«Είμαστε πίσω από τους άλλους»

 «Δεν έγινε ποτέ πραγματική μεταρρύθμιση στο εκπαιδευτικό σύστημα της Κύπρου. Έγιναν πολλές προσαρμογές κατά καιρούς, αλλά πραγματική μεταρρύθμιση, που θα δημιουργούσε ένα σύγχρονο για την κάθε εποχή, και διαρκώς προσαρμοζόμενο στις αλλαγές του κόσμου, εκπαιδευτικό σύστημα, δεν είχαμε ποτέ», ανέφερε στον «Ρεπόρτερ» ο πρώην υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού, δρ Ανδρέας Δημητρίου, καθηγητής Ψυχολογίας. Και δεν είχαμε ποτέ πραγματική μεταρρύθμιση για καθαρά πολιτικούς λόγους, προσθέτει. «Το δέσιμο της δικής μας Παιδείας με την ελληνική Παιδεία, ουσιαστικά δημιουργούσε μία αδράνεια στο σύστημα, γιατί κάθε απόπειρα αλλαγής υπήρχε πάντα ο κίνδυνος να εκληφθεί ως απόπειρα αλλαγής των εθνικών προσανατολισμών του τόπου ή της εθνικής ταυτότητας των Ελληνοκυπρίων, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει τίποτα», συμπληρώνει. Και αυτό το εβίωσα ως υπουργός επί τέσσερα χρόνια, συνεχίζει, διότι στην πραγματικότητα επιχειρήσαμε να εκσυγχρονίσουμε το σύστημα, αλλά οι συντηρητικές δυνάμεις του τόπου μάς επιτέθηκαν. «Επομένως, έχουμε ένα συντηρητικό σύστημα, και όχι μόνον στους πολιτικούς προσανατολισμούς, αλλά ένα συντηρητικό σύστημα και ως προς τα εκπαιδευτικά πράγματα. Ουσιαστικά υλοποιεί τις εκπαιδευτικές αντιλήψεις της δεκαετίας του ’60. Η Παιδεία μας παίρνει απόψεις για το τι είναι σωστή Παιδεία, από τη δεκαετία του ’60 και έτσι πορευόμαστε. Άρα, δεν είναι τυχαίο το ότι σήμερα οι μαθητές μας φαίνονται ανεπαρκείς σε κάθε διεθνή σύγκριση. Είμαστε απλώς πίσω από τους άλλους», επισημαίνει ο Ανδρέας Δημητρίου.
 
Ξέρουμε τι πολίτη θέλει να διαμορφώσει η Παιδεία που έχουμε;
Θέλουμε να έχουμε μεγάλες επιτυχίες σε όλους τους τομείς: Παιδεία, οικονομία, βιομηχανία, διεθνή παρουσία. Δεν τα έχουμε καταφέρει. Μας αρκεί το ότι είμαστε απόγονοι πολύ σπουδαίων προγόνων. Οκ, αλλά αυτή η επιταγή έχει εξοφληθεί πάρα πολλές φορές και σήμερα δεν είναι κανένας διατεθειμένος να μας την επανεξοφλήσει. Επομένως, αυτή την κρίση την οποία περνούμε, θα πρέπει να την αξιοποιήσουμε, για να δούμε τι λείπει από την Παιδεία μας. Δηλαδή, θέλουμε έναν πολίτη μιας παγκοσμιοποιημένης υφηλίου, ο οποίος να ξέρει ότι έχει χρέος να κάνει πράγματα, τα οποία να δίνουν εθνική ισχύ στη χώρα μας, σύμφωνα με το τι είναι σημαντικό σήμερα; Επιστήμη, τεχνολογία, διεθνείς σχέσεις; Εμείς διαρκώς ζητούμε βοήθεια γι’ αυτά τα πράγματα. Άρα, η Παιδεία μας παρέμεινε πίσω, παρέμεινε παγιδευμένη σε ένα αφήγημα των αναγκών του 19ου αιώνα, και σήμερα εισπράττουμε όλοι τα επίχειρα της κατάστασης που είναι υπανάπτυξη, οικονομική κρίση, πολιτική αναποτελεσματικότητα.
 
Και πώς θα αλλάξει αυτό;
Ελπίζω ότι θα λυθεί το Κυπριακό. Διότι, αν το Κυπριακό λυθεί θα είναι μια αλλαγή παιγνιδιού (game changer) και για την Κύπρο και για την Ελλάδα, διότι θα υποχρεωθούμε να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο μας και να αποδεχτούμε ότι μπορούμε να είμαστε διεθνείς παίκτες. Θα αναγκαστούμε να συνδιαλεγόμαστε και να συναλλασσόμαστε, για τη διακυβέρνησή μας, με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, η οποία εκφράζει σε μεγάλο βαθμό την τουρκική ταυτότητα. Γιατί αυτός είναι ο κόσμος. Παραμείναμε πάρα πολύ στενά προσανατολισμένοι και ενδοσκοπούντες. Ελπίζω ότι η κοινωνία θα δεχθεί την πρόκληση και να κάνει το επόμενο βήμα, ώστε σε αυτό τον κόσμο με τη μεγάλη ρευστότητα στα της οικονομίας, των συνόρων της, των ισορροπιών δυνάμεων στην περιοχή κλπ., να μπορέσει να παίξει ρόλο. Αλλιώτικα, θα είμαστε ένα αποτυχημένο έθνος. Διότι μπορεί να μην χαθεί το ελληνικό έθνος, με την έννοια ότι θα πάψει να υπάρχει ως οντότητα, αλλά μπορεί να είναι τόσο περιθωριακό που να μην υπάρχει. Όπως δεν υπήρχε ως υπολογίσιμη οντότητα, στα χρόνια που υπήρχαν άλλου είδους Μεγάλες Δυνάμεις, όπως η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Αυστροουγγρική Μοναρχία κ.ο.κ. Πρέπει να είμαστε πάρα πολύ προσεκτικοί, διότι οι αναδιατάξεις που συμβαίνουν σήμερα είναι μια μεγάλη πρόκληση, για να ξαναβρούμε ρόλο. Ή είναι μια μεγάλη απειλή, για να χάσουμε και αυτή τη μικρή παρουσία που έχουμε σήμερα.
 
Ποιο είναι το επίπεδο των μαθητών μας σε σύγκριση με τους μαθητές των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών;
Οι πολύ καλοί μαθητές μας, που είναι το 10% περίπου των καλύτερων μας μαθητών, δεν πολυδιαφέρει από άλλες χώρες. Εκεί που διαφέρουμε πολύ από πολλές ευρωπαϊκές χώρες, είναι στη διαχείριση του λεγόμενου μέσου μαθητή. Δεν έχουμε αναλυτικά προγράμματα, μεθόδους αξιολόγησης, κατάλληλα εκπαιδευμένους εκπαιδευτικούς, ώστε να κρατήσουν σε υψηλό επίπεδο τον μέσο μαθητή. Είναι πολύ μαζική η εκπαίδευσή μας και επομένως υστερούμε. Και το βιώνω και από τους φοιτητές που έρχονται στο πανεπιστήμιο. Δεν έχουν την ενημέρωση, την αντίληψη, την κριτική και την επιστημονική σκέψη, που αναμένεται σήμερα από απόφοιτους μέσης εκπαίδευσης μιας ευρωπαϊκής χώρας. Αλλά εγώ θεωρώ ότι η μεγαλύτερη αδυναμία της ελληνικής Παιδείας είναι η αδυναμία εκπαίδευσης των εκπαιδευτικών, κυρίως της μέσης εκπαίδευσης. Και τα ελληνικά και τα κυπριακά πανεπιστήμια δεν εκπαιδεύουν εκπαιδευτικούς για τη μέση εκπαίδευση, εκπαιδεύουν ειδικούς (φιλόλογους, φυσικούς κ.ο.κ.) με ελάχιστη ή καθόλου προετοιμασία για τη μέση εκπαίδευση. Επομένως, δεν είμαι αισιόδοξος ότι τα προβλήματα θα λυθούν, ακόμα και με όλες τις μεταρρυθμίσεις για τις οποίες μιλάμε, γιατί, αν ο βασικός μοχλός της εκπαίδευσης, που είναι ο εκπαιδευτικός, δεν είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος, δεν θα πάμε πολύ μακριά. Πιστεύω, λοιπόν, ότι το υπουργείο Παιδείας θα έπρεπε να τολμήσει να κάνει δραστικές αλλαγές και να απαιτήσει από τα πανεπιστήμια να συντάξουν προγράμματα εκπαιδευτικών της μέσης εκπαίδευσης, ως έναν βαθμό στο πρότυπο των εκπαιδευτικών της δημοτικής. Αν αυτό δεν γίνει, θα εξακολουθήσουμε να είμαστε πίσω και την επόμενη και τη μεθεπόμενη δεκαετία.