Νέο αίμα και πιο ανθρώπινες συνθήκες στις φυλακές

Δεν ήταν και λίγες οι μάχες που έπρεπε να δώσει, από την πρώτη στιγμή που κάθισε στην ηλεκτρική καρέκλα του επικεφαλής του σωφρονιστικού ιδρύματος, η Άννα Αριστοτέλους. Κατεστημένα, διαφθορά, σκάνδαλα, παγιωμένες αντιλήψεις και εμμονή σε σωφρονιστικά πρότυπα του παρελθόντος, αλλά και «πρίγκιπες» που έκαναν κουμάντο στις Κεντρικές Φυλακές. Αμέσως έδειξε τις προθέσεις της και δεν υποχώρησε ούτε και σε ένα ιώτα από αυτές. Η σταθερότητα στη φωνή της, η λάμψη στο βλέμμα όταν μιλάει, σε κάνουν να αισθάνεσαι πως φυσάει νέος αέρας πίσω από τους ψηλούς τοίχους της φυλακής.«Σίγουρα ένας δύσκολος χώρος, αλλά δεν ήταν άγνωστος σε εμένα. Τον ήξερα από τη θητεία μου στο υπουργείο Δικαιοσύνης, αφού κληθήκαμε να σχεδιάσουμε τον εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού ιδρύματος. Στη συνέχεια, με την ανάληψη των καθηκόντων μου εδώ, κληθήκαμε να εφαρμόσουμε αυτό τον στρατηγικό σχεδιασμό στη βάση του προγράμματος διακυβέρνησης. Αυτό που έχουμε διαπιστώσει είναι πως σημασία έχει η προσέγγιση, η φιλοσοφία που εφαρμόζουμε και η οποία είναι η ανθρωποκεντρική: σεβασμός και διαφύλαξη της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, σωστή επικοινωνία, μηδενική ανοχή στην ευνοιοκρατία, μηδενική ανοχή σε πράξεις διαφθοράς», ανέφερε χαρακτηριστικα στον «Ρεπόρτερ» η Άννα Αριστοτέλους.

Όταν αναλάβατε τα ηνία αντιληφθήκατε «καπετανάτα» και «πριγκιπάτα» στις φυλακές;
Προηγουμένως τόσο οι δεσμοφύλακες όσο και οι κρατούμενοι διαχωρίζονταν σε μια μικρή μερίδα ευνοούμενων, που απολάμβαναν πολύ περισσότερα από τους υπόλοιπους. Εμείς από την αρχή έχουμε ξεκαθαρίσει, τόσο στους δεσμοφύλακες όσο και στους κρατούμενους, την προσήλωσή μας στην ίση μεταχείριση για όλους, κάτι που έχουμε καταφέρει να εφαρμόσουμε, δίνοντας το μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις ότι οι συμπεριφορές του παρελθόντος δεν μπορούν πλέον να γίνουν ανεκτές.

Οι εργαζόμενοι πώς αντιμετώπισαν τη νέα αυτή τάξη πραγμάτων;

Σίγουρα, το πιο δύσκολο πράγμα είναι να αλλάξεις τα στερεότυπα και τις νοοτροπίες, οι οποίες για χρόνια βασάνιζαν το σωφρονιστικό ίδρυμα. Η πάταξη της διαφθοράς είναι στις προτεραιότητές μας. Έχουμε αποδείξει έμπρακτα τη βούλησή μας, με τη σύλληψη τριών ατόμων - δυο μελών του προσωπικού και ενός πολίτη. Θα συνεχίσουμε την προσπάθεια και είμαστε αμείλικτοι σε θέματα διαφθοράς. Μας χαροποιεί ιδιαίτερα ότι αυτό είναι και απαίτηση της συντριπτικής πλειοψηφίας των εργαζομένων, τους οποίους βλέπουμε καθημερινά να εκτελούν με αποτελεσματικότητα τα καθήκοντά τους και θέλουν και οι ίδιοι να αποκατασταθεί το επάγγελμα του σωφρονιστικού υπαλλήλου. Ένα πολύ δύσκολο και ψυχοφθόρο επάγγελμα.

Συναντήσατε, όμως, και το φαινόμενο να είναι ανύπαρκτες οι διαδικασίες αναφορικά με τον διαχωρισμό των κρατουμένων…
Ναι, υπήρχε αυτό το κενό. Οι φάκελοι των κρατουμένων ήταν άδειοι. Δεν υπήρχε ούτε η απόφαση του δικαστηρίου ούτε το κατηγορητήριο, ώστε να φαίνονται οι λεπτομέρειες του αδικήματος ή για ποιο αδίκημα βρίσκεται υπόδικος στις φυλακές ο κρατούμενος. Δεν υπήρχε η έκθεση του ψυχίατρου ή του κοινωνικού λειτουργού, η οποία κατατίθεται στο δικαστήριο, ούτως ώστε να μπορεί να αξιολογηθεί η συμπεριφορά και οι ενέργειες του κρατούμενου. Από την πρώτη στιγμή είχαμε έρθει σε επαφή με τα δικαστήρια, τον πρωτοκολλητή και την αστυνομία. Τώρα έχουμε όλα αυτά τα έγγραφα και, μάλιστα, γίνεται και μια συνέντευξη στον κάθε νεοεισερχόμενο κρατούμενο, για να διαπιστώσουμε από το πιο απλό πράγμα τις ανάγκες του. Π.χ. εάν είναι καπνιστής, τι γλώσσα μιλά, την ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση, εάν έχει γνωστούς και φίλους στις φυλακές, ώστε να τον τοποθετήσουμε στην κατάλληλη πτέρυγα και στο κατάλληλο δωμάτιο με τον συγκάτοικό του, για να είναι όσο το δυνατόν ομαλότερη η προσαρμογή του στις φυλακές. Οι πρώτες 24 με 48 ώρες είναι και οι πιο κρίσιμες για κάθε νέο κρατούμενο.

Και μαζί και… χώρια
 
Ερωτηθείσα αναφορικά με το ποιος κρατούμενος διαμένει σε ποιο χώρο, η αναπληρώτρια διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών λέει ότι υπάρχει η γυναικεία πτέρυγα, η πτέρυγα για νεαρούς μέχρι 21 ετών και οι υπόλοιπες πτέρυγες που είναι για άντρες. «Υπάρχουν 13 πτέρυγες στο σύνολο. Η πτέρυγα 10α είναι αποκλειστικά για τα άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικά/ψυχιατρικά προβλήματα και για χρήστες ναρκωτικών, ώστε να μπορούμε να εφαρμόζουμε ειδικά προγράμματα απεξάρτησης. Η πτέρυγα 4 και 4α, από τιμωρητική έχει μετατραπεί και χρησιμοποιείται πλέον για τις ευάλωτες περιπτώσεις. Είναι μια μικρής χωρητικότητας πτέρυγα. Αυτοί ολοκληρώνουν τη θεραπεία τους στην πτέρυγα 10 και μετά πάνε στην 4, για να μπορούν να ενταχθούν στη συνέχεια ομαλά στις μεγάλες πτέρυγες. Έχουμε δημιουργήσει και την ειδική πτέρυγα για τους σεξουαλικά αδικοπραγούντες κατά των ανηλίκων. Δεν γίνεται διαχωρισμός αλλοδαπών και ημεδαπών. Προσπαθούμε να είναι μαζί και έχουμε καταφέρει ακόμα και η ποδοσφαιρική μας ομάδα να είναι μικτή. Στις διάφορες εκδηλώσεις συμμετέχουν μαζί Κύπριοι και αλλοδαποί, αλλά και άντρες και γυναίκες για πρώτη φορά μαζί. Η θεατρική ομάδα που έχουμε είναι μικτή και μάλιστα έχουμε συμμετάσχει στον παγκύπριο διαγωνισμό θεάτρου με μεγάλη επιτυχία», εξηγεί η Άννα Αριστοτέλους.

Έχει επιλυθεί το θέμα του υπερπληθυσμού των Φυλακών;
Προσπαθούμε, σε συνεργασία με το υπουργείο Δικαιοσύνης και τον Γενικό Εισαγγελέα, στις περιπτώσεις προσώπων εναντίον των οποίων έχουν εκδοθεί εντάλματα προστίμων, να μένουν όσο το δυνατό λιγότερο στις φυλακές, εντάσσοντάς τους αμέσως στην ανοικτή φυλακή. Κατόπιν διακανονισμού. Επίσης, για τους αλλοδαπούς κρατούμενους να εκτελούνται αμέσως τα διατάγματα απέλασης. Έχουμε εισηγηθεί και τον θεσμό της κοινοτικής εργασίας.

Πόσοι κρατούμενοι έχουν φορέσει μέχρι τώρα το ειδικό βραχιολάκι παρακολούθησης;
Η νομοθεσία για το βραχιολάκι έχει εφαρμοστεί σε επτά άτομα. Με εισηγήσεις τις οποίες έχουμε κάνει, επεκτάθηκε η νομοθεσία για να καλύψει και άλλες περιπτώσεις. Με την αναβάθμιση του συστήματος, θα μπορούμε να έχουμε εικοσιτετράωρη παρακολούθηση των κινήσεων του κρατούμενου και για το σκοπό αυτό εκπαιδεύτηκαν μέλη του προσωπικού μας τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό.
 

Μια νέα ευκαιρία στη ζωή
 
Σε σχέση με την εκπαίδευση των κρατουμένων, η Άννα Αριστοτέλους αναφέρει ότι η εκπαίδευση προηγουμένως ήταν άτυπη. «Τώρα το εκπαιδευτικό σύστημα των Φυλακών είναι το ίδιο με της πολιτείας. Έχουμε εφαρμόσει την πιστοποίηση της γνώσης με σχετικό πιστοποιητικό, το οποίο είναι αναγνωρισμένο από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, ώστε με την αποφυλάκισή τους να μπορούν να ενταχθούν ομαλότερα στην κοινωνία. Έχουμε δημιουργήσει, με τη βοήθεια της Microsoft, εργαστήρι ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η CYTA θα προσφέρει εργασία σε αποφυλακισμένους, ενώ έχουμε και έξι κρατούμενους οι οποίοι σπουδάζουν σε πανεπιστήμια», σημειώνει η αναπληρώτρια διευθύντρια των Κεντρικών Φυλακών. Έχουμε, συνεχίζει, «προγράμματα απεξάρτησης, τα οποία εφαρμόζουμε με τη συνεργασία των ψυχιατρικών υπηρεσιών, και επίσης συμμετέχουμε σε άλλα επτά σωφρονιστικά προγράμματα και σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα με την ενίσχυση της Eurosuccess, για την απασχολησιμότητα των νεαρών κρατουμένων».

Σχολή Σωφρονιστικών Υπαλλήλων
 
Μεγάλο βήμα είναι και η ίδρυση Σχολής Σωφρονιστικών Υπαλλήλων, η οποία θα στεγάζεται στα κτήρια που στεγαζόταν το Καραϊσκάκειο Ίδρυμα. «Περιμένουμε να τελειώσουν οι εργασίες συντήρησης και να παραδοθεί αρχές Απριλίου στο τμήμα Φυλακών. Βρισκόμαστε σε επαφή με το γραφείο της Επιτρόπου Διοίκησης και με το υπουργείο Δικαιοσύνης του Ηνωμένου Βασιλείου για τον καταρτισμό προγραμμάτων, ώστε οι Φυλακές να αποκτήσουν τη δική τους ακαδημία και να μην εξαρτώνται από άλλες υπηρεσίες», εξηγεί η Άννα Αριστοτέλους.

Υπάρχει θέμα υποστελέχωσης στις Φυλακές;
Αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα για τις Φυλακές, γιατί έχουν δημιουργηθεί και νέες πτέρυγες. Η πολιτεία, όμως, αναγνωρίζοντας τις ανάγκες αυτές έχει εγκρίνει 34 θέσεις δεσμοφυλάκων και όταν τα οικονομικά είναι καλύτερα, θα προχωρήσουμε σε περαιτέρω εισηγήσεις για πρόσληψη προσωπικού.

Τι γίνεται με την προσπάθεια εγκατάστασης συστήματος απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων;
Το σύστημα απενεργοποίησης των κινητών τηλεφώνων θα αποτελέσει ένα πολύτιμο εργαλείο για εμάς. Θα μπορούμε να μηδενίσουμε την πιθανότητα οι κρατούμενοι να χρησιμοποιούν κινητά τηλέφωνα. Υπάρχει ένα χρονοδιάγραμμα υλοποίησης μέχρι το καλοκαίρι και αναμένουμε. Το άλλο θέμα με την αψίδα για την ανίχνευση ναρκωτικών βρίσκεται στο υπουργείο Δικαιοσύνης. Έχει ζητηθεί γνωμάτευση από τον Γενικό Εισαγγελέα για το θέμα. Ευελπιστούμε ότι με τους δυο αυτούς μηχανισμούς σίγουρα η κατάσταση θα είναι καλύτερη.