Τα Social media ως εργαλεία εκτόνωσης ή παρέμβασης

12:21 - 24 Δεκεμβρίου 2015

ΤΟΠΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ

Σε μια περίοδο ευρύτερης πολιτικής αστάθειας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερα τα λεγόμενα «νέα μέσα», διαδραματίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της επικοινωνίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Τα νέα media, ως μια «εναλλακτική μορφή» δημόσιας σφαίρας, απέκτησαν, εξαιτίας κυρίως της ανάπτυξης της τεχνολογίας, ικανότητα πρόσβασης και επιρροής στη δημόσια σφαίρα, αφήνοντας το δικό τους στίγμα. Πρόκειται, μάλλον, για έναν ρόλο, που παραδοσιακά ανήκε στα συμβατικά media.

Η Χριστιανα Καράγιαννη, Δρα Μέσων Επικοινωνίας και Πολιτισμικών Σπουδών, στο Τμήμα Δημοσιογραφίας, της Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, του Πανεπιστημίου Frederick, εξηγεί στον ΡΕΠΟΡΤΕΡ τον ρόλο και τη σημασία αυτών των "νέων μέσων".

Θεωρείτε ότι τα social media και γενικότερα τα new media λειτουργούν, σε κάποιες περιπτώσεις εκτονωτικά, όπως και η σάτιρα, γεγονός που οδηγεί σε μείωση της οργής των πολιτών;

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, για διαφορετικούς σκοπούς, στα χέρια διαφορετικών ανθρώπων, κάτω από διαφορετικές κοινωνικο-ιστορικές συνθήκες. Θα προτιμούσα τον όρο παρεμβατικά αντί εκτονωτικά για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γιατί ο όρος είναι λιγότερο παθητικός, έστω και αν σε κάποιες περιπτώσεις η παρέμβαση μπορεί να γίνει όντως για σκοπούς εκτόνωσης. Στην περίπτωση της σάτιρας το κοινό δεν είναι παρά ένας απλός θεατής που ναι μεν μπορεί να ταυτίζεται με αυτό που παρακολουθεί και τελικά να εκτονώνει μέσω αυτής της διαδικασίας τα οποιαδήποτε συναισθήματα αγανάκτησης πιθανόν να αισθάνεται. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όμως δεν μιλούμε για θεατές αλλά για χρήστες, άρα ακόμη και στην περίπτωση που η οποιαδήποτε παρέμβαση μέσω αυτών γίνεται για σκοπούς εκτόνωσης, οι χρήστες δεν είναι κοινό παθητικό που συμμετέχει απλά μέσω της διαδικασίας της παρακολούθησης μιας παράστασης, αλλά ενεργητικό αφού αυτό δημιουργεί/ παράγει «την παράσταση» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης Σε κάποιες περιπτώσεις δημιουργούνται στους ανθρώπους προσδοκίες, που γεννιούνται όταν υπερτονίζουμε τις θετικές επιδράσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην οργάνωση και κινητοποίηση των πολιτών. Αναμένουμε δηλαδή να οργανωθούν κινήματα που θα φέρουν μεγάλες κοινωνικές αλλαγές και όταν τελικά αυτές δεν πραγματοποιούνται έτσι όπως τις φανταζόμαστε, τότε κριτικάρουμε και πολλές φορές μειώνουμε τη χρήση ή λειτουργία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ποιος ο ρόλος των social media στην προσπάθεια επίλυσης του κυπριακού. Παρατηρώ έντονη κινητικότητα τόσο από πλευράς ηγετών όσο και από πλευράς πολιτών, Ε/κ και Τ/κ, που χρησιμοποιούν το τουιτερ ειδικά για να συζητήσουν.

Αρχικά, να ξεκαθαρίσουμε πως δεν μπορούμε να αναφερόμαστε στο ρόλο των μέσων κοινωνικής ως κάτι το σταθερό αφού όπως έχω ήδη αναφέρει είναι εργαλεία τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για διαφορετικούς σκοπούς, άρα μπορούν να παίξουν διαφορετικούς ρόλους. Δεν μπορούμε όμως ούτε να αγνοήσουμε τον τρόπο που χρησιμοποιήθηκαν κάποια μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως για παράδειγμα, οι Ομάδες στο Facebook (Facebook Groups) αλλά και άλλα διαδικτυακά εργαλεία όπως οι Λίστες Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου (Email Lists) από μέλη των δύο κοινοτήτων σε περιόδους όπου η μεταξύ τους διαπροσωπική επικοινωνία ήταν είτε απαγορευμένη στην Κύπρο, είτε απλά γεγονός επικριτέο μέσα στις επίσημες Δημόσιες Σφαίρες του νησιού και σίγουρα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως τέτοια εργαλεία συνέβαλαν στην καλύτερη οργάνωση, συνεργασία και ενδυνάμωση των σχέσεων τους. Με παρόμοιο τρόπο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην παρούσα περίοδο προσπάθειας δημιουργίας θετικού κλίματος για επίλυση του κυπριακού προβλήματος, χρησιμοποιούνται ως εργαλείο προώθησης ενεργειών που συνεισφέρουν στο θετικό κλίμα. Από πλευράς ηγετών, υπάρχει όντως μια ιδιαίτερη χρήση του twitter η οποία εντάσσεται εν μέρει σε αυτή την προσπάθεια δημιουργίας θετικού κλίματος αλλά συνάμα και σε μια νέα μορφή πολιτικής διπλωματίας που άρχισε να εμφανίζεται διεθνώς με τη χρήση του twitter για δημόσιες συνομιλίες μεταξύ πολιτικών ηγετών. Το πιο ενδιαφέρον όμως, και εκεί είναι που θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας είναι πως αυτές οι προσπάθειες γίνονται μέσω ενός εργαλείου που επιτρέπει κάποια μορφή εξίσωσης μεταξύ πολιτών και πολιτικών. Επιτρέπει δηλαδή στους απλούς πολίτες όχι μόνο να παρακολουθούν τη δημόσια συζήτηση για τις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού προβλήματος αλλά να συμμετέχουν και να παρεμβαίνουν σε αυτή, απαντώντας ή θέτοντας τα δικά τους ερωτήματα και σχόλια στα όσα λέγονται ή να ξεκινούν οι ίδιοι συζητήσεις με πολίτες της άλλης κοινότητας, συζητήσεις που πιθανόν να μην μπορούσαν να διεξαχθούν μέσω των συμβατικών μέσων επικοινωνίας. Σε αυτό θα ήταν καλά να εστιάσουν την προσοχή τους και οι ηγέτες και γενικά όσοι πολιτικοί χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλαδή να μην αρκούνται μόνο στη χρήση τους για σκοπούς προέκτασης ή προώθησης του δημόσιου λόγου τους αλλά να τα χρησιμοποιούν ως εργαλεία που μπορούν να συνεισφέρουν σε μια μορφή άμεσης δημοκρατίας.

Μετά το 1974, η δημόσια σφαίρα στο νησί διαχωρίστηκε σε δύο (Ε/κ- Τ/κ). Αυτός ο διαχωρισμός έγινε βίαια και τα συμβατικά media διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση αυτού του διαχωρισμού. Εκτιμάτε ότι τα social media «ανέλαβαν» να επανενώσουν –στο βαθμό που γίνεται- τη δημόσια σφαίρα στην Κύπρο; Αυτή είναι και μια ένδειξη της δύναμης των social media έναντι των συμβατικών, υπό την έννοια ότι έγιναν τόσο ισχυρά ώστε να αλλάξουν μια κατάσταση, η οποία δημιουργήθηκε από τα πανίσχυρα παραδοσιακά media;

Σίγουρα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πως τα ίδια τα μέσα έχουν μια δυναμική η οποία σαφώς επηρεάζει το μήνυμα που στέλνεται μέσω αυτών, δεν μπορούμε όμως να σταματήσουμε εκεί. Τα μέσα επικοινωνίας, συμβατικά ή νέα είναι εργαλεία οπότε η δύναμη τους δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με τη φόρμα τους. Η διαφορά μεταξύ συμβατικών και νέων μέσων – και ναι όντως αυτή η διαφορά έχει να κάνει κυρίως με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε μέσου – είναι πως τα συμβατικά χρησιμοποιούνται από όσους έχουν πρόσβαση σε αυτά και αυτοί δεν είναι συνήθως οι απλοί πολίτες, ενώ τα νέα μέσα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους απλούς πολίτες, χωρίς βέβαια να αποκλείεται ο περιορισμός ή η απαγόρευση της χρήσης τους σε απολυταρχικά καθεστώτα και έχουμε τέτοια πρόσφατα παραδείγματα ανά τον κόσμο. Η ντε φάκτο διάσπαση της Δημόσιας Σφαίρας που δημιουργήθηκε στην Κύπρο το 1974, δημιούργησε μια κατάσταση πολύ ευνοϊκή για την κυριάρχηση του προπαγανδιστικού λόγου και των στερεοτύπων για την άλλη πλευρά που έγινε και μέσω των συμβατικών μέσων και στις δύο πλευρές του νησιού. Στην ουσία τα συμβατικά μέσα μετά το 1974 απέκτησαν το ρόλο – που είναι ταυτόχρονα προνόμιο αλλά και ευθύνη – του διαμεσολαβητή για την επικοινωνία των δύο κοινοτήτων. Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους απλούς πολίτες των δύο κοινοτήτων, μπορεί να υπερβεί σε κάποιο βαθμό αυτή τη διάσπαση και να «απαλλάξει» τα συμβατικά μέσα από αυτό το ρόλο/ προνόμιο/ ευθύνη, αφού δίνει τη δυνατότητα να δημιουργηθούν μορφές Δημόσιας Σφαίρας στις οποίες να συμμετέχουν μέλη και των δύο κοινοτήτων για τη συζήτηση «ευαίσθητων» θεμάτων για τις δύο κοινότητες, που στον εξω-διαδικτυακό κόσμο μπορεί να μην είναι δυνατόν να δημιουργηθούν ακόμα και με τις σημερινές πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες που επικρατούν στις σχέσεις των δύο κοινοτήτων.

Follow @AthanasiouTh

Τα Social media ως εργαλεία εκτόνωσης ή παρέμβασης

Ροη Ειδησεων

Κατοικία 4ων υπνοδ. στον Αρχάγγελο

Κατοικία 4ων υπνοδ. στο Δάλι

Κατοικία δύο υπνοδ. στη Μαλούντα

Οικιστικό οικόπεδο στο Γέρι

Δειτε Επισης