Αναζητώντας το παιδί... της καρδιάς

Ένα παιδί, λένε, σου αλλάζει για πάντα τη ζωή, ολοκληρώνοντάς σε ως άνθρωπο. Την ώρα που η απόκτησή του είναι για κάποιους το πιο εύκολο και φυσικό πράγμα στον κόσμο, πολλά ζευγάρια στην Κύπρο, αφού έχουν εξαντλήσει κάθε προσπάθεια για την απόκτηση ενός παιδιού με βιολογικό τρόπο, αναζητούν πλέον το «παιδί της καρδιάς τους» οπουδήποτε αλλού. Η επιθυμία αυτή, ωστόσο, προμηνύει μια μεγάλη περιπέτεια, αρκετά ψυχοφθόρα, όπως εξομολογούνται στον «Ρεπόρτερ», καθώς τα βρέφη που δίνονται για υιοθεσία στη χώρα μας είναι ελάχιστα. Έτσι, το κάθε ζευγάρι καλείται να ψάξει μόνο του για να βρει το παιδί του, καταφεύγοντας είτε σε διακρατικές υιοθεσίες είτε στην επιλογή της παρένθετης μητέρας είτε και σε άλλες μεθόδους. Βλέποντας τη λίστα των άτεκνων ζευγαριών να μεγαλώνει ακόμη περισσότερο, αρκετοί καταφεύγουν σε γειτονικές χώρες, όπως ο Λίβανος, με την ελπίδα να βρουν εκεί την ψυχή που θα δώσει σάρκα και οστά στο όνειρό τους να γίνουν γονείς.

«Έγινα θετή μητέρα μετά από προσπάθεια 13 χρόνων»

Μετά από 13 χρόνια επίπονων προσπαθειών για την απόκτηση ενός παιδιού, η Γ. και ο σύζυγός της πλέουν σε πελάγη ευτυχίας, αφού κρατούν πλέον στην αγκαλιά τους το παιδί της καρδιάς τους. «Προσπαθούσαμε χρόνια να υιοθετήσουμε ένα παιδί, αφού είχαμε εξαντλήσει όλα τα περιθώρια για να αποκτήσουμε ένα με βιολογικό τρόπο. Στην Κύπρο, όμως, ελάχιστα είναι τα παιδιά που γεννιούνται και δίνονται για υιοθεσία. Είπαμε λοιπόν πως ήταν μάταιο να περιμένουμε στη λίστα αναμονής, γι’ αυτό και καταφύγαμε στον Λίβανο, όπου είχαμε κάποιες διασυνδέσεις, αφού πρώτα λάβαμε την έγκριση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας στην Κύπρο. Είχαμε ακούσει και από άλλα άτεκνα ζευγάρια πως, αν και οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες, εντούτοις οι πιθανότητες στο εξωτερικό είναι πολύ περισσότερες, γι’ αυτό και το τολμήσαμε. Μετά από μια σειρά διαδικασιών, κατά τη διάρκεια των οποίων έπρεπε να περάσουμε από συνεντεύξεις αλλά και να προσκομίσουμε πολλά έγγραφα που να πιστοποιούν την καταλληλότητά μας, βρήκαμε από ορφανοτροφείο ένα μωράκι το οποίο επρόκειτο να υιοθετήσουμε. Με βάση τον νόμο, όμως, έπρεπε να περιμένουμε να περάσουν τέσσερις μήνες, στη διάρκεια των οποίων η βιολογική του μητέρα είχε το δικαίωμα να αλλάξει γνώμη και να μη δώσει τη συγκατάθεσή της για την υιοθεσία. Δυστυχώς για εμάς, τέσσερις μέρες πριν συμπληρωθεί η προθεσμία των τεσσάρων μηνών, η μητέρα του παιδιού άλλαξε τελικά γνώμη και έτσι η διαδικασία υιοθεσίας παιδιού από τον Λίβανο δεν ολοκληρώθηκε.
Η απογοήτευσή μας ευτυχώς δεν κράτησε για πολύ, αφού τα χαρμόσυνα νέα ήρθαν τελικά από την Κύπρο, τρεις μήνες μετά, όταν ο γυναικολόγος μου μας ειδοποίησε ότι μια αλλοδαπή γυναίκα, αμέσως μετά τη γέννηση του παιδιού της σε ιδιωτική κλινική, αποφάσισε ότι δεν ήταν σε θέση να το μεγαλώσει. Δύο μέρες μετά τη γέννησή του, το κράτησα στην αγκαλιά μου, ανυπομονώντας να περάσουν άλλοι τρεις μήνες για να μην μπορεί η βιολογική του μητέρα να αλλάξει γνώμη. Πριν από δέκα μέρες, συμπληρώθηκαν οι τρεις μήνες που έπρεπε να παρέλθουν, βάσει του νόμου, και είμαστε πολύ ευτυχείς γι’ αυτό. Τώρα εκκρεμούν άλλοι δύο μήνες, στη διάρκεια των οποίων θα δώσουμε κάποιες συνεντεύξεις στο οικογενειακό δικαστήριο, όπως προβλέπει ο νόμος. Η ουσία, όμως, για εμάς είναι πως με τον σύζυγό μου είμαστε πλέον γονείς ενός υγιέστατου αγοριού, που ήρθε και μας άλλαξε τη ζωή, γεμίζοντάς μας χαρά.

Η νομοθεσία
Στην Κύπρο, σύμφωνα με τη νομοθεσία, αυτοί που επιθυμούν να υιοθετήσουν παιδί χωρίς να έχουν υπόψη τους κάποιο συγκεκριμένο, μπορούν να υποβάλουν αίτηση στο Γραφείο Ευημερίας της επαρχίας στην οποία διαμένουν. Μέσα σε έξι μήνες περίπου, θα λάβουν αντίγραφο της έκθεσης που έχει ετοιμαστεί, η οποία αναφέρει κατά πόσον θεωρούνται πρόσωπα κατάλληλα για σκοπούς υιοθεσίας. Αν διαφωνούν με το περιεχόμενό της, μπορούν να αποταθούν με αίτηση στο δικαστήριο, το οποίο και αποφασίζει σχετικά. Στις περιπτώσεις που τα πρόσωπα επιθυμούν να υιοθετήσουν συγκεκριμένο παιδί, τότε η διαδικασία έγκρισης της καταλληλότητάς τους ολοκληρώνεται μέσα σε τρεις μήνες. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι ο χρόνος εξεύρεσης παιδιού και έκδοσης τελικού διατάγματος υιοθεσίας μπορεί να κυμαίνεται από δύο μέχρι και τρία χρόνια. Επειδή στην Κύπρο τα παιδιά που γεννιούνται και δίνονται για υιοθεσία είναι πολύ λίγα, τα περισσότερα ζευγάρια αποτείνονται στο εξωτερικό για υιοθεσία παιδιού, όπου οι διαδικασίες είναι αρκετά χρονοβόρες.

Χρονοβόρες διαδικασίες
Συγκεκριμένα, για να γίνει αποδεκτή μια αίτηση διακρατικής υιοθεσίας, θα πρέπει να συνοδεύεται, εκτός από την έκθεση καταλληλότητας του ζεύγους για υιοθεσία, και από ένα μεγάλο αριθμό εγγράφων (όπως π.χ. πιστοποιητικά γάμου, ποινικού μητρώου, υγείας, πιστοποιητικά γέννησης, πιστοποιητικά απολαβών, ακίνητης περιουσίας κ.ά.), αφού προηγουμένως μεταφραστούν και πιστοποιηθούν ως έγκυρα έγγραφα. Στη συνέχεια, αφού η αίτηση γίνει αποδεκτή, η κεντρική αρχή της άλλης χώρας προβαίνει στη διαδικασία του συνταιριάσματος του ζεύγους με ένα παιδί που είναι διαθέσιμο για σκοπούς υιοθεσίας. Το στάδιο αυτό κρίνεται και το πιο σημαντικό και ουσιαστικά θεωρείται το πιο χρονοβόρο, αφού πρόκειται για τη σημαντικότερη απόφαση που λαμβάνεται και που διασφαλίζει ότι η υιοθεσία θα είναι προς το καλύτερο συμφέρον του παιδιού. Πιο κάτω, παρατίθενται τα πιο πρόσφατα στοιχεία των Υπηρεσιών Κοινωνικής Πρόνοιας, αναφορικά με τις υιοθεσίες.

Νόμιμη η παρένθετη μητέρα
Η παρένθετη μητέρα αποτελεί μια εναλλακτική επιλογή για άτεκνα ζευγάρια, πολλά από τα οποία ενδεχομένως να αγνοούν ότι ο νόμος στην Κύπρο το επιτρέπει, αφού η διαπραγμάτευση συμφωνιών παρένθετης μητρότητας σε εμπορική βάση και η διαφήμιση παρένθετης μητρότητας απαγορεύονται. Ωστόσο, αποτελεί επιλογή, η οποία δύσκολα προτιμάται, ακόμα και από τα ζευγάρια που γνωρίζουν ότι είναι νόμιμη. «Η γυναίκα μου κι εγώ προσπαθούμε χρόνια για ένα παιδί, έχοντας αποκλείσει τη λύση της παρένθετης μητέρας. Ίσως γιατί δεν ξέρουμε κάποιον άνθρωπο που θα μπορούσαμε να τον εμπιστευτούμε χωρίς να μας πληγώσει στο τέλος. Κατά καιρούς, ακούσαμε διάφορα περιστατικά που μας έκαναν να μην το τολμήσουμε», αναφέρει στον «Ρεπόρτερ» ο Κ., ο οποίος για ευνόητους λόγους θέλει να παραμείνει ανώνυμος.

Προϋποθέσεις και δικαιώματα
Ο νόμος προβλέπει συγκεκριμένες προϋποθέσεις για την απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητέρας. Μεταξύ αυτών, απαιτείται διάταγμα δικαστηρίου, αφού προηγηθεί η εξασφάλιση σχετικής έγκρισης από το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, που δίνεται εφόσον υπάρχει επαρκής απόδειξη ότι η γυναίκα που αιτείται έγκρισης, για απόκτηση τέκνου μέσω παρένθετης μητέρας, είναι ιατρικώς αδύνατον να κυοφορήσει, και ότι η γυναίκα που προσφέρεται να κυοφορήσει είναι κατάλληλη για κυοφορία. Επιπλέον ότι τα ωάρια που θα εμφυτευθούν στην παρένθετη μητέρα δεν ανήκουν στην ίδια, αλλά προέρχονται είτε από τη γυναίκα που επιθυμεί να αποκτήσει παιδί είτε από δότρια, καθώς και ότι δεν έχει συμφωνηθεί οποιοδήποτε οικονομικό αντάλλαγμα. Ο νόμος διευκρινίζει, επίσης, ότι το ζευγάρι που επιδιώκει την απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητρότητας, είναι οι γονείς του παιδιού που θα γεννηθεί, οι οποίοι θα το παραλάβουν αμέσως μετά τη γέννησή του. Ωστόσο, η παρένθετη μητέρα μπορεί βάσει νόμου να διεκδικήσει τη μητρότητα μέσα σε έξι μήνες από τον τοκετό, στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι το παιδί κατάγεται βιολογικά από αυτήν.

«Τουρισμός εκτρώσεων»
Την ίδια στιγμή που πολλές γυναίκες στην Κύπρο προσπαθούν διακαώς να αποκτήσουν ένα παιδί, κάποιες άλλες γυναίκες, για τους δικούς τους λόγους, που δεν αφορούν απαραίτητα την υγεία του παιδιού που κυοφορούν, επιλέγουν την έκτρωση. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Μάριο Λιασίδη, πρόεδρο της Παγκύπριας Γυναικολογικής και Μαιευτικής Εταιρείας, ο αριθμός των γυναικών αυτών δεν μπορεί να καθοριστεί. Εξάλλου, μερίδα εξ αυτών, αλλοδαπές κυρίως που ζουν στη χώρα μας, σύμφωνα με πληροφορίες που ήρθαν ξανά εις γνώσιν βουλευτών, καταφεύγουν στα κατεχόμενα για να προμηθευτούν φάρμακα για έκτρωση –την ασφάλεια των οποίων δεν μπορεί να εγγυηθεί κανείς– προκειμένου να αποβάλουν. «Κάποτε, προ 20ετίας, πωλούνταν και στην ελεύθερη Κύπρο σκευάσματα για έκτρωση, τα οποία όμως έχουν απαγορευτεί», δηλώνει στον «Ρεπόρτερ» η πρόεδρος του Συλλόγου Φαρμακοποιών, Ελένη Πιέρα Ισσέγιεκ, συμπληρώνοντας ότι συχνά επισκέπτονται τα φαρμακεία πελάτες, έχοντας μαζί τους διάφορα φάρμακα που έχουν αγοράσει από τα κατεχόμενα, προκειμένου να μάθουν περισσότερες πληροφορίες γι’ αυτά. Εξάλλου, υπάρχουν κατά καιρούς δημοσιεύματα στον τουρκοκυπριακό Τύπο με αναφορές στον «τουρισμό εκτρώσεων» στα κατεχόμενα, όπου γίνονται ελεύθερα εκτρώσεις. Τουρκικό ταξιδιωτικό γραφείο, μάλιστα, έχει διαφημίσει στο παρελθόν ταξίδια στα κατεχόμενα για τον σκοπό αυτό, συνάπτοντας και συνεργασία με ιδιωτική κλινική των κατεχομένων, με τις τιμές να κυμαίνονται από 540 μέχρι 680 ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της διαμονής και του αεροπορικού εισιτηρίου.