Γερνώντας σε μοναστήρι

Η μοναχή Καλλίστη, ηγουμένη της Μονής Αγίου Παντελεήμονα στην Αγροκηπιά, έζησε όλη της τη ζωή στο μοναστήρι. «Μόλις είχα τελειώσει το δημοτικό σχολείο και συζητούσαμε με μια γειτόνισσα για το ότι πρέπει να ετοιμάζει τα προικιά της. Όταν η συζήτηση ήρθε σ’ εμένα, εγώ της απάντησα ότι θα γίνω μοναχή», θυμάται η ηγουμένη της μονής, η οποία μας εξομολογήθηκε πως ακόμη και σήμερα δεν ξέρει πως στα 12 της χρόνια έκανε αυτή τη δήλωση, χωρίς καν να είχε δει ποτέ, μέχρι τότε, κάποια καλογριά.

Μέχρι τα 18 της χρόνια, αγαπημένη της ασχολία ήταν να περιποιείται την εκκλησία της ενορίας της. Μόλις ενηλικιώθηκε, έγινε μοναχή στον Άγιο Ηρακλείδιο. Εφτά χρόνια μετά, επισκέφθηκε μαζί με άλλες δύο μοναχές την ερειπωμένη τότε μονή του Αγίου Παντελεήμονα, και έκτοτε μένει εκεί. Για περισσότερα από 45 χρόνια. «Δεν πέρασε ποτέ από το νου μου να εγκαταλείψω το μοναστήρι. Αυτό εδώ ήταν πάντα το σπίτι μου», μας ανέφερε με συγκίνηση αλλά και περηφάνια για το γεγονός ότι η ανάπτυξη του μοναστηριού, έγινε μετά από χρόνια δουλειάς της ίδιας και των υπόλοιπων καλογριών που διαμένουν εκεί.

«Νόμιζα θα βρω αγγέλους» 

Παρόμοια και η ιστορία της μοναχής Αμβροσίας, η οποία ζει στον Άγιο Παντελεήμονα από το 1981. «Από μικρή αγαπούσα την εκκλησία και σε μια έκθεση μου στο δημοτικό έγραψα ότι θέλω να γίνω μοναχή, χωρίς να έχω πάει ποτέ σε μοναστήρι. Δεν είχα δει ποτέ μοναχή για να ξέρω πως ζουν, νόμιζα ότι θα πάω στο μοναστήρι και θα βρω αγγέλους», μας ανέφερε συγκινημένη. Στα 20 της χρόνια αποφάσισε να ακολουθήσει το μοναχισμό, παρά τις αντιδράσεις που συνάντησε από την οικογένεια της. «Οι γονείς μου με εμπόδιζαν, μου έλεγαν να προσέξω μήπως το μετανιώσω, με ρωτούσαν συνεχώς αν είμαι σίγουρη για την απόφασή μου», θυμάται. Στην ερώτηση αν τόσα χρόνια μετά έχει αναθεωρήσει, μας απαντά πως είναι ευτυχισμένη. «Βρίσκεις πειρασμούς και στο μοναστήρι, αλλά όταν αγαπάς το Θεό, τα ξεπερνάς όλα, δεν σκέφτηκα ποτέ να τα παρατήσω» μας ανέφερε με χαμόγελο.

 
Στον Άγιο Παντελεήμονα
 
Στο συγκεκριμένο μοναστήρι, το οποίο βρίσκεται στη βορειανατολική πλευρά του βουνού Κριάτης, σε ένα ύψωμα με θέα την πεδιάδα της Μόρφου, η ζωή κυλά ήρεμα και ήσυχα. Οι μοναχές ξυπνούν πολύ πρωί, ψάλλουν τον Όρθρο, μετά προγευματίζουν και ακολούθως αρχίζουν τις διάφορες δουλειές που χρειάζεται να γίνουν στη μονή: Το καθάρισμα, το σκούπισμα, το μαγείρεμα, η περιποίηση των δέντρων, το πότισμα των πάμπολλων λουλουδιών που χρωματίζουν την αυλή. Η μονή επιβιώνει από πόρους, οι οποίοι προέρχονται είτε από τη Μητρόπολη Ταμασού είτε από εισφορές των πιστών. Μάλιστα, πολλοί είναι αυτοί που παίρνουν στις μοναχές τρόφιμα, λαχανικά ή φρούτα, οι οποίες με τη σειρά τους απλόχερα χαρίζουν σε ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις ανθρώπων που επιχειρούν να εκμεταλλευθούν το μοναστήρι. «Σήμερα καταντήσαμε να μην ξέρεις ποιόν να βοηθήσεις» ανέφερε με νόημα, στον «Ρεπόρτερ», η ηγουμένη και η μνήμη της επέστρεψε στο παρελθόν. Τότε που με ζήλο εργάζονταν για την επέκταση της μονής. «Παλαιότερα φτιάχναμε πολλά γλυκά και με αυτά το μοναστήρι μας μεγάλωσε. Τώρα πια έχουμε γεράσει», πρόσθεσε με νοσταλγία.

 
Ο Μοναχισμός στην Κύπρο
 
Συνολικά 47 είναι οι μονές που υπάρχουν σε ολόκληρη την Κύπρο. Άλλες βρίσκονται στις ελεύθερες περιοχές και λειτουργούν κανονικά, και άλλες έχουν σιγήσει μετά την εισβολή του 1974. Τα μοναστήρια στην Κύπρο χωρίζονται σε Σταυροπηγιακά και Ενοριακά. Τα Σταυροπηγιακά είναι εκείνα, τα οποία έχουν κατευθείαν αναφορά στον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, ανεξαρτήτως του αν είναι κτισμένα εντός της αρχιεπισκοπικής περιφέρειας. Λέγονται βασιλικές ή σταυροπηγιακές μονές, διότι η οικοδόμησή τους έγινε με την ενίσχυση Αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και στο θεμέλιο τους υπάρχει σταυρός. Από την άλλη, οι ενοριακές μονές είναι εκείνες, οι οποίες υπάγονται σε κάποια Μητρόπολη ή στην Αρχιεπισκοπή, αναλόγως του που είναι κτισμένες.
Στον τόπο μας, τα τελευταία χρόνια ανθεί τόσο ο γυναικείος όσο και ο ανδρικός μοναχισμός, ενώ σε πολλά μοναστήρια υπάρχουν μοναχοί νεαρής σχετικά ηλικίας, από 30 μέχρι 50 ετών, τόσο Κύπριοι όσο και άλλων εθνικοτήτων. «Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Στα μοναστήρια πηγαίνουν άνθρωποι που είναι καλλιεργημένοι, σπουδασμένοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να κάνουν και άλλα πράγματα στη ζωή τους» δήλωσε στην εφημερίδα μας, ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μεσαορίας Γρηγόριος. «Ο άνθρωπος που πηγαίνει στο μοναστήρι απλώς από ενθουσιασμό, θα φύγει γρήγορα. Αν δεν ταπεινωθεί, συντριβεί, αν δεν βρει τρόπους να χαλιναγωγήσει τον εγωισμό του, θα ταλαιπωρηθεί» συμπλήρωσε.
 
Υπό δοκιμήν
 
Καθοριστική για έναν υποψήφιο μοναχό, είναι η υπό δοκιμασία περίοδος παραμονής του στο μοναστήρι. Θα παραμείνει δόκιμος για μια περίοδο, από δύο μέχρι πέντε χρόνια ή και περισσότερο αν χρειαστεί. Εξαρτάται από τους κανονισμούς του κάθε μοναστηριού, αλλά και από την προσήλωση και τη διαγωγή του κάθε δόκιμου. Όπως μας εξήγησε ο Επίσκοπος Μεσαορίας, ο δόκιμος μπαίνει στη διαδικασία της ροής προγράμματος ενός μοναστηριού, αλλά έχει λιγότερες ευθύνες και λιγότερη άσκηση. Όταν περάσει η απαραίτητη χρονική περίοδος και κριθεί κατάλληλος, τότε χρίζεται μοναχός, μέσα από μια ειδική τελετή στο μοναστήρι.
 
Η ζωή στη μονή
 
Η ζωή από μοναστήρι σε μοναστήρι διαφέρει, αναλόγως του αν είναι κοινόβιο ή ιδιόρρυθμο. Στα κοινόβια μοναστήρια, οι μοναχοί ακολουθούν ένα πλήρως κοινό και οργανωμένο πρόγραμμα, εργάζονται κανονικά στα διάφορα διακονήματα (υπηρεσίες) που τους ανατίθενται και δεν διαθέτουν την παραμική ατομική περιουσία. Για τις ανάγκες τους φροντίζουν οι ίδιες οι μονές. Εντελώς διαφορετική είναι η ζωή στα ιδιόρρυθμα μοναστήρια, όπου n εργασία και το φαγητό ρυθμίζονται σε γενικές γραμμές από τους ίδιους τους μοναχούς. Στις ακραίες των περιπτώσεων ιδιόρρυθμων μοναστηριών, οι μοναχοί συναντώνται μόνον κατά τη Θεία Λειτουργία της Κυριακής.

Η ζωή στο μοναστήρι είναι αυστηρή, ενώ οι εργασίες για τον κάθε μοναχό ποικίλουν. Κάποιος μπορεί να αγιογραφεί ή να γράφει ύμνους, άλλος μπορεί να ασχολείται με γεωργικές και κηπουρικές εργασίες, και άλλοι ασχολούνται με εργασίες συντήρησης και καθαρισμού των μονών. Αρκετά είναι τα μοναστήρια, τα οποία σε μεγάλο βαθμό αυτοσυντηρούνται μέσα από την πώληση προϊόντων δικής τους παραγωγής. Άλλοι πόροι είναι οι εισφορές από πιστούς, ενώ όταν χρειάζεται λαμβάνουν και οικονομική στήριξη από την Αρχιεπισκοπή ή τις Μητροπόλεις ή ακόμα και την Ιερά Σύνοδο. «Και τα ίδια τα μοναστήρια, όμως, στηρίζουν τον κόσμο και το έργο της εκκλησίας» κατέληξε ο Επίσκοπος Γρηγόριος.
 
maria.stylianou@imhbusiness.com

Follow @stylianou_maria