέμα είναι να ξυπνήσουμε όλοι από τον λήθαργο και να διεκδικήσουμε μια καλύτερη κοινωνία και μια Βουλή με πολιτικούς που πραγματικά μας αξίζουν.
 
maria.stylianou@imhbusiness.com