Πολλά λεφτά: Μέχρι και 20 εκατομμύρια τον χρόνο ο τζίρος από τα αμπελοπούλια
12:13 - 21 Δεκεμβρίου 2015
Η ενέργεια του βουλευτή του ΔΗΣΥ, Ευγένιου Χαμπουλλά, να ποζάρει μπροστά σε μια πιατέλα αμπελοπούλια με την ευχή το απαγορευμένο έδεσμα να βρίσκεται από του χρόνου και στα εστιατόρια, πέραν του πολιτικού και κοινωνικού σάλου που προκάλεσε, έφερε στο προσκήνιο ένα πρόβλημα που πονοκεφαλιάζει τις αρχές της Δημοκρατίας γιατί φέρνει την Κύπρο σε δυσχερή θέση διεθνώς.
Γιατί λοιπόν ένα τόσο δα πουλί, που σε μέγεθος δεν ξεπερνά το σπουργίτι, προκαλεί αναστάτωση και παρακίνησε ακόμα και τον πρίγκιπα Κάρολο να στείλει επιστολή στον Πρόεδρο Αναστασιάδη; Ο λόγος είναι απλός: Η βιοποικιλότητα θυσιάζεται στον βωμό του εύκολου χρήματος. Η παράνομη οργανωμένη και μαζική παγίδευση των πουλιών αυτών αποτελεί τεράστια κερδοφόρα επιχείρηση και μάλιστα αφορολόγητη. Έχει υπολογιστεί από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας ότι ο τζίρος από την πρακτική αυτή ανέρχεται στα 15 - με 20 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο με αυξητική τάση. Τα πουλιά που δεν αποτελούν περισσότερο από μια μπουκιά σερβίρονται με τη δωδεκάδα, ή πωλούνται ξιδάτα σε βαζάκια για «μερακλήδες». Αυτές οι δώδεκα μικρές μπουκιές μπορεί να στοιχίσουν μέχρι και 90 ευρώ κι όχι λιγότερο από 40. Τα αφορολόγητα κέρδη που ξεφεύγουν από το κράτος είναι αρκετά για να πληρώσουν άνετα το όποιο πρόστιμο επιβληθεί. Οι ποινές για την παράνομη θήρευση των αμπελοπουλιών προβλέπουν φυλάκιση μέχρι και τρία χρόνια ή πρόστιμο 17 χιλ. ευρώ αν και συνήθως το πρόστιμο που επιβάλλεται κυμαίνεται μεταξύ 500-700 ευρώ. Η μεγαλύτερη ποινή που έχει επιβληθεί ήταν 10 χιλιάδες ευρώ το 2011 όταν σε επιδρομή σε σπίτι βρέθηκαν σε ψυγεία 2.500 πουλιά. Τα ζητήματα που αφορούν τη λαθροθηρία αναλαμβάνει το Κλιμάκιο Πάταξης της Λαθροθηρίας και σύμφωνη με αυτή έγιναν 95 καταγγελίες την περίοδο 1-25/10/2015 που αφορούσαν εκτός από αμπελοπούλια, λαγούς και άλλα είδη. Κατασχέθηκαν δε 2.410 ξόβεργα, 153 δίχτυα που χρησιμοποιούνται για την παγίδευση πουλιών και 55 ηχοπαραγωγικές συσκευές. Συνολικά έγιναν 2618 κατασχέσεις. Το 2014 έγιναν 81 καταγγελίες για λαθροθηρία διαφόρων ειδών θηράματα ενώ έγιναν κατασχέσεις 5.025 ξόβεργων, 176 διχτύων και 53 ηχοπαραγωγικών συσκευών που μιμούνται τις φωνές των πουλιών. Πολλά από τα παράνομα είδη θήρευσης βρίσκονται σε περιφραγμένους χώρους σύμφωνα με την Αστυνομία και για την πάταξη του φαινομένου υπάρχει στενή συνεργασία με την Υπηρεσία Θήρας αλλά και με ακτιβιστές. Ο κάθε πολίτης μπορεί επίσης να δίνει σχετικές πληροφορίες στη Γραμμή Κυνηγού 1414 ή στη Γραμμή Επικοινωνίας του Πολίτη 1460. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους για την τεράστια έκταση που παίρνει το θέμα. Μεγάλη έρευνα δημοσίευσε το περιοδικό Natιonal Geographic, που κάνει αρνητική αναφορά στην Κύπρο στο άρθρο του Jonathan Franzen, υπό τον τίτλο, «Last Song for Migranting Birds».
Το άντρο τους
Μεγάλο μέρος του προβλήματος της παράνομης παγίδευσης αμπελοπουλιών εντοπίζεται στις περιοχές της ελεύθερης Αμμοχώστου γιατί βρίσκεται στον μεταναστευτικό διάδρομο των πουλιών αυτών. Αγαπημένο σημείο για τις παγιδεύσεις είναι οι περιοχές γύρω από τις βρετανικές Βάσεις. Αυτό ώθησε το 2014 και τον πρίγκιπα Κάρολο να στείλει επιστολή σε αξιωματούχους της Βάσης Δεκέλειας και στον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, ζητώντας να σταματήσει η παράνομη παγίδευση των πτηνών αυτών εντός των βρετανικών βάσεων Δεκελείας. Στην επιστολή του καταδικάζει το φαινόμενο και αναφερόμενος στους παράνομους λαθροθήρες κάνει λόγο για «σοβαρούς οργανωμένους εγκληματίες». Ανέφερε επίσης ότι ο αριθμός των δικτύων στα οποία πιάνονται τα πουλιά έχει αυξηθεί κατά 180% από το 2012 στο έδαφος των βρετανικών βάσεων. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, σύμφωνα με ξένες δημοσιεύσεις, 130 παράνομοι παγιδευτές είχαν συλληφθεί στις βρετανικές Βάσεις. 49 το 2014/15 σε σύγκριση με 34 το 2013/14 ενώ δεν λείπουν οι συμπλοκές των παρανομούντων με αστυνομικές δυνάμεις τόσο των Βάσεων όσο και της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ένα μέτρο που έλαβαν οι αρχές των Βάσεων κατά της παράνομης παγίδευσης πουλιών ήταν η εκρίζωση των ακακιών σε μεγάλη έκταση γης, κυρίως στο Κάβο Πύλα, που θεωρείται άντρο των θηρευτών. Κι αυτό επειδή οι ακακίες φυτεύονται και ποτίζονται με αρδευτικά συστήματα πολλές φορές από τους ίδιους τους παγιδευτές ώστε να δημιουργούν βιότοπους που θα ελκύσουν τα πουλιά τα οποία θα καταλήξουν βέβαια στα δίχτυα και τα ξόβεργά τους. Πέραν τούτου προσφέρουν και την ανάλογη κάλυψη αλλά ταυτόχρονα εκτοπίζουν την τοπική χλωρίδα.
Έρευνα της μη κυβερνητικής οργάνωσης, Terra Cypria, υποστηρίζει ότι η κακή εικόνα που έχει δημιουργήσει η παράνομη παγίδευση αμπελοπουλιών έχει ως αποτέλεσμα να χάνονται μεταξύ 40 και 100 εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο από ευαισθητοποιημένους τουρίστες που προτιμούν άλλους προορισμούς. Σύμφωνα με την οργάνωση, πέραν των 100 εκατομμυρίων πουλιών επισκέπτονται την Κύπρο κάθε άνοιξη και φθινόπωρο κάτι το οποίο μετατρέπει ή θα μετέτρεπε το νησί σε πόλο έλξης για πτηνοπαρατηρητές που ταξιδεύουν σε εποχές εκτός του καλοκαιριού.
Πόσο συχνά τρώτε αμπελοπούλια;
(ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ ΓΙΑ ΕΤΗ 2012,2013,2015)
ΠΟΤΕ 86% ΤΩΝ ΕΡΩΤΗΘΕΝΤΩΝ
ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ 10%
ΜΕΧΡΙ 5 ΦΟΡΕΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ 5%
ΠΑΝΩ ΑΠΟ 10 ΦΟΡΕΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ 1%
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από δημοσκόπηση της οργάνωσης, Terra Cypria, για το έργο «BioForLife», η οποία διεξήχθη από την εταιρεία RAI Consultants Public Ltd, τον Νοέμβριο του 2012, τον Νοέμβριο του 2013 και τον Ιανουάριο του 2015. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης δημοσκόπησης καταδεικνύουν ότι η κατανάλωση αμπελοπουλιών είναι ως επί το πλείστον ανδρική υπόθεση, που παρατηρείται περισσότερο σε μεγαλύτερες ηλικιακές ομάδες, στις επαρχίες Λάρνακας και Αμμοχώστου.
Τα ξόβεργα σκοτώνουν και άλλα πουλιά
Επηρεάζονται 153 διαφορετικά είδη πτηνών, εκ των οποίων 78 απειλούνται με εξαφάνιση
Το 1974 η Κύπρος είχε απαγορεύσει τη μη επιλεκτική παγίδευση, δηλαδή την παγίδευση με ξόβεργα (βέργες στις οποίες υπάρχει φυτική γόμα κι όπου κολλούν κυριολεκτικά πουλιά και άλλα ζώα), δίχτυα και ηλεκτρονικές ηχομιμητικές συσκευές. Γιατί να γίνει μια τέτοια απαγόρευση τη στιγμή που σε πολλές χώρες του κόσμου συμβαίνουν διάφορα τρομακτικά κατά του ζωικού βασιλείου; Αν εξαιρέσουμε το γεγονός ότι ένα-ένα τα θέματα αυτά αντιμετωπίζονται –αργά αλλά σταθερά- με τη γνώση που έχει αποκτήσει ο άνθρωπος για την αξία της βιοποικιλότητας η απαγόρευση ήρθε επειδή πέραν του ότι με τις πιο πάνω μεθόδους τα παγιδευμένα ζώα πεθαίνουν με αργό θάνατο, η μη επιλεκτική παγίδευση σκοτώνει και άλλα πουλιά και ζώα πέρα από τα αμπελοπούλια, τα οποία ποτέ δεν θα καταλήξουν στο πιάτο κανενός. Καταγραφές έδειξαν ότι από αυτές τις μεθόδους επηρεάζονται 153 διαφορετικά είδη πτηνών, τα 78 από τα οποία είναι είδη που απειλούνται με εξαφάνιση είτε σε ευρωπαϊκό είτε σε παγκόσμιο επίπεδο. Πέραν από τα πουλιά, στα ξόβεργα πιάνονται φίδια και τρωκτικά. Μόνο το 2014, πάνω από 2.5 εκατομμύρια πουλιά θανατώθηκαν στην Κύπρο από την παράνομη παγίδευση. Αν και το αμπελοπούλι δεν απειλείται άμεσα με εξαφάνιση, προστατεύεται από το 1988 με τη «Σύμβαση της Βέρνης για τη Διατήρηση της Ευρωπαϊκής Άγριας Ζωής και των Φυσικών Οικοτόπων» και δεν είναι θηρεύσιμο, σύμβαση την οποία επικύρωσε και η Κυπριακή Δημοκρατία. Η επίτροπος περιβάλλοντος, Ιωάννα Παναγιώτου, θέτει ξεκάθαρα ότι η παγίδευση αμπελοπουλιών απαγορεύεται όχι μόνο από την κυπριακή νομοθεσία (Νόμος 152(Ι)/2003), αλλά και από την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Πουλιά (Οδηγία 2009/147/ΕΚ) και άλλες Διεθνείς Συμβάσεις (Σύμβαση της Βέρνης του 1979 και Σύμβαση της Βόννης του 1979). «Οποιαδήποτε παρέκκλιση από τη συγκεκριμένη Οδηγία μπορεί να δοθεί μόνο με βάση στοιχειοθετημένη αιτιολόγηση και μόνο για λόγους δημόσιας ασφάλειας κ.λπ. Σύμφωνα με νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου η αιτιολόγηση ότι είναι παραδοσιακό κυνήγι δεν αποτελεί λόγο για παρέκκλιση», καταλήγει. Παρέκκλιση είχε ζητήσει και η Ισπανία σύμφωνα με τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο Κύπρου. Έχοντας μια παρόμοια «παραδοσιακή» πρακτική με την Κύπρο ζήτησε παρέκκλιση από την οδηγία αλλά κατέληξε με άρνηση και πρόστιμο. Αυτό φαίνεται πως θα συμβεί και στη δική μας περίπτωση αφού μετά την αναστάτωση που προκλήθηκε από τον κ. Χαμπουλλά, η Κομισιόν λέει ότι θα λάβει νομικά μέτρα εναντίον της Κύπρου αν δεν εξαλειφθεί η νομική εξαίρεση στην παγίδευση πουλιών από το σχετικό στρατηγικό πλαίσιο.