Α. Μαρκίδης: ''Χάνεται το μομέντουμ''

Σαράντα σχεδόν χρόνια μετά την υπογραφή της συμφωνίας Μακαρίου - Ντενκτάς κι όμως ακόμη συζητούμε για τη μορφή που θα πρέπει να έχει η λύση του Κυπριακού. Ο κόσμος είναι χωρισμένος σε ομοσπονδιακούς και αντι-ομοσπονδιακούς, ενώ τα κόμματα παίζουν με τις λέξεις δίνοντας ερμηνείες κατά το δοκούν. Ο Αλέκος Μαρκίδης αδυνατεί να εξηγήσει αυτόν τον παραλογισμό.

 

Α.Μ.: Αν και η επίσημη θέση της ε/κ πλευράς είναι η ίδια από το 1977, η πολιτεία και οι θεσμοί της δεν ανέλαβαν μέχρι τώρα την πρωτοβουλία να ενημερώσουν υπεύθυνα τους πολίτες για τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο της λύσης που επιδιώκουμε. Θεωρώ ότι τουλάχιστον οι δυνάμεις που πιστεύουν σε λύση ομοσπονδίας οφείλουν να εξηγήσουν στον λαό τι ακριβώς σημαίνει ΔΔΟ και ότι με την εφαρμογή μιας τέτοιας λύσης η ζωή μας δεν θ’ αλλάξει προς το χειρότερο, αλλά αντίθετα θα δημιουργηθούν θετικές προοπτικές για το μέλλον.
 

- Μήπως πίσω από την αδράνεια αυτή κρύβεται η άρνηση της πολιτείας, αλλά και μιας μεγάλης μερίδας των πολιτών να συμφιλιωθούν με τη συγκεκριμένη μορφή λύσης; 
Α.Μ.: Σίγουρα υπάρχουν εκείνοι που νομίζουν ότι μπορούμε να επιστρέψουμε στο 1960, μάλιστα σε μια βελτιωμένη εκδοχή του ενιαίου κράτους, χωρίς το δικαίωμα βέτο, χωρίς χωριστές πλειοψηφίες κοκ. Το λέω ξεκάθαρα: Στο προβλεπτό μέλλον δεν υπάρχει καμία απολύτως πιθανότητα υλοποίησης αυτής της πολιτικής. Το μόνο που πετυχαίνουν όσοι αιθεροβατούν, είναι τη διαιώνιση του προβλήματος και την εδραίωση της κατοχής.
 

- Από την άλλη, υπάρχουν και κάποιοι που μιλούν για μια καθαρή λύση δύο κρατών, θεωρώντας ότι έτσι αποφεύγεται ο κίνδυνος επανάληψης διακοινοτικών συγκρούσεων.
Α.Μ.: Λύση δύο κρατών επιδιώκει η Άγκυρα από το 1956. Αυτό είναι που θέλουμε; Να χαρίσουμε δηλαδή στην Τουρκία τη μισή Κύπρο; Όσοι αφελώς νομίζουν ότι με την αποδοχή μιας τέτοιας λύσης οι Τούρκοι θα επιστρέψουν μέρος των κατεχομένων, δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Και αν εμείς δεχτούμε λύση δύο κρατών, πώς θα εξηγήσουμε τη συμμετοχή μας στην Ε.Ε; Θυμίζω ότι σήμερα μέλος στην Ε.Ε. είναι ολόκληρη η Κύπρος. Απλώς υπάρχει προσωρινή αναστολή του κεκτημένου στις περιοχές που δεν ελέγχει η νόμιμη κυβέρνηση. Με τη λύση δύο κρατών τι θα γίνει; Θα δεχτούμε και την ένταξη του άλλου κράτους στην Ε.Ε.; Κάποιοι πρέπει να σκέφτονται πριν ανοίξουν το στόμα τους!
 

- Οι επικριτές της ΔΔΟ θεωρούν ότι ο Πρόεδρος μετά το δημοψήφισμα του 2004 δεν νομιμοποιείται να συζητά λύση πανομοιότυπη με αυτή που απέρριψε το 76% του λαού. Πώς απαντάτε σε αυτό;
Α.Μ.: Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος ο Τάσσος Παπαδόπουλος, ο οποίος στη συμφωνία της 8ης Ιουλίου του 2006 δεσμεύτηκε γραπτώς - και ήταν ο πρώτος Ελληνοκύπριος ηγέτης που το έκαμε, σε μια διαδικασία διαλόγου για επανένωση της Κύπρου «με βάση μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία και πολιτική ισότητα, όπως καθορίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Από τη στιγμή που εκείνος που κάλεσε τον λαό να απορρίψει το σχέδιο Ανάν ξεκαθάρισε ότι το «ΟΧΙ» του λαού δεν αφορούσε τη μορφή της λύσης, δεν αντιλαμβάνομαι γιατί πρέπει να συζητούμε σήμερα ένα τέτοιο θέμα.
 

- Κατά γενική ομολογία τα κεφάλαια που απομένουν να συζητηθούν είναι αυτά στα όποια υπάρχουν και οι μεγαλύτερες διαφορές. Οι δυο πλευρές φαίνεται να πατούν πλέον πάνω στις κόκκινές τους γραμμές. Πώς θα υπάρξει γεφύρωση των θέσεων;
Α.Μ.: Αν δεν υπάρξει αλλαγή στις θέσεις που καταθέτει η άλλη πλευρά, όπως επίσης και στη νοοτροπία που τη χαρακτηρίζει, εγώ προσωπικά δεν βλέπω πώς θα καταλήξουμε σε συμφωνία και λύση.
 

- Ακούγεστε αρκετά απαισιόδοξος… 

Α.Μ.: Εμένα κ. Παυλίδη δεν μ’ ενδιαφέρει η δημιουργία εντυπώσεων, είτε θετικών, είτε αρνητικών. Εγώ κρίνω με βάση τα πραγματικά γεγονότα και τα στοιχεία που βλέπω. Προκειμένου να υπάρξει συμφωνία θα πρέπει η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι να πάρουν πολιτικές αποφάσεις. Μπορεί για παράδειγμα να έχουμε αποδεχθεί την αρχή της πολιτικής ισότητας, όμως η θέση αυτή έχει τύχει ερμηνείας από τα ίδια τα Η.Ε. και ως εκ τούτου πρέπει να γίνει σεβαστή. Πολιτική ισότητα δεν σημαίνει και αριθμητική ισότητα, αλλά αποτελεσματική συμμετοχή.

 

- Αναφέρεστε στη διακυβέρνηση, ένα θέμα στο οποίο οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν καταλήξει σε συμφωνία.
Α.Μ.: Ποιος είπε κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει συμφωνία ούτε στη διακυβέρνηση, ούτε καν στα θέματα της δικαιοσύνης που θεωρούνταν ως τα πιο απλά. Ακόμα υπάρχει συζήτηση και σε καμία περίπτωση συμφωνία.
 

- Συγκλίσεις υπάρχουν;

Α.Μ.: Αν εννοείτε ότι οι δύο πλευρές μετακινήθηκαν από τις αρχικές τους θέσεις και προσέγγισαν η μια την άλλη, ναι, σε αρκετά θέματα υπάρχουν συγκλίσεις. Όμως για να υπάρξει συμφωνία πρέπει να έχουμε ταύτιση θέσεων σε κάθε θέμα ξεχωριστά. Αυτό ακόμα δεν έγινε κατορθωτό.

 

- Μήπως εκτός από την τ/κ θα πρέπει και η ε/κ πλευρά να πάρει - να θυμίσω τη φράση του Γλαύκου Κληρίδη, «θαρραλέες αποφάσεις»;

Α.Μ.: Πήραμε στο παρελθόν και συνεχίζουμε να παίρνουμε και σήμερα. Αλλά πρέπει να υπάρξει και ανταπόκριση από την άλλη πλευρά.

 

- Η αποδοχή της θέσης ότι τον πρώτο λόγο στις περιουσίες θα τον έχει ο ιδιοκτήτης, δεν θεωρείτε ότι είναι θετική κίνηση από πλευράς Τ/κ;

Α.Μ.: Η κατάσταση με το Περιουσιακό έχει περιπλακεί και γίνεται ακόμη πιο περίπλοκη μετά τις δημόσιες δηλώσεις και τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν, γι’ αυτό δεν θέλω να πω περισσότερα επ’ αυτού. Ωστόσο, προσωπικά δεν θεωρώ ότι το Περιουσιακό είναι το πιο δύσκολο θέμα του Κυπριακού. Το Εδαφικό και τα Πολιτικά Δικαιώματα για παράδειγμα είναι δυσκολότερα.

 

- Μ’ αυτά που μας λέτε, κάποιος μπορεί να υποθέσει ότι βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από το αδιέξοδο. Κι αν όντως έτσι έχουν τα πράγματα, ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από μια τέτοια εξέλιξη; Αρκετοί πιστεύουν ότι αυτή είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία για κοινά αποδεκτή λύση.
Α.Μ.: Εγώ δεν πιστεύω στη θεωρία των «τελευταίων ευκαιριών», ούτε θεωρώ ότι εύκολα μπορεί ο οποιοσδήποτε να κηρύξει αδιέξοδο. Τόσο τα Η.Ε., όσο όμως και οι δύο πλευρές θα επιμείνουν στις διαπραγματεύσεις. 
 

- Ο Πρόεδρος δήλωσε πως ελπίζει ότι εντός του 2016 θα έχουμε λύση. Η αισιοδοξία αυτή φαίνεται - με βάση τις δικές σας εκτιμήσεις, να μην είναι ρεαλιστική;
Α.Μ.: Ο Πρόεδρος είπε ότι ελπίζει, δεν είπε ότι θα έχουμε λύση. Ίσως και προφανώς έτσι είναι, ο Πρόεδρος να γνωρίζει πράγματα που εγώ αγνοώ. Μακάρι να έχει δίκαιο και να φθάσουμε σε λύση εντός του 2016. Να ξεκαθαρίσω ότι εγώ δεν είμαι μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας, δεν είμαι δηλαδή παρών όταν γίνεται διαπραγμάτευση. Επίσης, δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω τι διαμείβεται στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις του κ. Αναστασιάδη με τον κ. Ακιντζί, ή με ξένους διπλωμάτες και μεσολαβητές.
 

- Μια και αναφερθήκατε σε ξένους διπλωμάτες και μεσολαβητές να υπενθυμίσω ότι όλοι αυτοί παρουσιάζονται αισιόδοξοι, κάνοντας μάλιστα λόγο σε ιδανικό μομέντουμ για λύση του Κυπριακού.
Α.Μ.: Τα πράγματα σήμερα δεν είναι όπως ήταν πριν από λίγους μήνες. Με άλλα λόγια το μομέντουμ που υπήρχε τότε, πάει να χαθεί, ή αν το θέσω διαφορετικά είναι πιο «αργό». Επιπλέον βλέπω με λύπη μου να επαναλαμβάνεται το ίδιο τροπάριο με τις δύο πλευρές να προσπαθούν να επιρρίψουν ευθύνες η μια στην άλλη, ενώ οι δημόσιες δηλώσεις προκαλούν περαιτέρω ζημιά και μολύνουν το κλίμα. Σε ό,τι δε αφορά τις τοποθετήσεις επί του Κυπριακού στο εσωτερικό μας μέτωπο, επικρατεί ένα χάος και δίνεται η εντύπωση ότι δεν υπάρχουν περιθώρια συνεννόησης.
.......................................................................
Αποδεχτήκαμε τη διζωνικότητα από το 1977
Α.Μ.: Είναι αλήθεια ότι αρχικά ο Μακάριος δεν συμφωνούσε με τη θέση ότι η ομόσπονδη Κύπρος θα είχε μόνο δύο περιφέρειες. Ωστόσο, στα πρακτικά της σύσκεψης που έγινε στην Αθήνα τον Δεκέμβριο του 1974, λίγο πριν από την επιστροφή του Μακάριου στην Κύπρο, αναφέρεται μεν η θέση ότι αποδεχόμαστε λύση πολυπεριφερειακής ομοσπονδίας, ωστόσο αναγνωρίζεται και η δυνατότητα στους Τ/κ να δημιουργήσουν ένα μεγάλο καντόνι στο οποίο θα περιλαμβάνεται η βόρεια Λευκωσία, η Κερύνεια και άλλες περιοχές. Σταδιακά και μέχρι τη συμφωνία του 1977 ο Μακάριος συνειδητοποίησε ότι μόνο μια διπεριφερειακή ομοσπονδία θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από την άλλη πλευρά. Αν κάποιος ανατρέξει στα πρακτικά του Εθνικού Συμβουλίου που έγινε αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας Μακαρίου - Ντενκτάς, θα δει ότι ο Μακάριος χρησιμοποίησε τον όρο διζωνική ομοσπονδία και μάλιστα επεξήγησε πλήρως πώς θα λειτουργεί η συγκεκριμένη λύση. 
- Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ο Μακάριος είχε μετανιώσει για τη μορφή της λύσης που συμφώνησε με τον Ντενκτάς και ότι προτίθετο να την καταγγείλει…
Α.Μ.: Γιατί τότε δεν την κατάγγειλε; Να σημειώσω ότι ποτέ δεν τάχθηκε ενάντια στη συμφωνία εκείνη. 
- Λέγεται ότι ούτε ο Σπύρος Κυπριανού που διαδέχθηκε τον Μακάριο συμφωνούσε με τη μορφή της ΔΔΟ.
Α.Μ.: Δεν ξέρω τι λέγεται ή τι ακούγεται. Εγώ αυτό που ξέρω είναι ότι ο Σπύρος Κυπριανού όχι μόνο δεν απέρριψε την ομοσπονδία, αλλά μέσα από τη συμφωνία που υπέγραψε το 1979 βελτίωσε το περιεχόμενο της επιδιωκόμενης λύσης.
.........................................................................
Μετά Χριστόν προφήτες;
«Δεν μ’ αρέσει, ούτε θεωρώ χρήσιμο να μιλούμε για χαμένες ευκαιρίες στο Κυπριακό. Δεν μπορώ να γνωρίζω τι θ’ ακολουθούσε αν δεχόμασταν τη μια ή την άλλη πρόταση. Για παράδειγμα, αν γνωρίζαμε τι θα γινόταν το 1963, ίσως να μην απορρίπταμε το σχέδιο Χάρτινγκ που κατατέθηκε το 1956. Εκ των υστέρων μπορούμε να εκτιμήσουμε θετικό το περιεχόμενο αρκετών προτάσεων που είχαμε ενώπιον μας στο παρελθόν. Σχέδια όπως το αμερικανο-βρετανο-καναδικό, οι δείκτες Κουέγιαρ, οι ιδέες Γκάλι κ.ά. θα μπορούσαν να αποτελέσουν το προζύμι για συμφωνία. Ωστόσο, το μόνο ολοκληρωμένο σχέδιο λύσης που είχαμε, ήταν το σχέδιο Ανάν, το οποίο αν αποδεχόμασταν σήμερα θα είχαμε λύση…»