«Θα υπάρξουν πιέσεις σε ελληνική και ε/κ πλευρά για τα τουρκικά στρατεύματα»
11:08 - 24 Νοεμβρίου 2016
Αν και έχει ειπωθεί πολλάκις στο παρελθόν, όντως σήμερα φαίνεται ότι οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό βρίσκονται στην κρισιμότερη καμπή των τελευταίων ετών, δεδομένου ότι υπάρχει σχετική πρόοδος σε ορισμένα από τα ακανθώδη ζητήματα και καλή χημεία και συνεννόηση μεταξύ των δύο ηγετών και των δύο διαπραγματευτών, εκτιμά σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΚΥΠΕ ο Κωνσταντίνος Φίλης, Διευθυντής Ερευνητικών Προγραμμάτων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και Επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας – Ευρασίας και ΝΑ Ευρώπης.
Εντούτοις, συμπληρώνει, μία συμφωνία εντός του 2016, που θα τεθεί σε δημοψήφισμα το 2017, χωρίς να αποκλείεται η επιτυχής έκβαση, δεν είναι απλή υπόθεση. Γιατί υπάρχουν ακόμη ορισμένα σημαντικά ζητήματα σε εκκρεμότητα, το οικονομικό σκέλος της συμφωνίας βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο (κανείς δεν έχει αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ίσως εν αναμονή μίας αρχικής συμφωνίας), αλλά και επιμονή από πλευράς Τουρκοκυπρίων και Τούρκων για εξεύρεση φόρμουλας παραμονής τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο. «Κάτι που θεωρώ ότι θα εξασθενίσει σημαντικά την προοπτική εξασφάλισης θετικής ψήφου από πλευράς Ελληνοκυπρίων σε ένα ενδεχόμενο δημοψήφισμα» τονίζει, υπενθυμίζοντας ότι η Αθήνα έχει σηκώσει ψηλά τον πήχη, διαμηνύοντας πως στηρίζει την κατάργηση (όχι τροποποίηση) των εγγυήσεων.
Θα υπάρξουν πιέσεις στην ελληνική και ελληνοκυπριακή πλευρά για τα τουρκικά στρατεύματα
Όσον αφορά συγκεκριμένα στο κεφάλαιο των εγγυήσεων και στην επιμονή αυτή για μια «φόρμουλα» παραμονής τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο, ο κ. Φίλης υποστηρίζει ότι η ελληνική πλευρά δεν θεωρεί ορθό να υπάρξει κάποιου είδους συμβιβασμός στο θέμα της αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων, αλλά θα είναι δύσκολο να διατηρήσει αυτή τη θέση μέχρι τέλους, με την Άγκυρα να προλειαίνει το έδαφος για επίρριψη της ευθύνης αποτυχίας στη "μαξιμαλιστική ατζέντα" της Αθήνας, με τον διεθνή παράγοντα –πλην Ρωσίας- προσώρας να συντάσσεται με αυτή την άποψη.
Προσθέτει ότι αντιλαμβάνεται, μετά και από την πρόσφατη επίσκεψη και τις επαφές του στην Κύπρο, ότι οι Τουρκοκύπριοι το θέτουν ως sine qua non συνθήκη για όσο διάστημα «δοκιμαστεί» η όποια συμφωνία, διάστημα που όμως είναι ασαφές πως μπορεί να προσδιοριστεί χρονικά. Υπογραμμίζει, όμως, ότι η παρουσία κατοχικών στρατευμάτων, όποιος μανδύας και αν χρησιμοποιηθεί, χωρίς επί της ουσίας έγκριση από την κεντρική κυβέρνηση, δεν έχει προηγούμενο στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, ούτε υπάρχει ανάλογη περίπτωση στην ΕΕ, θυμίζοντας ότι νατοϊκά στρατεύματα υπάρχουν σε χώρες μέλη του ΝΑΤΟ και η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ.
Ο κ. Φίλης δηλώνει σχεδόν βέβαιος ότι θα ασκηθούν πιέσεις σε αυτήν την κατεύθυνση βασιζόμενος και στην αποστροφή των δηλώσεων Ομπάμα για την Κύπρο από την Αθήνα στις οποίες έκανε λόγο για μεταβατική φάση.
Ανησυχητική η οιονεί αστάθεια στην Τουρκία
Όσον αφορά στην στάση της Τουρκίας, δεδομένων και των εξελίξεων των τελευταίων μηνών στη χώρα, ο Κ. Φίλης επικεντρώνει την προσοχή του στο προσύμφωνο, πριν λίγες μέρες, μεταξύ ΑΚΡ και εθνικιστικού κόμματος για ευρύτερες συνεργασίες. Εκτιμά πως ο Ερντογάν επιχειρεί συστηματικά να προσεταιριστεί το εθνικιστικό στοιχείο για να καταφέρει την τροποποίηση του συντάγματος, διασφαλίζοντας τη μακροημέρευση του του στην εξουσία, και τη μετατροπή του συστήματος σε προεδροκεντρικό. «Αν έχουμε ενοποίηση δυνάμεων ΑΚΡ και Γκρίζων Λύκων, δυσκολεύομαι να σκεφτώ με ποιόν τρόπο θα δούμε την Τουρκία να δείχνει μια άλλη διάθεση και να βάζει νερό στο κρασί της, κάτι που είναι βασική προϋπόθεση προκειμένου να προκύψει μια βιώσιμη λύση» σημειώνει συμπληρώνοντας ότι στις θέσεις αυτές για το Κυπριακό και το Αιγαίο συμφωνεί και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Ο κ. Φίλης υπογραμμίζει ότι τον προβληματίζει περισσότερο η οιονεί αστάθεια, ακόμη και αποσταθεροποίηση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία (στοχοποίηση Κούρδων και κάθε φιλελεύθερης φωνής που δημιουργούν προβλήματα στην οικονομία επί της οποίας ο Ερντογάν εδραίωσε την πολιτική κυριαρχία) και το πώς αυτή θα εκφραστεί στην εξωτερική της πολιτικής, σε Κύπρο και Αιγαίο.
Η επαμφοτερίζουσα στάση των δυτικών καταλήγει ευνοϊκή για την Τουρκία
«Η επόμενη μέρα, όπως και η δυνατότητα λύσης, εξαρτώνται από την Τουρκία. Η αποστασιοποίηση της ελληνικής πλευράς από τις διαπραγματεύσεις, νομίζω σε συμφωνία με την ελληνοκυπριακή πλευρά, ήταν μια πολιτική ρίσκου. Από τη μία η Ελλάδα έδειξε παντοιοτρόπως ότι η Τουρκία φέρει το βάρος της ευθύνης, επιμένοντας σε αναχρονιστικά σχήματα, προϊόν συμφωνιών που η ίδια έχει παραβιάσει. Από την άλλη, αφέθηκε χώρος στην Άγκυρα να συνομιλεί με το διεθνή παράγοντα, να ανταλλάσσει απόψεις και να επιχειρηματολογεί υπέρ των θέσεών της» εκτιμά ο Κ. Φίλης. Επισημαίνει όμως ότι ούτως ή άλλως με εξαίρεση τη Ρωσία που έχει δικά της ισχυρά συμφέροντα, ο διεθνής παράγοντας, κυρίως η Δύση, θεωρεί το Κυπριακό μία παγωμένη διένεξη που δεν απειλεί με άμεση στρατιωτική σύγκρουση, αλλά πλέον οι συνθήκες ευνοούν τη διευθέτηση.
Η ανοχή, η επαμφοτερίζουσα αυτή στάση μέσα στους κύκλους των δυτικών και της ΕΕ κατατείνει, υπογραμμίζει ο Κ. Φίλης, στο να μετατρέπεται σε ευνοϊκή για την Τουρκία. «Η Τουρκία έχει καταφέρει να δημιουργήσει οπαδούς υπέρ της παραμονής τουρκικών στρατευμάτων, και να βρίσκονται σε υψηλά αξιώματα και ευρωπαϊκών κρατών και της απερχόμενης αμερικανικής ηγεσίας» σημειώνει.
Μόνο ο ΟΗΕ μπορεί να επιβλέψει συμφωνία
Τέλος, ο κ. Φίλης εκτιμά ότι μοναδικός που θα μπορούσε να επιβλέψει την εφαρμογή ενδεχόμενης συμφωνίας στην Κύπρο είναι ο ΟΗΕ. Μηχανισμοί ομαλής μετάβασης, λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών που έχει ενταθεί λόγω των σύγχρονων ιστορικών γεγονότων αλλά και λόγω των ακραίων φωνών ένθεν κακείθεν, είναι αναγκαίοι, υποστηρίζει, ακόμη και για να διασφαλίσουν την ομαλότητα και την ασφάλεια, αν κάτι δεν πάει καλά.
ΚΥΠΕ