Δεν «ασχολούνται» με θρησκεία οι Τουρκοκύπριοι - Απέκτησαν «κρατική» συνείδηση;
16:21 - 04 Δεκεμβρίου 2015
Οι Τουρκοκύπριοι δεν βιώνουν τη θρησκεία με έντονο τρόπο, ούτε απέκτησαν «κρατική» συνείδηση μετά την ανακήρυξη του ψευδοκράτους το 1983. Το θρησκευτικό αίσθημα και η λεγόμενη «κρατική» συνείδηση των Τ/κ, βρέθηκαν στο επίκεντρο συνέντευξης, που παραχώρησε στον Reporter ο Τ/κ Senior Research Consultant στο PRIO Cyprus Centre, Mete Hatay.
Ο ερευνητής τόνισε ότι οι Τ/κ είναι αντιμέτωποι με την προσπάθεια της Τουρκίας να χειραγωγήσει και να επηρεάσει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς τους, σε σχέση με θέματα όπως η θρησκεία.
Αυτούσια η συνέντευξη
Αυτούσια η συνέντευξη
Πώς βιώνουν τη θρησκεία οι Τ/κ; Είναι κοσμικό ή θεοκρατικό το καθεστώς;
Κατ΄ ακρίβεια υπάρχει μια συμμετρία στην Κύπρο. Οι Τ/κ είναι ουσιαστικά κοσμικοί. Η πλειοψηφία της κοινότητας λειτουργεί σε κοσμική βάση. Αφήνουν τη θρησκεία για το σπίτι τους ή για τις κηδείες και άλλες τέτοιες περιστάσεις. Δεν προσεύχονται δημόσια κλπ. Κυρίως οι γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο θρησκόληπτες. Έπαψαν να είναι θρησκόληπτοι οι Τ/κ από τις δεκαετίες του 1930-40-50, λόγω της επιρροής του κεμαλισμού από την Τουρκία και της προσπάθειας «εκδυτικοποίησης» της χώρας (Τουρκίας). Εκείνη την περίοδο «θαβόταν» οποιαδήποτε αραβική επιρροή . Στην Τουρκία ήθελαν να γίνουν οι «λευκοί» Τούρκοι. Οι Τ/κ αντέγραψαν και ακολούθησαν αυτή τη διαδικασία και έγιναν πιο κοσμικοί ακόμα και από τους Κεμαλιστές στην Τουρκία. Παρόλο, που υπήρξαν συγκρούσεις στην Τ/κ κοινότητα μεταξύ θεοκρατικής και κοσμικής «θεωρίας», ωστόσο, η πλειοψηφία της κοινότητας πιστεύει στο κοσμικό «μοντέλο». Επιπλέον, η επικράτηση της σοσιαλιστικής ιδεολογίας τις δεκαετίες του 1960-70 συνέβαλε επιπλέον στην περιθωριοποίηση της θεοκρατικής αντίληψης. Η πλειοψηφία των θρησκόληπτων ανθρώπων στα κατεχόμενα είναι ηλικιωμένοι ή έποικοι.
Υπάρχει σύγκρουση μεταξύ εποίκων και Τ/κ με αφορμή τη θρησκεία;
Εξαρτάται από το σε ποιους έποικους αναφέρεστε. Υπάρχουν έποικοι οι οποίοι είναι Αλεβίτες. Είναι κοσμικοί. Πιστεύουν στην ισότητα μεταξύ των δύο φύλων κλπ. Το πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν οι Τ/κ δεν είναι τόσο με τους έποικους, όσο με την Τουρκική κυβέρνηση. Η εκάστοτε τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να «μορφοποιήσει» τους Τ/κ ανάλογα με την δική της ιδεολογία. Προηγουμένως ήταν οι Κεμαλιστές, οι οποίοι προσπάθησαν να μετατρέψουν τους Τ/κ σε κεμαλιστές. Τώρα είναι οι ισλαμιστές και προσπαθούν να κάνουν τους Τ/κ πιο θρήσκους.
Πώς το κάνει αυτό η Τουρκία;
Μέσω της εκπαίδευσης. Επίσης, πριν από λίγα χρόνια, για παράδειγμα, κατασκευάζονταν παντού αγάλματα του Κεμάλ, προωθώντας την τουρκική ταυτότητα κλπ. Άρα ο κόσμος έπαθε εμμονή με τις κεμαλιστικές ιδέες. Τα τελευταία 10 χρόνια είναι οι ισλαμιστές στην εξουσία και αντί για αγάλματα του Κεμάλ, τώρα κτίζονται μιναρέδες. Από το 2002 έκτισαν 37 μιναρέδες . Το ενδιαφέρον είναι ότι οι 35 από αυτούς κτίστηκαν σε χωριά όπου χρησιμοποιούνταν οι εκκλησίες των ε/κ σαν τζαμιά. Συνεπώς, δεν αυξήθηκε ο αριθμός των τεμένων, αλλά έπαψαν να χρησιμοποιούνται οι εκκλησίες σαν τεμένη.
Αυτό είναι θετικό;
Είναι υπό μια έννοια, αλλά από την άλλη αλλοιώνεται το τοπίο. Στις πόλεις είναι θέμα γοήτρου η ανέγερση μεγάλων και επιβλητικών ναών, είτε στις ελεύθερες περιοχές είτε στα κατεχόμενα. Επί κεμαλισμού, υπήρχαν Τ/κ και έποικοι θρησκόληπτοι , οι οποίοι ήταν καταπιεσμένοι και με την άνοδο του AKP στην Τουρκία, αποτάθηκαν στον Ερντογάν και έτσι δημιουργήθηκαν στα κατεχόμενα θρησκευτικά σχολεία, τεμένη κλπ.
Είστε αισιόδοξος για λύση;
Συγκρατημένα αισιόδοξος. Αν ασκηθεί υπερβολική πίεση μέχρι τον Απρίλιο θα υπάρξει πόλωση στον κόσμο και θα δημιουργηθούν φόβοι. Σίγουρα δεν πρέπει να συνεχιστούν για πάντα οι συνομιλίες και πρέπει κάποια στιγμή να βρεθεί μια λύση, αλλά βήμα-βήμα. Πιστεύω στη συνύπαρξη των δύο κοινοτήτων, αλλά καταλαβαίνω τις ανησυχίες του κόσμου δεδομένου ότι πολλά έχουν αλλάξει μετά από 41 χρόνια. Άνθρωποι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σε διαφορετικό περιβάλλον, το εκπαιδευτικό σύστημα είναι διαφορετικό , η οικονομία είναι σε διαφορετική βάση και πρέπει να υπάρξει σταθερότητα. Η αλληλεξάρτηση είναι το κλειδί. Αν η μια κοινότητα εξαρτάται από την άλλη, τότε θα υπάρξει συνεργασία. Όχι μόνο ο ένας να εξαρτάται από τον άλλον, αλλά και οι δύο να εξαρτώνται ο ένας από τον άλλον. Όπως, για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή τα κατεχόμενα εξαρτώνται από την Τουρκία και γι΄αυτό υπάρχουν συγκρούσεις με την Τουρκία. Όλες οι επενδύσεις έρχονται από την Τουρκία κλπ. Υπάρχει «πολλή» Τουρκία και αυτό είναι πρόβλημα για τους Τ/κ. Εκείνος που πληρώνει κάνει ό,τι θέλει.
Παρατήρησα ότι οι θέσεις των Τ/κ ηγετών, όπως ο Ταλάτ και ο Ακιντζί, ήταν πολύ διαφορετικές πριν την εκλογή τους στη θέση του Τ/κ ηγέτη και έγιναν πιο «φιλικοί» με την Τουρκία μετά την εκλογή τους.
Αυτό συμβαίνει διότι εκφράζουν την «επίσημη» θέση του καθεστώτος. Ο κάθε Τ/κ ηγέτης είναι υποχρεωμένος να διαπραγματεύεται όχι μόνο με την Ε/κ πλευρά, αλλά και με την Τουρκία και με το «επίσημο» σύστημα της ούτω καλούμενης «ΤΔΒΚ». Στο τέλος της ημέρας η Τουρκία θέλει να είναι στο παιχνίδι. Δεν δέχεται να μην είναι εγγυήτρια των Τ/κ και άρα πρέπει να γίνει κάποιου είδους συμβιβασμός. Εκφράστηκε πριν από 4-5 χρόνια από την Ε/κ πλευρά η ιδέα να εγγυείται η Τουρκία το Τ/κ συνιστών κρατίδιο, η Ελλάδα το Ε/κ και η ΕΕ το ομόσπονδο κράτος (ιδέα η οποία εγκαταλείφτηκε). Το θέμα είναι ότι η Τουρκία δεν θα «εξαφανιστεί» από την περιοχή. Γι΄αυτό πρέπει να βρεθεί τρόπος καλής γειτνίασης και συνεργασίας σε όλους τους τομείς, όπως γίνεται με τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής, το Ισραήλ, την Αίγυπτο κλπ. Πρέπει να κόψουμε κάπως τους ομφάλιους λώρους με τις λεγόμενες μητέρες πατρίδας. Όλα αυτά πρέπει να γίνουν με θαρραλέο τρόπο και να υπάρχει ισορροπία στις σχέσεις. Να σας πω την αλήθεια ανησυχώ περισσότερο για τις Βρετανικές Βάσεις και τις επιθέσεις, που εξαπολύονται από εκεί εναντίον του Ισλαμικού Κράτους καθιστώντας την Κύπρο στόχο του Ισλαμικού Κράτους. Δεν ζήτησαν από την Κύπρο να συγκατανεύσει, δεν ρώτησαν κανέναν. Το θέμα με τη θρησκεία είναι ότι πρέπει να υπάρχει αλληλοσεβασμός. Υπάρχουν θρήσκοι άνθρωποι και στην ελεύθερες περιοχές. Υπάρχει η ιστορική παρουσία του χριστιανισμού στο νησί. Άρα πρέπει να μάθουν οι πιστοί να σέβονται ο ένας τη θρησκεία του άλλου.
Τι θα γίνει με τον εθνικισμό;
Είναι εκεί. Δεν θα εξαφανιστούν οι εθνικιστές. Ας μην επικεντρωνόμαστε, όμως, σε αυτές τις μικρές εθνικιστικές ομάδες. Ο εθνικισμός είναι ριζωμένος στους ανθρώπους. Αντιμετωπίζοντας την ιστορία, γνωρίζοντας ο ένας τον άλλο θα δημιουργηθούν συνθήκες συνύπαρξης. Η Κύπρος είναι η μητέρα γη. Πρέπει να πιστέψουμε σε αυτό. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι ζούμε σε ένα μικρό νησί και δεν μπορούμε να «ξεφορτωθούμε» ο ένας τον άλλον. Είμαστε προορισμένοι να ζούμε μαζί.
Πιστεύετε ότι οι Τ/κ απέκτησαν, από το 1983 μέχρι σήμερα, «κρατική» συνείδηση; Γεγονός, που θα δυσκολέψει την μετεξέλιξη της Κυπριακή Δημοκρατίας σε ένα ομόσπονδο κράτος.
Δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Το πιο πιθανόν είναι ότι οι Τ/κ στις συζητήσεις τους θα κοροϊδέψουν τη λεγόμενη «ΤΔΒΚ», όμως οι μισοί πληρώνονται από το ψευδοκράτος («δημόσιοι υπάλληλοι»), άρα εξαρτώνται από αυτό. Η πλειοψηφία των Τ/κ επιθυμεί το κοινό ενωμένο κράτος, την ομοσπονδία. Από την άλλη θέλουν να έχουν τα δικαιώματα τους, ίσα δικαιώματα και να μην είναι υποταγμένοι στην πλειοψηφία, όπως είναι τώρα υποταγμένοι στην Τουρκία. Για παράδειγμα, οι Κούρδοι ζητούν ομοσπονδία με την Τουρκία και η Τουρκία δεν τους δίνει αυτονομία, αλλά στο τέλος η Τουρκία θα το κάνει διότι δεν μπορεί να το αποφύγει. Η ομοσπονδία είναι η αρχή της ενότητας και θα μετεξελιχθεί σε ένα κράτος, σε μια «κρατική κοινότητα». Δεν θα γίνουν οι Ελληνοκύπριοι Τουρκοκύπριοι, ούτε οι Τουρκοκύπριοι Ελληνοκύπριοι, αλλά θα ζουν στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικότητας.
Δεν βιώνουν με έντονο τρόπο τη θρησκεία, δήλωσε εξάλλου στον Reporter, η καθηγήτρια πολιτικών επιστημών, Ουμούτ Μποζκούρτ, προσθέτοντας ότι οι Τ/κ νοιώθουν πως οι έποικοι επεμβαίνουν και προσπαθούν να τους ισλαμοποιήσουν.