«Πού το πάει η ΤΡΟΙΚΑ για την ΑΗΚ;»

Την δική του προσέγγιση με αφορμή την παρουσίαση  των ευρημάτων της μελέτης που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας για την προοπτική ιδιωτικοποίησης της ΑΗΚ και τα σενάρια διαμελισμού της, δίνει τέως Πρόεδρος της ΡΑΕΚ Γιώργος Σιαμμάς:

«Δεν προτίθεμαι να σχολιάσω τα ευρήματα και συμπεράσματα της μελέτης, έστω και αν συμφωνώ με τα πλείστα εξ αυτών, επειδή αυτό μπορούν να το πράξουν κάλλιστα οι ακαδημαϊκοί που τη διεξήγαγαν.
Θα ξεκινήσω από μια αναφορά που είδε το φως της δημοσιότητας προ ημερών, με βάση την οποία η ΤΡΟΙΚΑ πιέζει και επιμένει πως πρέπει να γίνει διαχωρισμός της ΑΗΚ σε δυο εταιρείες διότι αυτό απαιτείται από την Ευρωπαϊκή Οδηγία. Για το ίδιο θέμα επίσης, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα υπάρχει και σχετική εισήγηση από τους Συμβούλους που προσέλαβε το Υπουργείο Ενέργειας.
Στο ζήτημα αυτό δεν μπορούν να υπάρξουν παρερμηνείες. Η Κύπρος δεν έχει καμία νομική υποχρέωση να προχωρήσει σε ιδιοκτησιακό και νομικό διαχωρισμό της ΑΗΚ σε δυο η περισσότερες εταιρείες. Η εθνική μας νομοθεσία εναρμονίστηκε από το Δεκέμβριο του 2012 πλήρως με το Τρίτο Ενεργειακό Πακέτο της ΕΕ και σε αυτό δεν υπάρχει ανάλογη υποχρέωση. Στο συγκεκριμένο άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2009/72,  δίδεται η δυνατότητα στα Κράτη μέλη της ΕΕ να επιλέξουν ένα από τα τρία μοντέλα λειτουργίας σε σχέση με τα Δίκτυα Μεταφοράς και το Διαχειριστή τους. Το ένα από τα τρία μοντέλα προνοεί τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό των Δικτύων από την Παραγωγή ενώ στα άλλα δυο επιτρέπεται η λειτουργία καθετοποιημένης εταιρείας. Μάλιστα στο ένα από τα τρία μοντέλα επιτρέπεται να λειτουργεί ο Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς ως θυγατρική εταιρεία της καθετοποιημένης επιχείρησης που ασκεί τις δραστηριότητες της Παραγωγής, Μεταφοράς (Ιδιοκτησία), Διανομής και Προμήθειας. Αυτή είναι μια επιλογή που υπάρχει σε εφαρμογή σε αριθμό χωρών της ΕΕ.  Επομένως η Κύπρος και χωρίς να είχε εξασφαλίσει την ονομαστική εξαίρεση από το Άρθρο 9, πάλιν δεν θα είχε υποχρέωση να προχωρήσει στον κατακερματισμό της ΑΗΚ σε περισσότερες από μία εταιρείες.
Μια σύντομη αναφορά στις πετυχημένες συνταγές που ακολούθησαν άλλες χώρες της ΕΕ στην πορεία απελευθέρωσης της αγοράς μέσα από την εφαρμογή των Ευρωπαϊκών Οδηγιών, παρατίθεται στη συνέχεια.
Γαλλία: Η αντίστοιχη Κρατική εταιρεία της Γαλλίας είναι η πασίγνωστη EDF (Electricide de France) με δραστηριότητα διεθνή τόσο σε Ευρωπαϊκές χώρες όπως Γαλλία, Ιταλία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.ά. αλλά και σε άλλες Ηπείρους. Αυτή η τεράστια εταιρεία που είναι ο μεγαλύτερη στον κόσμο σε παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας, ελέγχεται κατά 85% από το Γαλλικό Κράτος και παρά το πλήρες άνοιγμα της αγοράς στην παραγωγή και προμήθεια, εξακολουθεί να κατέχει πέραν του 90% της αγοράς ηλεκτρισμού στη Γαλλία και σημαντικό ποσοστό σε άλλες χώρες. Είναι καθετοποιημένη και δραστηριοποιείται στην Παραγωγή, Μεταφορά, Διανομή και Προμήθεια ηλεκτρισμού. Επί πλέον δραστηριοποιείται στο Φυσικό Αέριο και σε άλλους τομείς και κανένας δεν έχει ζητήσει τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό των δραστηριοτήτων της. Για να αντιληφθεί κάποιος καλύτερα το μέγεθος της αναφέρω πως με βάση τα οικονομικά αποτελέσματα των πρώτων εννέα μηνών του 2015, είχε έσοδα 53,7 δις ευρώ από τα οποία τα 28,7 στη Γαλλία, τα 8,6 στην Ιταλία, τα 7,7 στο Ηνωμένο Βασίλειο και τα υπόλοιπα από άλλες χώρες.
Ιρλανδία: Η Κρατική εταιρεία της Ιρλανδίας ESB (100% ιδιοκτησία του Κράτους) δραστηριοποιείται επίσης σε όλους τους τομείς του ηλεκτρισμού, Παραγωγή, Μεταφορά, Διανομή, Προμήθεια και κατέχει περίπου 60% της αγοράς στην παραγωγή και στις πωλήσεις. Είναι από τις εταιρείες που θεωρούνται εξαιρετικές στη σύγχρονη διοίκηση.
Δεν θα αναφέρω άλλα επιτυχημένα παραδείγματα από την Αυστρία η τις Σκανδιναβικές χώρες όπου λειτουργεί πλήρως ο ανταγωνισμός με σημαντική συμμετοχή Κρατικών εταιρειών, επειδή είναι φανερό μόνο από τα πιο πάνω δυο παραδείγματα Γαλλίας και Ιρλανδίας, πως η ΕΕ δεν επιβάλλει υποχρεώσεις για το ιδιοκτησιακό καθεστώς ούτε και απαγορεύει τις καθετοποιημένες επιχειρήσεις ενέργειας.
Οι Ευρωπαϊκές Οδηγίες όμως έχουν σωρεία άλλων υποχρεώσεων, τις οποίες η Κύπρος πρέπει να εφαρμόσει έγκαιρα και χωρίς παρεκκλίσεις και αφορούν στο άνοιγμα της αγοράς, στη διαφάνεια και στην επίτευξη των υποχρεωτικών περιβαλλοντικών στόχων.
Αυτή την περίοδο ευρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο εφαρμογής, οι πέντε Ρυθμιστικές αποφάσεις που εξέδωσε η ΡΑΕΚ το 2014 για εφαρμογή της εναρμονισμένης Νομοθεσίας με το κεκτημένο οι οποίες αφορούν:

Ήδη έχει γίνει πάρα πολλή εργασία από τους εμπλεκόμενους φορείς ΡΑΕΚ, ΑΗΚ και ΔΣΜΚ. Στο προχωρημένο αυτό στάδιο που βρίσκεται η εφαρμογή των αποφάσεων, αυτό που χρειάζονται οι εμπλεκόμενοι φορείς είναι τη στήριξη της πολιτείας και την προώθηση της ελάχιστης αναγκαίας στελέχωσης που είναι απαραίτητη για τη ΡΑΕΚ και το ΔΣΜΚ για να φέρουν εις πέρας το έργο τους. Οποιαδήποτε οπισθοδρόμηση στην πορεία εφαρμογής των αποφάσεων αυτών, θα έχει κατά τη γνώμη μου πολύ αρνητικές επιπτώσεις τόσο στο θέμα του ανοίγματος της αγοράς, όσο και στο θέμα εξορθολογισμού και βελτίωσης της ΑΗΚ που βρίσκεται σε μια καλή πορεία.
Θεωρώ πως για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα, όπως η πιθανότητα διαχωρισμού μιας μεγάλη κρατικής εταιρείας και προώθησης της ιδιωτικοποίησης μέρους αυτής, πέραν των πολιτικών προσεγγίσεων που σίγουρα είναι σεβαστές και προφανώς υπάρχουν δύο σχολές σκέψης επ’ αυτού, υπάρχει και η τεχνοκρατική προσέγγιση. Η τεχνοκρατική προσέγγιση πρέπει αφενός να στηρίζεται στην πετυχημένη εμπειρία άλλων χωρών γιατί δεν μπορούμε συνέχεια να ανακαλύπτουμε τον τροχό, στις Νομικές μας υποχρεώσεις ως Κράτος μέλος της ΕΕ καθώς και σε εξειδικευμένες τεχνοοικονομικές μελέτες με συγκεκριμένα και μετρήσιμα κριτήρια που δεν θα παραγνωρίζουν το μέγεθος του συστήματος και το γεγονός πως είναι απομονωμένο. Βασικά κριτήρια πρέπει να είναι το κοινωνικό όφελος που μπορεί να προκύψει από μια τέτοια ενέργεια που σχετίζεται με τις επιπτώσεις στους καταναλωτές και την οικονομία, καθώς και τα ζητήματα ασφάλειας εφοδιασμού του Κράτους. Η εμμονή στην προώθηση εισηγήσεων της ΤΡΟΙΚΑ, που από ότι γνωρίζω η σύνθεση της δεν περιλαμβάνει ειδικούς της Διεύθυνσης Ενέργειας της ΕΕ, η μελετών που δεν στηρίζονται σε τεχνοοικονομικά δεδομένα και λεπτομερή και τεκμηριωμένη  ανάλυση κόστους – οφέλους που θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη και τον παράγοντα του ασφαλούς εφοδιασμού της χώρας, δεν είναι κατά τη γνώμη μου η ορθή προσέγγιση για ένα θέμα μείζονος εθνικής σημασίας.
Στο σημερινό στάδιο, λαμβάνοντας υπόψη και την πιθανότητα επίλυσης του Κυπριακού η οποία θα ανοίξει νέες προκλήσεις και προοπτικές για τον ενεργειακό τομέα, κατά την άποψη μου το Κράτος και οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να επικεντρωθούν λαμβάνοντας υπόψη και τις Ρυθμιστικές αποφάσεις που αναφέρθηκαν πιο πάνω στα ακόλουθα:

Ευελπιστώ πως στις συσκέψεις σε ανώτατο επίπεδο που όπως δημοσιεύτηκε ήδη στον τύπο θα συγκληθούν σύντομα, θα ληφθούν οι πλέον ορθές αποφάσεις με γνώμονα πάντα το δημόσιο συμφέρον».