Στα άδυτα του Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων

22 σχέδια διαχείρισης κρίσεων

Η Κυπριακή Δημοκρατία έχε εκπονήσει 22 σχέδια διαχείρισης κρίσεων διαφόρων κατηγοριών. Περιλαμβάνουν ενέργειες για εκτέλεση έρευνας και διάσωσης, αντιμετώπιση θεομηνίας, σεισμό, μεγάλης διάρκειας διακοπή ηλεκτρικού ρεύματος, αεροπειρατεία, επιδημίες, τροφικές δηλητηριάσεις, ακόμη και διαρροή μεγάλης ποσότητας πετρελαίου. Το πρώτο σχέδιο εκπονήθηκε το 2009, μετά την κρίση του Λιβάνου και με τη βοήθεια της Εθνικής Φρουράς. Ήταν το σχέδιο εκκένωσης ξένων πολιτών μέσω Κύπρου με την επωνυμία ΕΣΤΙΑ. Ακολούθησαν πολλά άλλα. «Στην παρούσα του μορφή λειτουργεί εδώ και περίπου πέντε χρόνια. Παλιότερα, όλα τα θέματα προξενικών κρίσεων τα χειριζόταν η Διεύθυνση Προξενικών Υποθέσεων. Όμως, ήδη από το 2006 είχε διαπιστωθεί η ανάγκη από τον νυν γενικό διευθυντή, ο οποίος εκτελούσε καθήκοντα αναπληρωτή γ.δ. κατά τη διάρκεια της κρίσης του Λιβάνου, για τη δημιουργία ενός κέντρου κρίσεων, διότι όλα τα Υπουργεία Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και το ελληνικό ΥΠΕΞ, έχουν Κέντρο Διαχείρισης Κρίσεων. Παραδοσιακά ασχολείται με θέματα που αφορούν διαδικασίες εκκένωσης πολιτών, αντιμετώπιση της κατάστασης λόγω μιας φυσικής καταστροφής, διαχείριση ασύμμετρων απειλών και περιστατικών όπως τρομοκρατικές επιθέσεις, έκδοση συγκεκριμένης ενημερωτικής ταξιδιωτικής οδηγίας για οποιαδήποτε χώρα παγκόσμια, ή διαχείριση ενός ατυχήματος στο εξωτερικό στο οποίο εμπλέκονται Κύπριοι πολίτες και πρέπει να διευθετηθεί η μεταφορά τους στην Κύπρο ή να διασφαλιστεί ότι αυτά τα άτομα είναι καλά», λέει στον «Ρεπόρτερ» ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων, Όμηρος Μαυρομμάτης.

Η ιδέα

Σύμφωνα με τον κ. Μαυρομμάτη, η ανάγκη δημιουργίας ενός τέτοιου Κέντρου προέκυψε το 2006, όταν η Κύπρος λειτούργησε ως διαμετακομιστικός σταθμός Ευρωπαίων και άλλων υπηκόων σε σχέση με περιοχές όπου υπήρχε εμπόλεμη σύρραξη. «Τότε, λοιπόν, μας ανατέθηκε το έργο επαναπατρισμού των Κυπρίων από τον Λίβανο. Οι Κυπριακές Αερογραμμές είχαν πτήση εκείνη την ημέρα που έφευγε νωρίς το πρωί από τον Λίβανο. Η συγκεκριμένη πτήση που προγραμματίστηκε γι’ αυτό τον σκοπό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, γιατί χτυπήθηκε το αεροδρόμιο της Βηρυτού. Ξεκίνησε αρχικώς σαν μια προσπάθεια μεταφοράς αυτών των ατόμων στο πλησιέστερο ασφαλές αεροδρόμιο, λόγω του πολέμου, αλλά και εξαιτίας του ότι αυτά τα άτομα έμειναν χωρίς τρόπο επιστροφής στην Κύπρο, λόγω της ακύρωσης της πτήσης. Η πρεσβεία μας στη Βηρυτό διευθέτησε τη μεταφορά τους με τρία λεωφορεία στη Δαμασκό. Κι εγώ βρέθηκα σε αυτή την αποστολή, γιατί έπρεπε, μέσω των Κυπριακών Αερογραμμών, που ακόμη υπήρχαν, να τους φέρουμε πίσω. Επρόκειτο για μεγάλη ταλαιπωρία, αφού υπήρξαν πολύωρες καθυστερήσεις, ούτως ώστε να καταφέρουν αυτοί οι άνθρωποι να φτάσουν στη Δαμασκό. Τιτάνια ήταν επίσης η προσπάθεια της κυπριακής πρεσβείας στη συγκεκριμένη πόλη. Η όλη προσπάθεια μεταφοράς τους συντονίστηκε από τον νυν γενικό διευθυντή, εγώ απλώς ως διευθυντής προξενικών πήγα για να τους συναντήσω εκεί», σημειώνει.

Η μεγάλη ανάγκη

Επιστρέφοντας στην Κύπρο, συνεχίζει ο Όμηρος Μαυρομμάτης, και ενώ η κρίση του Λιβάνου ήταν ακόμη σε εξέλιξη, υπήρξε τρομακτική αλλαγή και αυξημένη ανάγκη σε προξενικά ζητήματα για τον τόπο μας, καθώς όλοι οι ξένοι υπήκοοι που θα έφευγαν από τον Λίβανο, έπρεπε να μεταφερθούν στις χώρες τους μέσω Κύπρου. «Εκεί διαφάνηκε αυτή η μεγάλη ανάγκη. Δύο με τρεις φορές την ημέρα υπήρχαν τηλεδιασκέψεις με όλα τα κέντρα κρίσεων της Ε.Ε., που συζητούσαν τον τρόπο διεξαγωγής αυτής της εκκένωσης, που τελικά περιελάμβανε πέραν των 70.000 ατόμων που πέρασαν από την Κύπρο. Ήταν ένα πολύ δύσκολο έργο, για το οποίο όλη η κρατική υπηρεσία πήρε τα εύσημα. Όλα αυτά έγιναν χωρίς να υπάρχει σχέδιο –με τη μορφή που το έχουμε σήμερα στο μυαλό μας– αλλά υπήρξε μια απόλυτα συντονισμένη προσπάθεια να παραλάβουμε αυτά τα άτομα που έρχονταν από τον Λίβανο και κατόπιν να τα προωθήσουμε σε αεροδρόμια, για να μπορέσουν να φύγουν προς τις χώρες τους», συμπληρώνει.

Με λίγα μέσα

Είναι χαρακτηριστικό, προσθέτει, ότι η Γαλλία αποφάσισε να συντονίσει επιχείρηση εκκένωσης από τον Λίβανο με έδρα την Κύπρο. «Η ομάδα της θα έφτανε από τη Γαλλία στην Κύπρο για να επιβιβαστεί στο πλοίο ‘‘Ιεράπετρα’’, που επρόκειτο να αποπλεύσει από τη Λεμεσό, μαζί με άλλες ομάδες. Όμως, δεν υπήρχε αρκετό ιατρικό προσωπικό. Τότε επικοινώνησα με τον υπουργό Υγείας, του μετέφερα το αίτημα και μέσα σε διάστημα τεσσάρων ωρών είχαν βρεθεί εθελοντές, που με μόνο το διαβατήριό τους επιβιβάστηκαν στο πλοίο, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους. Ο Κύπριος, έχοντας ζήσει την εισβολή και την κατοχή, αμέσως ανταποκρίνεται σε αιτήματα ανθρωπιστικής φύσεως», δηλώνει ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων, Όμηρος Μαυρομμάτης. «Είχαμε μέρα που υπήρχαν μέχρι και 8.000 αφίξεις. Αυτή η προσπάθεια έπρεπε ουσιαστικά να συντονιστεί από εμάς. Και τότε δεν είχαμε την υποδομή που έχουμε τώρα. Ένα γραφείο είχαμε, το δικό μου, που μετατράπηκε σε γραφείο κρίσεων. Ήταν στελεχωμένο από προσωπικό του ΥΠΕΞ και πολλές φορές δεν ήξερα καν ποιος είναι στο γραφείο μου, διότι εγώ έπρεπε να είμαι ή στη Λάρνακα ή στη Λεμεσό ή σε εξωτερικές συναντήσεις», θυμάται.

-Πρακτικά, τι πρέπει να κάνει ένας Κύπριος του εξωτερικού, αν βρεθεί σε κίνδυνο, και πώς εμπλέκεται το ΕΚΔΚ;
Σε περίπτωση που συμβεί οτιδήποτε σε έναν Κύπριο σε ξένη χώρα, ο πολίτης οφείλει να απευθυνθεί στην πρεσβεία της Κύπρου στην εν λόγω χώρα. Αν βρίσκεται σε χώρα όπου η Κύπρος δεν έχει πρεσβεία, χάρη στο ότι είμαστε κράτος-μέλος της Ε.Ε., μπορεί να μεταβεί σε οποιαδήποτε πρεσβεία ευρωπαϊκής χώρας, για να δηλώσει ότι είναι καλά και να ζητήσει βοήθεια για να επαναπατριστεί. Αυτοί θα ειδοποιήσουν απευθείας το Κέντρο Κρίσεων. Συνήθως, όμως, στην Κύπρο οι άνθρωποι αυτοί επικοινωνούν με τους δικούς τους, οι δικοί τους με εμάς και έτσι είμαστε ενήμεροι ότι έχουμε άνθρωπο που χρειάζεται βοήθεια και ξεκινούν οι διαδικασίες πιθανότατα πολύ πιο πριν από την ενημέρωση της πρεσβείας.

-Μετά τα τρομοκρατικά χτυπήματα σε άλλες χώρες, ποιοι είναι οι στόχοι;
Αν και δεν είναι αρμοδιότητα της δικής μας διεύθυνσης, αυτό που μπορώ να πω είναι ότι υπάρχει συνεχής συνεργασία σε όλα τα επίπεδα με όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για ανταλλαγή πληροφοριών και την αποτροπή δυσάρεστων φαινομένων. Η Κύπρος, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, ανησυχεί και για χτυπήματα που μπορεί να μη θέλουν να πλήξουν Κύπριους, αλλά μπορεί να θέλουν να πλήξουν ευρωπαϊκούς στόχους. Η Αστυνομία και οι λοιπές υπηρεσίες επιτελούν εξαιρετικό έργο. Για παράδειγμα, πιθανοί μαχητές που ίσως μετακινούνται μέσω Κύπρου, με την ανταλλαγή πληροφοριών είναι πολύ ευκολότερο να εντοπιστούν.

-Ποια ήταν μέχρι σήμερα η πιο δύσκολη στιγμή στο έργο του ΥΠΕΞ;
Το αεροπορικό δυστύχημα της εταιρείας ΗΛΙΟΣ. Εκεί φάνηκε ο ρόλος του ΥΠΕΞ και η ικανότητά του να συντονίσει τέτοιου είδους προσπάθειες με την πείρα των διπλωματών μας. Ήταν η μόνη φορά που ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ήρθε εδώ και από εδώ συντονίστηκε η επιχείρηση επαναπατρισμού των θυμάτων. Επίσης, δύσκολη στιγμή ήταν το τσουνάμι, όπως και το Σαρμ Ελ Σέιχ και άλλα.

Σχέδια για το μέλλον

Ένα Κέντρο Κρίσεων, σημειώνει ο Όμηρος Μαυρομμάτης, πρέπει να είναι σε θέση να πάει επί τόπου να βοηθήσει σε οποιαδήποτε επιχείρηση συντονισμού για την επιστροφή Κυπρίων από οποιαδήποτε κρίση. «Πέραν αυτού, βρισκόμαστε στο στάδιο δημιουργίας της διαδικτυακής πλατφόρμας ΟΙΚΑΔΕ, όπου ο οποιοσδήποτε μπορεί να συμπληρώσει φόρμα με τα στοιχεία του και να γνωρίζουμε ανά πάσα στιγμή αν κάποιος Κύπριος βρίσκεται ή θα βρεθεί στο εξωτερικό, για ποιον σκοπό και να έχουμε όποιο στοιχείο μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό για την ασφάλειά του. Όταν πρωτοξεκινήσαμε, δεν είχαμε αυτές τις υποδομές, τώρα τις έχουμε», προσθέτει. Με αυτή την εμπειρία και αυτή την υποδομή, τονίζει, η Κύπρος έχει κατορθώσει να αποτελεί πλέον περιφερειακό κέντρο, όπου θα συντονίζονται προσπάθειες εκκένωσης χωρών που βρίσκονται σε τέτοιες διαδικασίες. «Επιπλέον, η Κύπρος λαμβάνει μέρος σε σχετικές ασκήσεις εκκένωσης, όπως ο “Αργοναύτης”, που περιλαμβάνει και σενάριο εκκένωσης πολιτών από άλλες χώρες. Λαμβάνουν μέρος όλες οι εμπλεκόμενες υπηρεσίες του κράτους. Όσες δηλαδή συμμετείχαν και το 2006. Λιμάνια, Αστυνομία Εθνική Φρουρά, Πολιτική Άμυνα. Έχουν την ευθύνη, δηλαδή, της άφιξης των ανθρώπων αυτών και με το που θα φτάσουν να τους παρέχουν τις πρώτες ανάγκες σε φάρμακα και φαγητό και ό,τι άλλο χρειαστούν. Και φυσικά υπάρχει η ευθύνη για τους Κύπριους, εάν συμβεί κάτι σε μια ξένη χώρα όπου βρίσκονται, να έρθουν πίσω», καταλήγει ο διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Διαχείρισης Κρίσεων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΟΥΚΑΪΔΗΣ