«Τρομοκράτες οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ» - Βρετανικές ταινίες με θέμα το 55-59

Κάθε ιστορική περίοδος αποτελεί πηγή έμπνευσης για αρκετούς σεναριογράφους και σκηνοθέτες, και ο αγώνας της ΕΟΚΑ δεν αποτελεί εξαίρεση. 

Βρετανοί παραγωγοί επένδυσαν σε ταινίες που αφορούσαν τον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα, αφού η Βρετανική κοινή γνώμη επιθυμούσε να μάθει περισσότερα για τους… νησιώτες που επαναστατούσαν κάπου στη Μεσόγειο. 

Για αυτό το λόγο αρκετοί σκηνοθέτες και σεναριογράφοι, καταπιάστηκαν με το συγκεκριμένο θέμα παρουσιάζοντας όμως τις πλείστες φορές, τα γεγονότα μονόπλευρα χαρακτηρίζοντας τους αγωνιστές ως τρομοκράτες και ηρωοποιώντας τους Βρετανούς στρατιώτες. 

Εντελώς άγνωστες ταινίες σε εμάς προβλήθηκαν τότε με ιδιαίτερη επιτυχία στο BBC αρχικά, ενώ ακολούθησαν και διάφορες άλλες παραγωγές που παρουσιάζονται πιο κάτω. Είναι αξιοσημείωτο πως σε 9 χρόνια βγήκαν στον αέρα 6 παραγωγές με θέμα την Κύπρο της περιόδου 1955-1959. 

*Δυστυχώς τα στοιχεία που είναι διαθέσιμα για τις πλείστες παραγωγές είναι ελάχιστα, όπως επίσης και βίντεο με σκηνές από τις ταινίες. 

One morning near Trοodes (1956)

Η ταινία «Ένα πρωί στο Τρόοδος» γυρίστηκε το 1956 και ήταν η πρώτη που προβλήθηκε στην Μεγάλη Βρετανία με θέμα τον αγώνα της ΕΟΚΑ. 

Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ο Iain MacCormick. Η ταινία προβλήθηκε για πρώτη φορά στην τηλεόραση στα πλαίσια της εκπομπής του BBC Sunday Night Theatre.

Σύμφωνα με το σενάριο της ταινία ένας Βρετανός δημοσιογράφος έπεσε στα χέρια των αγωνιστών της ΕΟΚΑ (οι Βρετανοί μέσα στην ταινάι τους αποκαλούν τρομοκράτες) κατά τον πρώτο χρόνο του αγώνα ενώ κατέγραφε τα γεγονότα που διαδραματίζονταν στο νησί.

Η ταινία προβλήθηκε και στην Αυστραλία το 1959.

Incident at Echo Six (1959)

Τα στοιχεία γύρω από τη συγκεκριμένη παραγωγή είναι πολύ περιορισμένα. Σκηνοθέτης και παραγωγός όπως και στην επόμενη ταινία ήταν ο Filchrist Calder. Θέμα της, ο αγώνας της ΕΟΚΑ στην Κύπρο, εντάχθηκε σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ντοκιμαντέρ του BBC. H ταινία αποτέλεσε και το τηλεοπτικό ντεμπούτο του σκηνοθέτη Troy Kennedy Martin που γύρισε 2 χρόνια αργότερα το The Interrogator.

Σημειώνεται πως ο Troy Kennedy Martin είχε υπηρετήσεις στις υπηρεσίες πληροφοριών των Βρετανών στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ.

The Interrogator (1961) 

«Ο ανακριτής» είναι μια ταινία του 1961 την οποία σκηνοθέτησε ο Troy Kennedy Martin το 1961 και αφορά επίσης τον αγώνα της ΕΟΚΑ.

Η ταινία προβλήθηκε στην τηλεόραση την ίδια χρονιά και έχει ως θέμα της την ανάκριση μιας ομάδας αγωνιστών της ΕΟΚΑ (πάλι εμφανίζεται ο όρος τρομοκράτες) η οποία όμως θα καταλήξει σε μια νύχτα τρόμου με πολλές ανατροπές και έναν εξοντωτικό αγώνα επιβίωσης.

Private Potter (1962)

Καθώς υπηρετεί στην Κύπρο υπό τις διαταγές των Βρετανών αποικιοκρατών η διμοιρία του πρωταγωνιστή Potter έχει αναλάβει να εντοπίσει και να συλλάβει ένα από τους ηγέτες της ΕΟΚΑ. 

Κατά τη διάρκεια της νυχτερινής επιχείρησης όμως ο Potter αρχίζει να φωνάζει με αποτέλεσμα η φωνή του να ακουστεί στα βουνά του Τροόδους και οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ να ξεφύγουν.

Ενώ οι ανώτεροι του Potter είναι έτοιμοι να τον τιμωρήσουν ο ίδιος απολογείται και τους εκμυστηρεύεται πως εκείνη την ώρα είδε μπροστά του Τον Θεό. 

Ο Potter περνά από ιατρικές εξετάσεις και η ιστορία μπλέκεται όταν οι γιατροί πιστεύουν πως όντως κάτι έχει δει. 

The High Bright Sun (1964)

Αποτελεί ίσως την πιο σοβαρή απόπειρα των Βρετανών να καταγράψουν όσα έγιναν κατά τη διάρκεια του αγώνα της ΕΟΚΑ χωρίς όμως ιδιαίτερη επιτυχία. 

Η ταινία δεν καταπιάστηκε με την ουσία του αγώνα δηλαδή τη θέληση των Κυπρίων για Ένωση με την Ελλάδα, αλλά δίνει έμφαση στις προσωπικές ιστορίες των πρωταγωνιστών.

Σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο  Ralph Thomas και πρωταγωνιστές  ο Dirk Bogarde, ο George Chakiris και η Susan Strasberg. Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο του Ian Stuart Black.

Σύμφωνα με το σενάριο της ταινίας η Τζουνο (Susan Strasberg) είναι μια Αμερικανίδα αρχαιολόγος που επισκέπτεται την Κύπρο για να γνωρίσει την πατρίδα των γονέων της. Χωρίς να το καταλάβει όμως βρίσκεται στο στόχαστρο των αγωνιστών της ΕΟΚΑ.

Η Τζούνο γίνεται μάρτυρας της δολοφονίας δύο Βρετανών στρατιωτών από μέλη της ΕΟΚΑ όμως δεν είναι σε θέση να τους αναγνωρίσει όταν την καλούν στο Αστυνομικό Τμήμα όπου γνωρίζει τον Βρετανό αξιωματικό με τον οποίο δημιουργεί ερωτικό ειδύλλιο. 

Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ προσπαθούν να την σκοτώσουν όταν ανακάλυψε πως ένας γιατρός κρύβει στο σπίτι του αγωνιστές. Αφού σώζεται την τελευταία στιγμή καταφεύγει στην οικία του Βρετανού αξιωματικού για να κρυφτεί. Οι αγωνιστές προσπαθούν και πάλι να την σκοτώσουν χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Τελικά η πρωταγωνίστρια παίρνει το αεροπλάνο για την Αθήνα. Όμως στην ίδια πτήση βρίσκεται και μέλος της ΕΟΚΑ που και πάλι προσπαθεί να τη δολοφονήσει και πάλι χωρίς αποτέλεσμα. 

An act of reprisal (1965)

«Η Αντεκδίκηση»  είναι ίσως η πιο γνωστή ταινία που γυρίστηκε για τον αγώνα της ΕΟΚΑ. Γυρίστηκε το 1961 σε Κύπρο και Ελλάδα, ενώ θεωρείται μοναδική αφού σε αυτή συμμετείχαν πολλοί Έλληνες ηθοποιοί μεταξύ των οποίων ο Γιάννης Βόγλης και ο Κώστας Καζάκος.

Πρόκετια για ένα ρομαντικό - πολιτικό μελόδραμα στα χρόνια της ΕΟΚΑ.

Σύμφωνα με το σενάριο της ταινίας ένας Βρετανός αξιωματικός πέφτει θύμα απαγωγής από μέλη της ΕΟΚΑ. Στο χώρο που κρατείται ερωτεύεται μια από τις γυναίκες που τον προσέχουν την Ελένη. Ο αδερφός της Ελένης βρίσκεται φυλακισμένος στα Βρετανικά κρατητήρια.  Σημειώνεται πως η παραγωγή της συγκεκριμένης ταινίας είναι αμερικανική ωστόσο οι συντελεστές στην πλειοψηφία τους είναι Βρετανοί. Η παραγωγή της ταινίας κόστισε περίπου 300 χιλιάδες δολάρια. 

• Δείτε εδώ το αφιέρωμα του ρεπόρτερ για τις Τ/κ παραγωγές που αναφέρονται στην εισβολή του 1974