Σώζουμε και φιλοξενούμε πρόσφυγες αλλά…

Συνέδριο που διοργάνωσε υπό την αιγίδα της Γερμανικής Πρεσβείας ο οργανισμός  Future World Center ανάδειξε τα προβλήματα που υπάρχουν στην υποδοχή προσφύγων στην Κύπρο και τα μέτρα που λαμβάνονται ή θα έπρεπε να λαμβάνονται.

Περιμένοντας στην Κοφίνου
Σχεδόν πλήρες, με περίπου 320 άτομα, το Κέντρο Φιλοξενίας Αιτητών Ασύλου παρέχει μια πρώτη προστασία, ωστόσο έχουν σημειωθεί και αδυναμίες όπως ο παρατεταμένος χρόνος παραμονής σε αυτό, η απόστασή του από τις πόλεις, και η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου των ατόμων που μένουν εκεί. Σημαντικό πρόβλημα είναι και αυτό της εξεύρεσης εργασίας. Οι αιτητές ασύλου έχουν πρόσβαση μετά το πρώτο 6μηνο από την υποβολή της αίτησης τους για άσυλο και αυτή αφορά σχεδόν αποκλειστικά στους τομείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Οι εργασίες αυτές έχουν συχνά εποχιακό χαρακτήρα και βρίσκονται σε σημεία όπου η πρόσβαση συχνά είναι αδύνατη. «Τα παραδείγματα ατόμων που κατάφεραν να εργοδοτηθούν είναι ελάχιστα», ανέφερε ο Μάνος Μαθιουδκάκης από το FWC. «Ο αποκλεισμός των αιτητών ασύλου από την ουσιαστική πρόσβαση στην εργασία ενισχύει ένα φαύλο κύκλο μη ένταξης και τους ωθεί στην εξάρτηση από τη κρατική αρωγή».

Η ένταξη των προσφύγων, το οποίο αποτελεί  σημαντικό μέρος των υποχρεώσεων των κρατών, βάσει της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, παραμένει ο πιο αδύναμος κρίκος του εθνικού συστήματος ασύλου, τόνισε η Κορίνα Δρουσιώτου από το FWC. «Κανένα εθνικό σχέδιο ένταξης δεν έχει υιοθετηθεί μετά τη λήξη του προγράμματος του 2010 το οποίο κάλυπτε την περίοδο 2010 - 2012. Αν και βάσει νόμου οι πρόσφυγες απολαμβάνουν τα ίδια κοινωνικο-οικονομικά δικαιώματα όπως και οι ημεδαποί, αποκλείονται από αρκετά προγράμματα κοινωνικής ένταξης και παροχής, όπως προγράμματα στέγασης, φοιτητικές χορηγίες, μικρο-πιστωτικά δάνεια για την ανάπτυξη μικρών επιχειρήσεων και άλλα παρόμοια».

Μια σημαντική αλλαγή στις διαδικασίες ασύλου στην Κύπρο, όπως αναφέρθηκε, συνέβη τον Ιούλιο που μας πέρασε με την έγκριση από το Κοινοβούλιο του νόμου για την ίδρυση του Διοικητικό Δικαστήριο. Το νέο Διοικητικό Δικαστήριο θα πάρει τη θέση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στη διαδικασία ασύλου για τη πρωτοβάθμια δικαστική επανεξέταση επί αποφάσεων ασύλου.
 
Ασυνόδευτοι ανήλικοι
Σύμφωνα με στοιχεία της διεθνούς οργάνωσης Save the Children, ως αποτέλεσμα του πολέμου στη Συρία, 5,6 εκατομμύρια παιδιά χρειάζονται βοήθεια, περιλαμβανομένων δύο περίπου εκατομμυρίων τα οποία έχουν προσφυγοποιηθεί  αναζητώντας  καταφύγιο σε γειτονικές χώρες. Τα τελευταία χρόνια οι κυπριακές Αρχές είχαν να υποδεχτούν μαζικά, αριθμούς ασυνόδευτων ανηλίκων σε δύο τουλάχιστον περιπτώσεις ενώ πολύ πρόσφατα είδαμε μια ομάδα προσφύγων να καταλήγουν στις περιοχές των Βρετανικών Βάσεων. Αναφερόμενη στο θέμα η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Λήδα Κουρσουμπά είπε ότι υπάρχουν κενά και αδυναμίες στις διαδικασίες που ακολουθούνται για τα ασυνόδευτα παιδιά, ανάμεσα σε αυτά είναι ο συντονισμός διαφόρων υπηρεσιών, η αναγνώριση ασυνόδευτων παιδιών ως ασυνόδευτα, ο προσδιορισμός της ηλικίας τους και η νομική τους εκπροσώπηση.  Σχετικά με το τελευταίο η κα Κουρσουμπά είπε: «Θεωρώ ότι η  ισχύουσα ρύθμιση που έγινε με τον περί Προσφύγων (Τροποποιητικό) Νόμο του 2013 [N.9(Ι)/2013] με την οποία η αρμοδιότητα της εκπροσώπησης των ασυνόδευτων ανηλίκων αιτητών ασύλου δόθηκε στον Διευθυντή των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας είναι ανεφάρμοστη. Και τούτο γιατί, από τη μια, οι Λειτουργοί των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, ως εκ των αρμοδιοτήτων τους, δεν μπορούν και/ή δεν έχουν νομική κατάρτιση ώστε να είναι σε θέση να παρέχουν νομική συμβουλή και να προστατεύσουν τα δικαιώματα του ασυνόδευτου ανηλίκου και, από την άλλη, δεν μπορούν να αποταθούν στη Νομική Υπηρεσία του Κράτους, δεδομένου ότι, ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας είναι ο νομικός σύμβουλος της Διοίκησης ενώπιον της οποίας θα εξεταστεί το αίτημα του ασυνόδευτου παιδιού.  Αντίθετα, η αρμοδιότητα του «κηδεμόνα», εμπίπτει σαφώς στις αρμοδιότητες και τεχνογνωσία των ΛΚΥ.  Σε σχέση με το πιο πάνω θέμα έχω εισηγηθεί τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος, ώστε να ορίζεται σαφώς στον περί Προσφύγων Νόμο [Ν.6(Ι)/2000, όπως τροποποιήθηκε], ότι η «εκπροσώπηση» να αφορά νομική εκπροσώπηση και η αρμοδιότητα αυτή να δοθεί σε φορέα ο οποίος να μπορεί να την ασκήσει.  Αυτός θα μπορούσε, κάλλιστα, να είναι η Επίτροπος Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού, δεδομένου ότι, της παρέχεται η δυνατότητα να προβεί σε αγορά υπηρεσιών δικηγόρων που ασκούν το επάγγελμα, όπως απαιτείται από τον περί Δικηγόρων Νόμο (Κεφ. 2, όπως τροποποιήθηκε). Αυτή η διαδικασία ακολουθείται, άλλωστε, και στις περιπτώσεις στις οποίες η Επίτροπος διορίζεται από το δικαστήριο για να εκπροσωπήσει παιδιά σε διαδικασίες δυνάμει του θεσμικού της Νόμου.  Αφού επιτευχθεί σαφής νομοθετική ρύθμιση, επιβάλλεται, επιτέλους, να συμφωνηθεί πρακτική/διαδικασία η οποία να ακολουθείται, χωρίς αντιστάσεις, από τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, ώστε να επιτυγχάνεται η αποτελεσματική νομική εκπροσώπηση των ασυνόδευτων παιδιών».
 
Η Κομισιόν προτείνει..
Κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2015, πάνω από 710.000  πρόσφυγες έχουν φτάσει στην Ευρώπη. Η Κομισιόν παρουσίασε τον περασμένο Μάιο μια ατζέντα για τη μετανάστευση, ενώ στις αρχές Σεπτεμβρίου, και λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης, πρότεινε ένα δεύτερο πακέτο μέτρων για την άμεση αντιμετώπιση της έκτακτης ανάγκης στη Μεσόγειο.

Τα βασικότερα σημεία των προτάσεων της Κομισιόν περιλαμβάνουν πρώτον την ενεργοποίηση, για πρώτη φορά, ενός μηχανισμού επείγουσας κατάστασης σύμφωνα με τον οποίο 160.000 πρόσφυγες από τη Συρία και την Ερυθρέα οι οποίοι βρίσκονται κυρίως σε Ελλάδα και Ιταλία θα μετεγκατασταθούν στα υπόλοιπα κράτη μέλη της ΕΕ. Δεύτερον, πρότεινε την επανεγκατάσταση στα κράτη μέλη της ΕΕ 20.000 εκτοπισμένων  που χρήζουν διεθνούς προστασίας και οι οποίοι αυτή τη στιγμή βρίσκονται εκτός της ΕΕ. Τρίτον, η Επιτροπή έχει ήδη προτείνει τροποποιήσεις των προϋπολογισμών της για το 2015 και το 2016, αυξάνοντας τα κονδύλια για την προσφυγική κρίση κατά 1,7 δισ. ευρώ. Τόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσο και τα κράτη μέλη στο πλαίσιο του Συμβουλίου ενέκριναν, με ταχεία διαδικασία, τον τροποποιημένο προϋπολογισμό της Επιτροπής για το 2015. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή θα διαθέσει συνολικά 9,2 δισ. ευρώ για την προσφυγική κρίση το 2015 και το 2016. «Τα κράτη μέλη πρέπει τώρα να διαθέσουν τους αντίστοιχους εθνικούς πόρους, όπως δεσμεύτηκαν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων στις 23 Σεπτεμβρίου» σημείωσε ο Γιώργος Μαρκοπουλιώτης, Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο «Πολλά κράτη μέλη δεν έχουν ακόμη διαθέσει πόρους αντίστοιχους με τη χρηματοδότηση που χορηγεί η ΕΕ στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα και άλλους συναφείς οργανισμούς (500 εκατ. ευρώ), στο Περιφερειακό Καταπιστευματικό Ταμείο της ΕΕ για τη Συρία (500 εκατ. ευρώ) και στο Καταπιστευματικό Ταμείο έκτακτης ανάγκης για την Αφρική (1,8 δισ. ευρώ). Να αναφέρω πως αυτά τα δυο ταμεία –για τη Συρία και για την Αφρική – έχουν συσταθεί για την αντιμετώπιση των αιτιών της προσφυγικής κρίσης». Ως τέταρτον μέτρο η διπλωματία της ΕΕ δραστηριοποιείται έντονα για την εξεύρεση πολιτικών λύσεων στις κρίσεις της Λιβύης και της Συρίας, στηρίζοντας τις διαδικασίες του ΟΗΕ. Επιπλέον, εφαρμόζεται το σχέδιο δράσης της ΕΕ κατά της λαθραίας διακίνησης μεταναστών.

«Η Τουρκία και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι κομβικοί εταίροι στην προσπάθεια μας για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης» συνέχισε ο κ. Μαρκοπουλιώτης. Με την Τουρκία έχει συμφωνηθεί ένα σχετικό σχέδιο δράσης, το οποίο υιοθέτησαν και τα 28 κράτη-μέλη της ΕΕ, και το οποίο περιέχει μια σειρά συγκεκριμένων μέτρων συνεργασίας προς αυτήν την κατεύθυνση.

«Η προσφυγική κρίση είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Όμως, όπως έχει δηλώσει και ο Πρόεδρος Juncker, τώρα δεν είναι ώρα να φοβηθούμε. Είναι ώρα να αναλάβουμε θαρραλέα, αποφασιστική και συντονισμένη δράση στο επίπεδο τόσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των θεσμικών οργάνων της όσο και όλων των κρατών μελών. Πρωτίστως, είναι ζήτημα ανθρωπισμού και ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Για την Ευρώπη, μάλιστα, είναι επίσης ζήτημα ιστορικής δικαιοσύνης»

Future World Center
Ο οργανισμός  Future World Center, είναι ένας ανεξάρτητος,  μη κυβερνητικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός και μέσω του τμήματος Ανθρωπιστικών Θεμάτων δραστηριοποιείται έντονα τα τελευταία 10 χρόνια στο πεδίο των προσφυγικών θεμάτων. Η δράση του επικεντρώνεται στην  προσφορά νομικής και κοινωνικής στήριξης,  στη διαμόρφωση και προώθηση πολιτικών,  νομοθεσιών  και πρακτικών που να σέβονται τη διεθνή και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.