«Αν χρειαστεί να τα χαλάσουμε όλα και να τα χτίσουμε ξανά»
10:06 - 26 Οκτωβρίου 2015
Φθάνοντας στο γραφείο του πρύτανη, διαπιστώσαμε μια πολυάριθμη ομάδα από ξενόγλωσσους επισκέπτες να αποχωρούν χαμογελαστοί. «Είναι αντιπροσωπεία της Total», μας εξήγησε ο κ. Χριστοφίδης. «Ήθελαν να ενημερωθούν για τα σχέδια και τα προγράμματα έρευνας που “τρέχει” το Πανεπιστήμιο στον τομέα της ενέργειας. Ενθουσιάστηκαν…». Καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης, ο πρύτανης δεν έκρυβε την περηφάνια του για την αναγνώριση της οποίας τυγχάνει το Πανεπιστήμιο στο εξωτερικό και για την τιμητική θέση που καταλαμβάνει στις διεθνείς λίστες κατάταξης. Τονίζει ότι οι επιτυχίες του Πανεπιστημίου δίνουν αποστομωτική απάντηση σε όσους εκτοξεύουν κατηγορίες για ύπαρξη κλειστών κυκλωμάτων, για διασπάθιση δημόσιου χρήματος, ετσιθελισμούς και αναξιοκρατία:
ΚΧ: «Για την επιλογή των καθηγητών λειτουργούν διεθνείς επιτροπές. Υπάρχει διαφάνεια. Τα συμπεράσματα συζητούνται στη Σύγκλητο. Δεν μπορεί κανένας να ξεγελάσει κανέναν. Όμως όταν υπάρχουν οι διεθνείς αξιολογήσεις, τα λόγια είναι περιττά. Όταν η πιο σημαντική λίστα κατάταξης –οι Times– έρχονται και κατατάσσουν ένα πανεπιστήμιο με 25 μόλις χρόνια ζωής μέσα στα 350 με 400 καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, για ποιο λόγο να αναλωνόμαστε σε φήμες; Υπάρχουν κλίκες; Παντού υπάρχουν και θα υπάρχουν, είναι ανθρώπινη αδυναμία. Γίνονται παρατυπίες; Γίνονται! Όμως όταν έχεις να διαχειριστείς έναν προϋπολογισμό 100 εκατομμυρίων και ο γενικός ελεγκτής το μόνο μεμπτό που βρίσκει να σου προσάψει είναι ότι διέθεσες 2.000 ευρώ περισσότερα για την αγορά γραφικής ύλης, αντιλαμβάνεστε για τι εμβέλειας παρατυπίες μιλούμε».
Οι επιτυχίες και η διεθνής αναγνώριση δεν εφησυχάζουν τον επικεφαλής του δημόσιου πανεπιστημίου μας. Αντιθέτως:
ΚΧ: «Τα σχέδια του Πανεπιστημίου εξυπηρετούν ένα και μόνο στόχο – την πορεία προς την κορυφή. Ως πρύτανης, σας λέω ότι μέχρι το 2020 το Πανεπιστήμιο Κύπρου θα είναι ανάμεσα στα 200 καλύτερα πανεπιστήμια του πλανήτη. Θεωρώ ότι αυτός ο τόπος δικαιούται να έχει ένα πανεπιστήμιο ανάμεσα στα καλύτερα. Θέλουμε να αποτελούμε παράδειγμα προς μίμηση, παράδειγμα αξιοκρατίας, πρωτοπορίας, χρηστής διοίκησης, λογοδοσίας… Στα αμέσως επόμενα χρόνια θέλω να φτιάξω το “πανεπιστήμιο της διασποράς”. Θέλω τα καλοκαίρια να έχω στις αίθουσες διδασκαλίας τους 200 καλύτερους Κύπριους καθηγητές της διασποράς. Θέλω να τους δω να συναναστρέφονται και να γράφουν προγράμματα μαζί μας, να διδάσκουν τους φοιτητές με προοπτική κάποιοι απ’ αυτούς να μείνουν μόνιμα στην Κύπρο. Αν καταφέρουμε κάτι τέτοιο, δεν θ’ απογειωθεί μόνο το Πανεπιστήμιο, αλλά η χώρα ολόκληρη! Αλλά για να γίνει αυτό, πρέπει να ολοκληρώσουμε τις απαιτούμενες υποδομές, τη βιβλιοθήκη, το κτίριο της Πολυτεχνικής κ.ά. Είμαστε σε καλό δρόμο. Το γεγονός ότι μας εμπιστεύονται οι διάφοροι επενδυτές έχει τεράστια σημασία, αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης για τη δουλειά μας».
Πανεπιστήμιο όμως δεν είναι μόνο οι υψηλές επιδόσεις, η απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων σε συγκεκριμένο κλάδο σπουδών. Πανεπιστήμιο σημαίνει απελευθέρωση πνεύματος και καλλιέργεια ψυχής, ελεύθερη διακίνηση ιδεών και δημιουργία μιας διαφορετικής κουλτούρας και τρόπου προσέγγισης του όλου γίγνεσθαι.
ΚΧ: «Ο φοιτητής που μπαίνει στο πανεπιστήμιο, σε μεγάλο βαθμό είναι πλέον μια διαμορφωμένη προσωπικότητα. Το πανεπιστήμιο τον μαθαίνει να ψάχνει, να ερευνά, να διευρύνει τους ορίζοντές του. Για παράδειγμα, προσπαθούμε να πείσουμε τους φοιτητές να κάνουν χρήση του προγράμματος Erasmus, ένα πρόγραμμα που τους δίνει τη δυνατότητα να συναναστραφούν με συμφοιτητές τους σε άλλες χώρες, να αποκτήσουν εμπειρίες και γνώσεις από άλλα εκπαιδευτικά συστήματα, να μάθουν μια ξένη γλώσσα. Επιπλέον, ως Πανεπιστήμιο θέλουμε να αναπτύξουμε το αίσθημα ομαδικότητας ανάμεσα στα παιδιά, το οποίο δυστυχώς δεν καλλιεργεί το δημόσιο σχολείο».
Την ίδια στιγμή, ο κ. Χριστοφίδης διευκρινίζει ότι ο χαρακτήρας των σύγχρονων πανεπιστημίων δεν είναι αυτός που ήταν τον 18ο και τον 19ο αιώνα:
ΚΧ: «Τα πανεπιστήμια αλλάζουν χαρακτήρα. Μετατρέπονται σε χώρους συνάντησης, σε χώρους συνεχούς αναζήτησης και εξερεύνησης. Σε μια χώρα όπως η Κύπρος, που περιορίζεται από θάλασσα, δεν είναι εύκολο να διευρύνεις τους ορίζοντες ελευθερίας. Το πανεπιστήμιο προσπαθεί να βοηθήσει τον φοιτητή να δει το φως που υπάρχει γύρω του. Ελευθερία είναι να μπεις σε μια μεγάλη βιβλιοθήκη όπως αυτή που δημιουργούμε, να συναντήσεις και να συζητήσεις με δέκα άλλους ανθρώπους, ελευθερία είναι να έχεις στα χέρια το βιβλίο της Φυσικής και απέναντί σου τον πίνακα του Τηλέμαχου Κάνθου, πίσω σου τον πίνακα του Διαμαντή. Ελευθερία είναι να μπορείς να χτίζεις γέφυρες με το χθες και το αύριο…».
Όχι συμβιβασμούς, ρήξη τώρα
Οι απόψεις του Κωνσταντίνου Χριστοφίδη για τα ευρύτερα θέματα της παιδείας ξεχωρίζουν για τη ριζοσπαστικότητά τους. Για παράδειγμα, τις τελευταίες δύο βδομάδες συζητείται η πρότασή του για κατάργηση των εισαγωγικών εξετάσεων και για ελεύθερη πρόσβαση των μαθητών στα πανεπιστήμια, τα οποία θα έχουν την ευθύνη για την αξιολόγηση, την αποδοχή ή την απόρριψή τους. Η πρόταση όμως αυτή δεν είναι η μόνη που κατέθεσε ο κ. Χριστοφίδης:
ΚΧ: «Πριν από λίγους μήνες απέστειλα στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας επιστολή με 10-15 συγκεκριμένες εισηγήσεις που άπτονται των θεμάτων της δημόσιας εκπαίδευσης. Η παιδεία μας καταρρέει και, προκειμένου να διασωθεί, η πολιτεία οφείλει να κινηθεί χωρίς καθυστέρηση. Οι συνολικές δαπάνες για τη δημόσια εκπαίδευση ξεπερνούν το 1 δισ. Τα περισσότερα όμως χρήματα δίνονται σε μισθούς και ωφελήματα των εκπαιδευτικών. Είναι λογικό αυτό; Επιτέλους το κράτος πρέπει να τελειώνει μ’ αυτό το αναχρονιστικό σύστημα διορισμού στην εκπαίδευση. Ο κατάλογος πρέπει να καταργηθεί σήμερα και όχι το 2027 όπως αποφασίστηκε στη Βουλή. Κάποιοι χαρακτήρισαν την απόφαση αυτή δίκαιη και την παρουσίασαν ως νίκη. Διαφωνώ!».
- Ξεχνάτε ότι πολιτική είναι η τέχνη του συμβιβασμού;
ΚΧ: «Όταν θέλεις να κάνεις πράγματα, δεν μπορείς να συμβιβάζεσαι. Εγώ ήμουν και παραμένω υπέρ της λήψης αποφασιστικών μέτρων. Αντιλαμβάνομαι ότι η υιοθέτηση των προτάσεων που εισηγήθηκα στον Πρόεδρο θα προκαλέσει αντιδράσεις και θα οδηγήσει σε απεργίες των εκπαιδευτικών. Κάποιοι θα πουν ότι η κυβέρνηση θα βρεθεί ενώπιον του κινδύνου να χαθούν μαθήματα για μερικές μέρες, ίσως και βδομάδες. Προκειμένου όμως να κερδίσουμε τις επόμενες γενιές, ας χάσουμε κάποιες βδομάδες μαθημάτων».
- Να υποθέσω ότι είστε υπέρ της ρήξης;
ΚΧ: «Προφανώς! Τίποτε δεν αλλάζει χωρίς ρήξη. Τρέφω βαθιά εκτίμηση στον Υπουργό Παιδείας, αλλά πιστεύω ότι ο συμβιβασμός σ’ αυτά τα ζητήματα είναι καταστροφικός για τον τόπο. Μπορεί η πολιτική να είναι η τέχνη του συμβιβασμού, όμως όταν γίνεται λόγος για το μέλλον μας, συμβιβασμοί δεν χωράνε. Πρέπει επίσης να επιστρέψουμε στο παλιό πετυχημένο μοντέλο εκπαίδευσης με τις τρεις κατευθύνσεις: Πρακτικό / Κλασικό / Οικονομικό, με νέους βέβαια όρους. Οι πειραματισμοί απέτυχαν. Ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις, κι εμείς δυστυχώς την ξηλώσαμε. Επιπλέον εγώ δεν κατάλαβα γιατί τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν σχολείο από τις εφτά το πρωί και να σχολνάνε στη μία το μεσημέρι. Μήπως για να βολεύονται οι καθηγητές το απόγευμα με τα ιδιαίτερά τους; Δυστυχώς από το 1960 και εντεύθεν το Υπουργείο Παιδείας λειτουργεί ως ένας μηχανισμός που πρωτίστως εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εκπαιδευτικών αντί των παιδιών. Αυτός όμως πρέπει να είναι ο ρόλος του Υπουργείου; Εγώ δεν είμαι εδώ για να εξυπηρετώ τα συμφέροντα των καθηγητών μου, δεν είμαι συντεχνιακός, είμαι εδώ για να εξυπηρετώ τα συμφέροντα των φοιτητών και του Πανεπιστημίου γενικότερα…».
ΚΧ: «Προφανώς! Τίποτε δεν αλλάζει χωρίς ρήξη. Τρέφω βαθιά εκτίμηση στον Υπουργό Παιδείας, αλλά πιστεύω ότι ο συμβιβασμός σ’ αυτά τα ζητήματα είναι καταστροφικός για τον τόπο. Μπορεί η πολιτική να είναι η τέχνη του συμβιβασμού, όμως όταν γίνεται λόγος για το μέλλον μας, συμβιβασμοί δεν χωράνε. Πρέπει επίσης να επιστρέψουμε στο παλιό πετυχημένο μοντέλο εκπαίδευσης με τις τρεις κατευθύνσεις: Πρακτικό / Κλασικό / Οικονομικό, με νέους βέβαια όρους. Οι πειραματισμοί απέτυχαν. Ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις, κι εμείς δυστυχώς την ξηλώσαμε. Επιπλέον εγώ δεν κατάλαβα γιατί τα παιδιά πρέπει να πηγαίνουν σχολείο από τις εφτά το πρωί και να σχολνάνε στη μία το μεσημέρι. Μήπως για να βολεύονται οι καθηγητές το απόγευμα με τα ιδιαίτερά τους; Δυστυχώς από το 1960 και εντεύθεν το Υπουργείο Παιδείας λειτουργεί ως ένας μηχανισμός που πρωτίστως εξυπηρετεί τα συμφέροντα των εκπαιδευτικών αντί των παιδιών. Αυτός όμως πρέπει να είναι ο ρόλος του Υπουργείου; Εγώ δεν είμαι εδώ για να εξυπηρετώ τα συμφέροντα των καθηγητών μου, δεν είμαι συντεχνιακός, είμαι εδώ για να εξυπηρετώ τα συμφέροντα των φοιτητών και του Πανεπιστημίου γενικότερα…».