«Δεν ερευνούμε ξεχωριστά τις υποθέσεις, αλλά την πορεία των πραγμάτων»

«Ούτε όλοι όσοι ευθύνονται για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας θα τιμωρηθούν ούτε έχουν όλοι ποινικές ευθύνες και γι’ αυτό πρέπει ν’ αποφεύγονται τα μεγάλα λόγια», τονίζει ο γενικός εισαγγελέας, Κώστας Κληρίδης, υπογραμμίζοντας ότι υπεύθυνοι μπορεί να είναι πάρα πολλοί με διαφορετικές ιδιότητες, αλλά η λήψη αποφάσεων και οι κακές εκτιμήσεις δεν σημαίνει ότι είναι και αξιόποινες πράξεις. Στο πλαίσιο συνέντευξης που παραχώρησε στον «Ρεπόρτερ», ο γενικός εισαγγελέας αναφέρθηκε και στην υποστελεχομένη Νομική Υπηρεσία, καθώς και στα εμπόδια τα οποία παρεμβάλλονται -είτε εσκεμμένα είτε όχι, κατά την έκφρασή του- στην πορεία της διερεύνησης των ευθυνών για την καταστροφή της κυπριακής οικονομίας. Ερωτηθείς για το ποιοι στηρίζουν τις εν λόγω έρευνες των ανακριτών, ο κ. Κληρίδης απάντησε: «επειδή ακριβώς διαπιστώθηκαν οι δυσκολίες της διερεύνησης τέτοιου είδους υποθέσεων, η ομάδα έχει ενισχυθεί με την παροχή βοήθειας από λογιστές, εγκληματολογικούς λογιστές (forensic accountants), ελεγκτές και από οίκο εμπειρογνωμόνων του εξωτερικού, που έχει ιδιαίτερη πείρα σε τέτοια θέματα, όπως είναι η κατάρρευση τραπεζών και αδικήματα λευκού κολάρου».
 
Υπάρχει ενδεχόμενο να μην καταδικαστεί κανείς;
Δεν υπάρχουν ακραίες καταστάσεις σε τέτοιους είδους υποθέσεις. Δηλαδή, από τη μια δεν θα πάνε όλοι όσοι έφταιξαν φυλακή, διότι δεν είναι κάθε επιλήψιμη απόφαση που συνιστά ποινικό αδίκημα, κάθε παράλειψη, κάθε λάθος, κάθε κακός υπολογισμός. Από την άλλη, όμως, είναι αδύνατο να μην έχουν διαπραχθεί ποινικά αδικήματα σε όλη αυτή την πορεία πραγμάτων, που οδήγησε στην κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας. Υπάρχουν ορατά μεμονωμένα αδικήματα, που είναι μεν δύσκολα στη διερεύνηση και στη στοιχειοθέτηση, επί των οποίων, όμως, εργάζεται εντατικά τόσο η ανακριτική ομάδα όσο και η Νομική Υπηρεσία.
 
Συνεπώς, δεν θα αχθούν ενώπιον της Δικαιοσύνης όλοι όσοι ευθύνονται για την καταστροφή της κυπριακής οικονομίας;
Η όλη πορεία που οδήγησε στην κατάρρευση εμπεριέχει πάρα πολλές πτυχές και διαφορετικής φύσεως ευθύνες, όπως πολιτικές, οικονομικής φύσεως ευθύνες για αποφάσεις που μπορεί να είναι ή να μην είναι ποινικές κ.ο.κ. Το δικό μας έργο περιορίζεται μόνο στις ποινικές, γι’ αυτό κανένας δεν πρέπει να λέει μεγάλα λόγια. Δηλαδή, ότι θα τιμωρηθούν όσοι είναι υπεύθυνοι. Υπεύθυνοι μπορεί να είναι πάρα πολλοί, μπορεί να είναι στελέχη τραπεζών, μπορεί να είναι πολιτικά πρόσωπα, μπορεί να είναι δημόσια και άλλα πρόσωπα, τα οποία βρίσκονταν σε καίριες θέσεις κατά τον ουσιώδη χρόνο. Μπορεί να λήφθηκαν αποφάσεις, να έγιναν κακές εκτιμήσεις. Όμως, θα οδηγηθούν στο δικαστήριο εκείνοι που έχουν διαπράξει αδικήματα που μπορεί να θεωρηθούν μόνο ως ποινικά, δηλαδή αξιόποινες πράξεις. Υπάρχουν άλλες πτυχές, για τις οποίες μπορούν να ληφθούν άλλα μέτρα για αποκατάσταση, όπως είναι αγωγές στα επαρχιακά δικαστήρια από μετόχους, οι οποίοι πιστεύουν ότι έχουν πληγεί από ενέργειες και αποφάσεις άλλων. Αυτές οι υποθέσεις είναι ήδη στο δικαστήριο.
 
Πότε θα κλείσει αυτός ο κύκλος των ερευνών;
Κανένας δεν μπορεί να προσδιορίσει και να θέσει χρονικά όρια στη συμπλήρωση του ερευνητικού έργου, από την αρχή μέχρι το τέλος. Και ούτε είναι αυτός ο στόχος. Εκείνο που αναμένεται είναι ότι, κατά την πορεία των ανακρίσεων επί συγκεκριμένων θεματικών ενοτήτων και επί συγκεκριμένων υποθέσεων που εμπίπτουν στις θεματικές ενότητες, να βγαίνουν αυτοτελώς υποθέσεις, οι οποίες μπορούν να αχθούν στο δικαστήριο. Και αυτό είναι που έχει αρχίσει να γίνεται.
 
Προς τα έξω βγαίνει η εικόνα ότι είστε φοβερά μόνος σε αυτή τη μάχη. Έχετε στηρίγματα;
Στηρίγματα σίγουρα έχω από τη δυστυχώς υποστελεχομένη Νομική Υπηρεσία και όλους τους λειτουργούς, οι οποίοι εργάζονται με έναν αξιοθαύμαστο τρόπο υπό πολύ αντίξοες συνθήκες. Και ασφαλώς υπάρχει και η αναμενόμενη βοήθεια από την ανακριτική ομάδα. Παράλληλα, όμως, πρέπει να ομολογήσω ότι υπάρχει και η άλλη πλευρά, δηλαδή εμπόδια τα οποία παρεμβάλλονται στην πορεία, είτε εσκεμμένα είτε όχι.
 
Και πολιτικά εμπόδια;
Όχι πολιτικά με την έννοια των παρεμβάσεων, αλλά... αντί να παρέχεται κάποια στήριξη σε μια ομάδα ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούν πραγματικά, χωρίς κανένα δικό τους όφελος, επιτελώντας απλώς εκείνο που είναι καθήκον τους υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες, παρατηρούμε να υπάρχει συνεχής μεμψιμοιρία, αρνητικός σχολιασμός και μια επιθετικότητα, η οποία πραγματικά δεν μπορώ να πω ότι συνεισφέρει προς αυτή την προσπάθεια.
 
ΥΠΟΘΕΣΗ UNIASTRUM - «Ερευνάται μόνο το θέμα της εξαγοράς»
 
Κληθείς ν’ απαντήσει σε όσους υποστηρίζουν ότι δεν είναι λογικό μετά από τόσο καιρό να μην κληθούν για καταθέσεις εμπλεκόμενοι π.χ. στην υπόθεση της Uniastrum, ο γενικός εισαγγελέας ανέφερε ότι αντιλαμβάνεται πως αυτή η καθυστέρηση μπορεί να ξενίζει κάποιον, ο οποίος δεν έχει ιδιαίτερη τριβή και πείρα με τα θέματα. «Αυτό που συμβαίνει -ως συνήθης και λογική πρακτική- στο ανακριτικό έργο, σε περιπτώσεις ιδιαίτερα δύσκολες όπως αυτή που έχετε αναφέρει, είναι ότι οι ανακριτές θα πρέπει πρώτα να συλλέξουν το αναγκαίο υλικό, στοιχεία, έγγραφα, καταθέσεις κλπ., έτσι ώστε, αφού το έχουν στα χέρια τους και το αξιολογήσουν, να προβούν σε μια πολύ πιο αποτελεσματική και παραγωγική λήψη κατάθεσης από αυτόν που θα θεωρείται ύποπτος για διάπραξη αδικήματος στην υπόθεση αυτή», πρόσθεσε. Διαφορετικά, συνέχισε, εάν αυτό γίνει σε πρωταρχικό στάδιο, δεν αναμένεται να έχει το ίδιο ή καλό αποτέλεσμα. «Δεν είναι δηλαδή νοητό, χωρίς να έχεις ενώπιόν σου ως ανακριτής ικανοποιητικά στοιχεία, με μια απλή υποψία ή εικασία ή ελλειπή μαρτυρία, να καλέσεις κάποιον να τον ερωτήσεις τι έχει να πει για το αδίκημα αυτό. Ασφαλώς αναμένεται να αρνηθεί και αναγκαστικά θα τον αφήσεις να φύγει», συμπλήρωσε ο κ. Κληρίδης.
 
Τι δεν πάει καλά με την υπόθεση Uniastrum;
Με την Uniastrum φαίνεται να εγείρονται διάφορα θέματα και υπάρχουν πολλές πτυχές. Όμως, την ανακριτική ομάδα και την Εισαγγελία την αφορά μόνον το θέμα το οποίο σχετίζεται με την εξαγορά, και μάλιστα μόνο το εάν έχει γίνει ή όχι κάποια παράνομη συναλλαγή η οποία σχετίζεται με την εξαγορά. Δεν ενδιαφέρει την Αστυνομία και την ανακριτική ομάδα εάν, για παράδειγμα, η πράξη που έγινε ήταν επιχειρηματικά καλή, κερδοφόρα ή ζημιογόνα. Δεν ενδιαφέρει από μόνο του, εάν το τίμημα ήταν ψηλό ή όχι. Εκείνο που ενδιαφέρει είναι εάν έχει εμφιλοχωρήσει κάποια παρανομία, μήπως δόθηκε ψηλό τίμημα, διότι υπάρχει το ενδεχόμενο ένα μέρος του να δόθηκε για άλλους σκοπούς, π.χ. για προμήθειες. Προμήθειες, οι οποίες ήταν μεμπτό και αξιόποινο να ληφθούν από κάποιους. Αυτά είναι μόνο που ενδιαφέρουν την Αστυνομία και τη Νομική Υπηρεσία. Και είναι πάνω σε αυτή τη βάση που γίνονται οι έρευνες.
 
Και οι έρευνες αυτές γίνονται εδώ; Στο εξωτερικό;
Οι έρευνες αυτές εμπεριέχουν πάρα πολλά θέματα, τα οποία έχουν να κάνουν κυρίως με το εξωτερικό. Γι’ αυτό και ακολουθείται η διαδρομή των χρημάτων, η οποία οδηγεί από Κύπρο σε Ρωσία, σε Αρμενία, σε Ηνωμένο Βασίλειο και στο Μπελίζ (χώρα της Κεντρικής Αμερικής, στις βορειοδυτικές ακτές της Καραϊβικής). Από αυτές τις χώρες έχει ζητηθεί δικαστική συνδρομή, αλλά οι διαδικασίες είναι χρονοβόρες. Δηλαδή, η λήψη ανακρίσεων, καταθέσεων, τεκμηρίων, με τη βοήθεια των ανακριτικών αρχών των χωρών αυτών. Έχουν ληφθεί από κάποιες χώρες απαντήσεις, κάποιες ήταν ικανοποιητικές κάποιες όχι, με αποτέλεσμα οι ανακριτές να επανέρχονται και να ζητούν περαιτέρω στοιχεία ή υπό το φως των ήδη συλλεγέντων στοιχείων να προκύπτει η ανάγκη για άλλα. Και όλα αυτά βρίσκονται σε εξέλιξη.
 
Πάντως, υπάρχει η αίσθηση ότι αργούν πολύ οι έρευνες.
Αυτού του είδους οι συναλλαγές, που σχετίζονται με στελέχη τραπεζών, επενδυτών κλπ., τα λεγόμενα αδικήματα του λευκού κολάρου, έχουν ιδιαίτερες δυσκολίες. Κάποτε δεν αφήνουν πολλά ή καθόλου ίχνη. Και στην περίπτωση της Uniastrum απαιτείται συλλογή υλικού από το εξωτερικό, το οποίο έχει τα δικά του προβλήματα. Επίσης, δεν ερευνούμε ξεχωριστά τις υποθέσεις, αλλά μια ολόκληρη πορεία πραγμάτων, που αρχίζει τέλη του 2005 και φθάνει μέχρι το 2013, και παρουσιάζει πάρα πολλές θεματικές ενότητες, οι οποίες έχουν διαχωριστεί και επί των οποίων εργάζονται ομάδες της Αστυνομίας.
 
Γιατί η Νομική Υπηρεσία και η Αστυνομία χρειάζονται τον Περί Προστασίας του Απορρήτου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας Νόμο, που αφορά στη δυνατότητα των διωκτικών αρχών να πάρουν στην κατοχή τους καταγεγραμμένη ηλεκτρονική επικοινωνία;
Ειδικά στην περίπτωση της διερεύνησης του ενδεχόμενου διάπραξης ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, οι αστυνομικοί ανακριτές έχουν νόμιμα εξασφαλίσει και συνεχίζουν να εξασφαλίζουν μεγάλο αριθμό ηλεκτρονικών μηνυμάτων, εκ των οποίων μερικά κρίνονται ως πολύ σημαντικά στοιχεία μαρτυρίας.  Προς τον σκοπό της πλήρους διασφάλισης ότι τέτοια στοιχεία μαρτυρίας θα είναι αποδεκτά ενώπιον του Δικαστηρίου και προς άρση οποιασδήποτε περί τούτου αμφισβήτησης, υποβλήθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης τροποποιητικό νομοσχέδιο το οποίο αποσκοπεί στον περιορισμένο αυτό και μόνο σκοπό και το οποίο περιέχει όλες τις ασφαλιστικές δικλείδες προς αποτροπή οποιασδήποτε κατάχρησης και παραβίασης των δικαιωμάτων τρίτων προσώπων.