Burnout και εργαζόμενοι

 Σχεδόν τρία χρόνια μετά από το κούρεμα και την καταστροφική οικονομική κατάπτωση στην Κύπρο, το 2016 είναι ευκαιρία να επανεκτιμήσουμε τις εργασιακές σχέσεις. Δυστυχώς, η περιρρέουσα ατμόσφαιρα στην Κύπρο υποστηρίζει σήμερα ότι «το να είσαι εργαζόμενος θεωρείται τύχη». Όμως, οι συνθήκες εργασίας σε πολλές περιπτώσεις τείνουν να μην είναι τόσο ευνοϊκές.
Συχνά βλέπουμε ότι η οικονομική κρίση φέρνει δραματικές αλλαγές στην εργασία και στον εργασιακό χώρο. Ο εργοδότης μειώνει τα έξοδα της επιχείρησης με μείωση του προσωπικού, με αποτέλεσμα η τακτική αυτή να δημιουργεί έντονο άγχος και αβεβαιότητα στον εργαζόμενο, όσον αφορά στην επαγγελματική του πορεία. Ως εκ τούτου, οι εναπομείναντες υπάλληλοι πιέζονται να δουλέψουν περισσότερες ώρες με μεγαλύτερο φόρτο εργασίας ή ακόμη ανελίσσονται σε κάποια ηγετική θέση, χωρίς απαραίτητα να σημειώνεται κάποια μισθολογική αύξηση, να προσφέρεται επιπρόσθετη επαγγελματική κατάρτιση ή να παραχωρούνται περισσότερα ωφελήματα. Οι εργαζόμενοι ενδεχομένως να μην νιώθουν ότι μπορούν να ζητήσουν καλύτερες συνθήκες, φοβούμενοι πιθανές επιπτώσεις, και συνεχίζουν να δουλεύουν κάτω από δύσκολες συνθήκες που περιορίζουν την παραγωγικότητά τους.
Οι συνθήκες της κρίσης αυξάνουν τα περιστατικά του συνδρόμου Burnout, που επηρεάζει αρνητικά άτομα και εταιρείες. Η εντατική εργασία σε συνδυασμό με χρονική πίεση, οδηγούν σε συναισθηματική εξάντληση και έλλειψη ενδιαφέροντος για εργασία. Το άτομο παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση, καθώς θεωρεί πως δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του, εξαιτίας των υψηλών απαιτήσεων και του υπερβολικού φόρτου εργασίας. Ανησυχεί για ενδεχόμενη επίκριση από τον εργοδότη σχετικά με την ποιότητα της δουλειάς που προσφέρει και σε ένα γενικότερο πλαίσιο, διακατέχεται από το αίσθημα του ανικανοποίητου από την εργασία του, που επηρεάζει τον εργασιακό χώρο και την οικογενειακή του ζωή.
Η πολύωρη εργασία, συνδεδεμένη με την αίσθηση ότι πρέπει να είναι πάντοτε σε εγρήγορση (λ.χ. να απαντά email και τηλέφωνα εκτός ωρών γραφείου), δεν επιτρέπει στον εργαζόμενο να έχει ελεύθερο χρόνο και να περνά ποιοτικό χρόνο με την οικογένειά του. Στην καθημερινότητά του, κυριαρχούν δυσάρεστα συναισθήματα όπως απογοήτευση και πικρία, τα οποία συνοδεύουν το άτομο και κατά την επιστροφή του στο σπίτι. Δεν έχει διάθεση να επικοινωνήσει ουσιαστικά ή να ασχοληθεί με κάποιο ενδιαφέρον που θα του προσφέρει μία αίσθηση ανανέωσης. Μπορεί εσφαλμένα να νιώθει ότι μία αίτηση για παραχώρηση άδειας μπορεί να λειτουργήσει εις βάρος του σε μια μελλοντική μείωση προσωπικού. Το φαινόμενο burnout είναι σήμερα ένα σημαντικός αρνητικός παράγοντας στη ζωή των εργαζομένων, το οποίο δεν πρέπει να παραγκωνίζεται. Είναι καιρός να εκτιμηθεί σαν κίνδυνος για τους Κύπριους εργοδότες, αφού άξια άτομα χάνουν τη δυναμικότητά τους μέσα από το burnout, επηρεάζοντας και την πορεία της επιχείρησης.
Εάν και σε ακραίες περιπτώσεις το άτομα πιθανόν να χρειαστούν θεραπεία, υπάρχουν λύσεις που επιτρέπουν τους εργαζόμενους να αποβάλλουν το αίσθημα του burnout.
Ο εργαζόμενος οφείλει να κάνει μία αυτοκριτική, να κατανοήσει τι έχει καταφέρει έως τώρα βρίσκοντας τα θετικά στοιχεία και να απομυθοποιήσει τα αίτια που τον καταβάλλουν. Από την πλευρά του εργοδότη, η συνταύτιση με τον εργαζόμενο όσον αφορά στα καθήκοντα και τις προτεραιότητες, είναι αναγκαία για να περιοριστεί το φαινόμενο burnout. Πρέπει και οι δυο πλευρές να γνωρίζουν τα καθήκοντα που έχει ο εργαζόμενος, και ποια είναι λιγότερο σημαντικά, εάν δεν υπάρχει ο χρόνος για την άμεση διεκπεραίωσή τους. Θα μπορούσε να καταγράφει σε μια λίστα, τα καθήκοντα που αναλαμβάνει ανά διαστήματα και να θέσει προτεραιότητες σε συνεργασία με το αφεντικό του, ώστε να καθίσταται ξεκάθαρο και από τις δύο πλευρές τι αναμένεται να έχει διεκπεραιωθεί, σε συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.
Τέλος, ο εργοδότης οφείλει να έχει ενσυναίσθηση, να κατανοεί και να σέβεται τον προσωπικό χρόνο του υπαλλήλου και να υπάρχει ένα κλίμα ελευθερίας έκφρασης και διεκδίκησης των δικαιωμάτων των εργαζομένων. Γιατί μόνο με τη συνεργασία και τον αλληλοσεβασμό θα χαραχθεί ανοδική πορεία στην παραγωγικότητα του υπαλληλικού προσωπικού και ακολούθως στο σύνολο της εργασίας.

Των Αλέξανδρου Αποστολίδη* 
και Ρένας Αναστασίου