Το «χρονικό» της σύγχρονης τρομοκρατίας

Η τρομοκρατία αποτελεί ένα πολυδιάστατο φαινόμενο, το οποίο διατηρεί τις ρίζες του στη αρχαιότητα και ως εκ τούτου, δύσκολα μπορεί να εντοπιστεί μια και μόνο γενεσιουργός αιτία ή αφετηρία, που να σηματοδοτεί την εμφάνιση της «σύγχρονης ισλαμικής τρομοκρατίας» ως φαινόμενο πλέον της σύγχρονης εποχής.
 
Σημειώνεται ότι ο όρος «τρομοκρατία» παραπέμπει σε «μέθοδο» υλοποίησης στόχου και δεν συνδέεται εξορισμού μόνο με τις διάφορες θρησκείες και ιδεολογίες, αφού αφορά βία, που ασκείται κατά αμάχων με στόχο την υλοποίηση πολιτικών σκοπών από μη κρατικές οντότητες.
 
Η «σύγχρονη αφετηρία»… 

Η σύγχρονη ισλαμική τρομοκρατία επηρεάστηκε και πυροδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τις διεργασίες στη Μέση Ανατολή, από τις αρχές του 20ου αιώνα, οι οποίες σχετίζονταν με την αντίσταση στην επιρροή και παρουσία των αποικιοκρατικών δυνάμεων στη περιοχή, παρόλο, που ο εξτρεμισμός στο Ισλάμ χρονολογείται ήδη από τον 7ο μ.Χ αιώνα, με την ανάπτυξη ακραίων θεολογικό-πολιτικών δογμάτων.

Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε επίσης η δράση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, με αφετηρία την Αίγυπτο το 1928.

Αραβοισραηλινινη διένεξη

Μια ιστορική, μεταξύ άλλων, φάση της έξαρσης και εξέλιξης της σύγχρονης ισλαμικής τρομοκρατίας μπορεί να τοποθετηθεί στο πλαίσιο της αραβοϊσραηλινής διένεξης και της ίδρυσης του Ισραήλ (1948), όταν οι στρατοί αραβικών κρατών, της Αιγύπτου, της Ιορδανίας, του Ιράκ, της Συρίας και του Λιβάνου, εισέβαλαν στο Ισραήλ, σηματοδοτώντας τον πρώτο αραβοϊσραηλινό πόλεμο.

Όπως παρατηρεί σε παλαιότερο του άρθρο στον ελλαδικό τύπο ο γενικός διευθυντής του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής Θάνος Ντόκος, η στρατιωτική αντίδραση των αραβικών κρατών δεν έφερε αποτέλεσμα και έτσι δημιουργήθηκε το κράτος του Ισραήλ (ως αποτέλεσμα των συλλογικών «τύψεων» της διεθνούς κοινότητας για το Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τους ναζιστές). Ως εκ τούτου, από τη μια οι Ισραηλινοί απέκτησαν κράτος και από την άλλη, περισσότεροι από 700.000 Παλαιστίνιοι προσφυγοποιήθηκαν. 

Καθώς οι Παλαιστίνιοι δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν τον τακτικό στρατό του Ισραήλ, ακραία κινήματα εμφανίστηκαν στην περιοχή.

Η Χαμάς (παραστρατιωτική οργάνωση και σήμερα κόμμα πλειοψηφίας στην Παλαιστίνη) ιδρύθηκε το 1987, κατά την έναρξη της πρώτης Ιντιφάντα («ταρακούνημα») με βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας και επιθέσεις κατά ισραηλινών αμάχων και δυνάμεων ασφαλείας του Ισραήλ, αφού οι Παλαιστίνιοι δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν διαφορετικά τον προηγμένο ισραηλινό στρατό.

Στη διακήρυξη της, η Χαμάς καλεί σε καταστροφή του Κράτους του Ισραήλ και σε αντικατάστασή του με ένα παλαιστινιακό ισλαμικό κράτος στο Ισραήλ, τη Δυτική Όχθη και τη Λωρίδα της Γάζας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Χαμάς προϋπήρχε ως παρακλάδι της αιγυπτιακής Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η οποία στη Γάζα διατηρούσε μια κυρίως μη επιθετική στάση προς το Ισραήλ. Αποτελούσε, όμως, το αντίπαλο δέος στην Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) του Γιασέρ Αραφάτ, που ήταν ο κύριος εχθρός του Ισραήλ και γι’ αυτό είχε ευνοηθεί από το εβραϊκό κράτος κατά τα προηγούμενα χρόνια.

Σοβιετικο-αφγανικός πόλεμος

Σε ένα άλλο επίπεδο, η έξαρση της σύγχρονης ισλαμικής τρομοκρατίας συνδέεται και με τον Σοβιετικο-αφγανικό πόλεμο (1979-1989). 

Η σοβιετική ανάμιξη στην περιοχή, θορύβησε τις ΗΠΑ, οι οποίες ενίσχυσαν τους αντάρτες μουτζαχεντίν, που πολεμούσαν την ΕΣΣΔ.
 
Οι μουτζαχεντιν, προπομπός της Αλ Κάιντα (1989), της οποίας ιδρυτής και ηγέτης ήταν ο Σαουδάραβας Οσάμα μπιν Λάντεν, στηρίχθηκαν, μεταξύ άλλων, από τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία, τόσο στρατιωτικά όσο και υλικά στη μάχη κατά της Σοβιετικής Ένωσης.

Έξυπνη χρήση του θεάματος

Η μετέπειτα δράση της Αλ Κάιντα στον δυτικό κόσμο είναι γνωστή και αφορά στις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 εναντίον των ΗΠΑ, στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου της Νέας Υόρκης.

Πρόκειται για την αφετηρία της έξυπνης χρήσης του θεάματος από τους εξτρεμιστές, καθώς και για την ιδεολογία, η οποία συμβολοποιεί την επίθεση σαν θέαμα, υποχρεώνοντας τον εχθρό (δύση) να προβάλλει τις επιθέσεις.(Πρακτική, η οποία συνεχίζεται από το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο επιζητεί και χρησιμοποιεί το θέαμα).

Παράλληλα, καλλιεργείται ανάμεσα στους εξτρεμιστές, αφενός η νοοτροπία ότι «νομιμοποιούνται» οι επιθέσεις και οι μαζικοί σκοτωμοί εφόσον γίνονται για να κτυπηθεί ο εχθρός και αφετέρου το αίσθημα ότι «μπορούμε να κτυπήσουμε επιτέλους τη δύση».

Ισλαμικό Κράτος

Η δράση του Ισλαμικού Κράτους, της πιο σύγχρονης τρομοκρατικής απειλής, συνδέεται μεταξύ άλλων, σύμφωνα με εκπροσώπους του, με την αντίσταση κατά της δυτικής και ρωσικής «σταυροφορίας».

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι σε πρόσφατο μήνυμα τους,  υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους κάλεσαν τους Μουσουλμάνους να εξαπολύσουν «ιερό πόλεμο» εναντίον τόσο των Ρώσων, όσο και των Αμερικανών (χριστιανών), για την «σταυροφορία» που διεξάγουν οι δύο δυνάμεις στην Μέση Ανατολή.

Ο όρος «σταυροφορίες» παραπέμπει στον μεσαίωνα και στις στρατιωτικές επιχειρήσεις των χριστιανών με στόχο την κατάκτηση των Αγίων Τόπων ή/και την αντίσταση στον ισλαμικό επεκτατισμό στη δύση. 

Διεθνοποίηση της τρομοκρατικής απειλής
    
Η σύγχρονη τρομοκρατία χαρακτηρίζεται από την αλλαγή στις δομές της «παραδοσιακής-τοπικής» τρομοκρατίας και τη διεθνοποίηση της από το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος (αλλά και προηγουμένως από την Αλ Κάιντα το 2001).

Ενδεικτικά, το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, κάνει λόγο για το «φαινόμενο της συνεχιζόμενης μετάβασης ξένων μαχητών από πολλές χώρες στην Συρία και το Ιράκ», καθώς και για τη «διεθνοποίηση της απειλής».
 
Η έξυπνη χρήση του θεάματος ως «όπλου», συνέβαλε στην προσπάθεια των εξτρεμιστών να διεθνοποιήσουν την απειλή και τον τρόμο.
    
Τα πολιτικά και άλλα κίνητρα των τρομοκρατικών οργανώσεων
    
Όπως δήλωσε στον Reporter ο Ειδικός Επιστήμονας στο Τμήμα Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστήμιο Κύπρου Ζήνωνας Τζιάρρας, τα κίνητρα των τρομοκρατικών οργανώσεων ποικίλουν και εξαρτώνται από τη φύση και το χαρακτήρα της κάθε τέτοιας οργάνωσης. Οι στόχοι τους, σύμφωνα με τον Ζήνωνα Τζιάρρα, διακρίνονται σε «σκληρούς» (δύσκολους, πολιτικούς, υψηλής σημασίας) και «μαλακούς» (εύκολους ή μη προστατευόμενους, όπως άμαχοι πολίτες, εστιατόρια, λεωφορεία, κτλ.). 

Προσπαθούν, είπε ο Ζήνωνας Τζιάρρας, να ενσπείρουν τον τρόμο προσδοκώντας αποτελέσματα όπως: κοινωνικός και πολιτικός αποσυντονισμός, αποτροπή ή εξαναγκασμός του αντιπάλου, υπερβολική ή απερίσκεπτη αντίδραση από τον δέκτη, στρατολόγηση νέων μαχητών μέσω της διεκδίκησης «νικηφόρου» ενέργειας.

Υποστηρικτές τρομοκρατικών οργανώσεων

Ιστορικά, οι τρομοκρατικές οργανώσεις μπορεί να υποβοηθούνται από διάφορους άλλους δρώντες, όπως κράτη που έχουν συμφέροντα από τη δράση τους και άτομα στο εσωτερικό μιας χώρας ή στο εξωτερικό, που συμμερίζονται την ίδια ιδεολογία, σημείωσε ο Ζ. Τζιάρρας. Είναι επίσης πιθανόν, πρόσθεσε, να έχουν δικούς τους οικονομικούς πόρους, όπως για παράδειγμα το Ισλαμικό Κράτος, το οποίο κερδίζει μεγάλα ποσά από το λαθρεμπόριο πετρελαίου και την επιβολή φορολογιών (αν και το ΙΚ δεν είναι συνηθισμένη περίπτωση τρομοκρατικής οργάνωσης). Σε κάθε περίπτωση, συμπλήρωσε ο Τζιάρρας, για να μπορεί να επιβιώσει μια τρομοκρατική οργάνωση, τόσο σε επιχειρησιακό όσο και σε ιδεολογικό επίπεδο, πρέπει να τυγχάνει στήριξης από μέρος της κοινωνίας. 

Πώς επηρεάζεται η Τουρκία και η ευρύτερη περιοχή από τη δράση του ΙΚ

Σύμφωνα με τον Ζ. Τζιάρρα, η δράση του Ισλαμικού Κράτους επηρεάζει τόσο την Τουρκία όσο και την ευρύτερη περιοχή σε διάφορα επίπεδα. Επεξηγώντας, ο Ζ. Τζιάρρας σημείωσε ότι το Ισλαμικό Κράτος αποτελεί μια δύναμη καθώς και μια συμβατική, αλλά και ασύμμετρη απειλή, που αλλάζει το περιφερειακό ισοζύγιο ισχύος και περιπλέκει τους στρατηγικούς υπολογισμούς των κρατών της Μέσης Ανατολής. Εντείνει τις αντιθέσεις ανάμεσα σε περιφερειακά και διεθνή συμφέροντα, οξύνει τη σουνιτική-σιιτική αντιπαράθεση ενώ ξεσκεπάζει παράλληλα τις διαφορές εντός του σουνιτικού στρατοπέδου. 

Η Τουρκία, επεσήμανε ο Ζήνωνας Τζιάρρας, έχει υποστηρίξει το Ισλαμικό Κράτος κατά περίσταση και για τακτικούς σκοπούς με κεντρική επιδίωξη την αναχαίτιση της προέλασης των Κούρδων της Συρίας κατά μήκος των τουρκο-συριακών συνόρων. Ωστόσο, επεσήμανε ο Ζ. Τζιάρρας, η λεπτή θέση μεταξύ συριακού πολέμου, Ισλάμικού Κράτους και δυτικών συμμάχων, στην οποία περιήλθε η Τουρκία λόγω της πολιτικής της, κατέστησε το ΙΚ «αναγκαίο κακό» για την Άγκυρα, η οποία το χρειάζεται για τους στόχους της στη Συρία ενώ παράλληλα, η ίδια απειλείται από αυτό λόγω της σύνταξής της με τον δυτικό συνασπισμό.

Θρησκεία, έξαρση τρομοκρατίας, αφορμές και αιτίες

Η θρησκεία αποτελεί μόνο μια μεταβλητή στην εξίσωση της ριζοσπαστικοποίησης και του θρησκευτικού εξτρεμισμού. Σύμφωνα με τον Ζήνωνα Τζιάρρα, βασικό ρόλο παίζουν δομικοί παράγοντες, όπως η οικονομική και κοινωνική κατάσταση (π.χ. φτώχια, περιθωριοποίηση, κοινωνικός αποκλεισμός), πολιτικά προβλήματα λόγω κακής διακυβέρνησης ή εξωτερικών επεμβάσεων κτλ. 

Ρόλο διαδραματίζουν επίσης, σύμφωνα με τον Ζ. Τζιάρρα, οι θρησκευτικές -και σε αυτή την περίπτωση ισλαμιστικές- πεποιθήσεις, ιδιαίτερα όταν η γνώση για αυτές δεν είναι ολοκληρωμένη ή όταν αποτελούν προϊόν κατήχησης από άτομα με απώτερους σκοπούς. Φιλτράρουν τις δυσμένειες και τις κακουχίες με ένα τρόπο που δικαιολογεί και εξορθολογεί τη βίαιη αντίδραση ή την επιθετική επιβολή, είπε ο Ζ.  Τζιάρρας.

Αυτό, συμπλήρωσε, γίνεται στη βάση μιας «άνωθεν δοσμένης» εξουσίας, η οποία επιτρέπει τη διάκριση μεταξύ «πιστών και απίστων», την πάταξη των τελευταίων και την απόδοση ρόλου στον «πιστό» ως «όργανο του Θεού». Ενίοτε, η θρησκεία παίζει πολύ μικρό ρόλο για την ένταξη σε ισλαμιστικά κινήματα, αφού πολλές φορές οι λόγοι είναι πρωτίστως βιοποριστικοί ή άλλοι (π.χ. η ασυδοσία και η δράση), κατέληξε ο Ζήνωνας Τζιάρρας.

Τονίζεται ότι ο «μουσουλμανισμός» δεν συνεπάγεται με «τρομοκρατία», παρά το γεγονός ότι η θρησκεία τυγχάνει εκμετάλλευσης από φανατικούς εξτρεμιστές και παραστρατιωτικές οργανώσεις για επίτευξη πολιτικών στόχων.

 
 
 
 
 
 
 

Δειτε Επισης

Ώρα μηδέν για τη Ράφα-Ο Νετανιάχου αγνοεί τον Μπάιντεν, ξεκινά εισβολή στον παλαιστινιακό θύλακα
ΗΠΑ: Μια μεγάλης κλίμακας ισραηλινή επιχείρηση στη Ράφα δεν θα νικήσει τη Χαμάς
ΒΙΝΤΕΟ: Κοριτσάκι που γεννήθηκε κωφό, άκουσε για πρώτη φορά χάρη σε νέα γονιδιακή θεραπεία
To Ισραήλ θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις του Καΐρου έληξαν-Προχωρά σε επιχειρήσεις στη Ράφα
Le Figaro: Αναζωπυρώνεται η δράση των Γκρίζων Λύκων στη Γαλλία-Απειλούν βουλευτή, Αρμένιους, Έλληνες και Κούρδους
Κάμερον: Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα αναστείλει την πώληση όπλων στο Ισραήλ
Αδιέξοδο στις συνομιλίες για εκεχειρία στη Γάζα-Η Χαμάς αποχωρεί χωρίς συμφωνία από το Κάιρο
Προειδοποίηση Πούτιν-«Η Δύση απειλεί τη μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου»
Εκκενώνεται το αεροδρόμιο του Γκάτγουικ μετά από συναγερμό για φωτιά
ΒΙΝΤΕΟ: Η Μις Ισραήλ παραλίγο να χάσει τη ζωή της-Πήρε μέρος σε αποτυχημένο κοινωνικό πείραμα