Οδοιπορικό στον Κορμακίτη

Μέσα από την κουβέντα με τους «ελεύθερους πολιορκημένους» ξεχειλίζουν συναισθήματα. Αγάπης για τον Κορμακίτη. Πείσμα να διατηρηθούν οι παραδόσεις και η γλώσσα των Μαρωνιτών. Αίσθημα πικρίας για την κατάσταση μετά την τουρκική εισβολή. Οι συνομιλίες αποτυπώνουν το δέσιμο με το χωριό, τις σχέσεις με τους Τουρκοκύπριους, την ελπίδα για επιστροφή και εγκατάσταση των νέων στο χωριό τους.

Η διαδρομή από τις ελεύθερες περιοχές προς τον Κορμακίτη, μοναδική, οι εικόνες πρωτόγνωρες διαδέχονται η μια την άλλη. Οι εκκλησίες, η θάλασσα, η φύση και ο Πενταδάκτυλος να δεσπόζει. Ωστόσο, λίγο οι πινακίδες σε μπερδεύουν…η αλλοίωση των τοπωνυμίων και των ονομάτων των χωριών.

Φθάνοντας στον Κορμακίτη ο επισκέπτης συναντά λιγοστούς και ηλικιωμένους κατοίκους που δεν εγκατέλειψαν ποτέ το χωριό τους, αλλά και κάποιους που πέτυχαν μετά το άνοιγμα των οδοφραγμάτων, να επιστρέψουν και να επανεγκατασταθούν στα σπίτια τους.
Κάποτε ο Κορμακίτης έσφυζε από ζωή, αριθμώντας 2.000 κατοίκους. Σήμερα, είναι δεν είναι 100 ψυχές, που έμειναν ως φύλακες του τόπου τους, που δεν αντιστάθηκαν στον ξεριζωμό.

Τον θυμάμαι τον Κορμακίτη και τον κλαίω...


Πολλοί ωστόσο και αυτοί που επανεγκαταστάθηκαν. Ανάμεσα σε αυτούς και ο Ναπολέων Τερζής. Η συνομιλία με τον κ. Τερζή ξεκίνησε με τους στίχους του ποιήματος που έγραψε, “τον θυμάμαι πολύ τον Κορμακίτη, τον θυμάμαι και πολύ τον κλαίω, και όλου του κόσμου τα λεφτά να δώσεις, δεν τον πουλάω σου λέω». Ο κ. Τερζής, που για σαράντα χρόνια εργάστηκε ως ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας, συνταξιοδοτήθηκε το 2005 και έκτοτε επανεγκαταστάσθηκε στον Κορμακίτη, αφού του αποδόθηκε το σπίτι του, που κατείχε ο τούρκικος στρατός, όπως είπε.

Η επισκευή της κατοικίας του έγινε άμεσα αφού για τον ίδιο, όπως δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Κορμακίτης είναι η “ζωή του”, ένας “επίγειος παράδεισος”, σημειώνοντας πως όποιος μπορεί να έρθει στον Κορμακίτη και δεν έρχεται, “εγκληματεί”.

Ο κ. Τερζής ανέφερε πως η διαβίωση του στην κοινότητα του είναι πάρα πολύ καλή. Ησυχία, χωρίς να παρατηρούνται προβλήματα, τουλάχιστον για αυτή την περίοδο. Παλαιότερα, συνέχισε, υπήρχαν πολλοί περιορισμοί, στυγνή στρατοκρατία, ωστόσο, τα τελευταία δέκα χρόνια δεν υπάρχει πρόβλημα, όπως είπε. Τα τρία του παιδιά μένουν στις ελεύθερες περιοχές.

Ο Κορμακίτης, μάς αφηγήθηκε, ήταν προπολεμικά ένα φιλήσυχο χωριό, του οποίου οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία Μετά την εισβολή, παρατήρησε μετά λύπης του, άλλαξαν όλα άρδην
 
Με τον πόλεμο ο πληθυσμός εξανεμίστηκε και πολλοί από τους κατοίκους του χωριού εγκαταστάθηκαν στη Λευκωσία, άλλοι στη Λεμεσό και άλλοι στη Λάρνακα.

Μια λύση στο Κυπριακό, όσο το δυνατόν πιο ανώδυνη, ευχήθηκε ο κ. Τερζής. “Κακά τα ψέματα”, είπε, “δεν μπορούμε να πάμε απ’ εκεί που ξεκινήσαμε. Γνωρίζω”, συνέχισε, “πολλούς Τουρκοκύπριους που έχουν την ίδια αγωνία με εμάς, αφού και αυτοί άφησαν σπίτια στο νότο και είναι πρόσφυγες, στην ουσία. Νοσταλγούν”. Ο κ. Τερζής αναφέρθηκε μάλιστα ως παράδειγμα, σε φίλο του, που ήταν ο γιος του κοινοτάρχη του χωριού Βρέτσια, λέγοντας πως του έδωσαν στις κατεχόμενες περιοχές “ένα σπίτι - παλάτι”, ωστόσο – όπως είπε- η επιθυμία του ήταν να πάει στο χωριό του, τα Βρέτσια  και να επισκεφτεί τη μάντρα του πατέρα του.

Αναφερόμενος στις ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει ο Κορμακίτης, ο κ. Τερζής σημείωσε πως κατοικείται καθαρά από Μαρωνίτες που μιλούν τη δική τους διάλεκτο, που ρίζα έχει την Αραμαϊκή, τη γλώσσα που μίλησε ο Χριστός, συμπλήρωσε. Δεν παρέλειψε μάλιστα να μας απαγγείλει κάποιους στίχους του ποιήματος του στην Αραμαϊκή, σημειώνοντας πως η γλώσσα αυτή αποτελεί “διαμάντι”, το οποίο διατηρείτο από στόμα σε στόμα, από παππού στον εγγονό και είναι άγραφη γλώσσα που πάει να εκλείψει, δυστυχώς αυτή τη στιγμή, όπως σημείωσε.

Ο κ. Τερζής, που “πολέμησε για τη διατήρηση της  Αραμαϊκής γλώσσας”, είναι και ο πρώτος που έγραψε ποίηση σ’ αυτή τη γλώσσα.

Παρατήρησε ακόμη πως γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια διατήρησής της, με τη βοήθεια της ΕΕ, στην οποία η γλώσσα των Μαρωνιτών έχει αναγνωριστεί σαν γλώσσα υπό εξάλειψη. Προστατεύεται από την ΕΕ και χρηματοδοτείται προκειμένου- όπως είπε- να συγκρατηθεί η φθορά της. Ο κ. Τερζής αναφέρθηκε ακολούθως και στο ενδιαφέρον που έδειξε ένας πολύ καλός του φίλος  από τη Μάλτα που ζει στο  Ισραήλ, ο Δρ. Αλεξάντερ Μπόργκ, κάνοντας μάλιστα δύο διατριβές για τη γλώσσα του Κορμακίτη σε γερμανικά πανεπιστήμια. Επιπρόσθετα, συνέχισε, έχει γράψει λεξικό με τη γλώσσα του Κορμακίτη.


Ο δάσκαλος
Ο Ηλίας Γιαλλούρης, δάσκαλος στο επάγγελμα. Εργάστηκε για 40 χρόνια στην εκπαίδευση. Τρία χρόνια στην Αγία Μαρίνα, ένα χρόνο στον Ασώματο και τα υπόλοιπα στον Κορμακίτη μέχρι το 1998. Ο ίδιος αισθάνεται ως εγκλωβισμένος – φύλακας του τόπου του- περήφανος, λέγοντας πως έκανε το καθήκον του.

Στο σπίτι του, φωτογραφίες αγαπημένων του προσώπων. Του γιου του που έφυγε πρόωρα, από αιφνίδιο θάνατο, πριν τα 30 του χρόνια, με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδη, αλλά και φωτογραφίες των εγγονιών.

Οι συνθήκες διαβίωσης για τους εγκλωβισμένους τα παλαιά χρόνια ήταν δύσκολες, είπε ο κ. Γιαλλούρης, αφού δεν υπήρχε ελεύθερη διακίνηση αν και είχαν το δικαίωμα άσκησης των θρησκευτικών τους καθηκόντων. Και η καμπάνα του Κορμακίτη κτυπά κανονικά και καθημερινά.

Ιατρική περίθαλψη, δεν υπήρχε, σημείωσε, και αν κάποιος αντιμετώπιζε πρόβλημα υγείας, έπρεπε να επισκεφτεί το τούρκικο νοσοκομείο. Μετά, ωστόσο, από το άνοιγμα των οδοφραγμάτων το πρόβλημα επιλύθηκε. Υπήρχαν και φορές που αισθάνθηκε να προσβάλλεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια του.

Ο κ. Γιαλλούρης χαρακτήρισε άριστες τις σχέσεις του με τους Τουρκοκύπριους, δηλώνοντας πως υπάρχει επικοινωνία σε ανθρώπινο επίπεδο.

Τα παιδιά του δασκάλου διαμένουν στις ελεύθερες περιοχές. Θα παρότρυνε, όμως, τους νέους να μείνουν στον Κορμακίτη, λέει και εκφράζει την επιθυμία να βρεθεί λύση του Κυπριακού.



Και ο Διευθυντής

Ο Ηλία Ιωάννη Κασάπης είναι πρώην Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου, από το 1977 μέχρι το 1991 που αφυπηρέτησε. Τον συναντήσαμε με τη σύζυγο του Ιωάννα Ηλία Κασάπη στο σπίτι τους στον Κορμακίτη.
Μετά την εισβολή, ο ίδιος – όπως είπε- χωρίς καμία καθοδήγηση, αφού δεν υπήρχε καμία επικοινωνία με το Υπουργείο Παιδείας, εφάρμοσε δικά του αναλυτικά προγράμματα. Τα αποτελέσματα ικανοποιητικά. Μαθητές του διακρίθηκαν για τις επιδόσεις τους στα Γυμνάσια των ελεύθερων περιοχών.

Το δημοτικό σχολείο έκλεισε σήμερα, αφού ο τελευταίος μαθητής, έφυγε το 1991. Ο κ. Κασάπης ευχήθηκε για το μέλλον της Κύπρου Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να ομονοήσουν και να αντιληφθούν – όπως είπε- ότι είναι κάτοικοι του ιδίου νησιού. Το καλύτερο, κατέληξε, είναι μια ενωμένη Κύπρος και ομόσπονδη.
 

Η ξενάγηση

Στην κοινότητα μάς ξενάγησε ο Αλβέρτος Γιουσεϊλής, ο οποίος – όπως είπε- αγαπά τον Κορμακίτη, γιατί εκεί μεγάλωσε και εκεί είναι που έθαψε τους γονείς του. Η ξενάγηση ξεκίνησε από το παρεκκλήσι του χωριού, που είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Η μικρή εκκλησία, που χτίστηκε γύρω στο 13ο αιώνα, βρίσκεται στο δυτικό άκρο του χωριού. Στους εσωτερικούς της θόλους έχει πολύτιμες τοιχογραφίες. Πρόσφατα επιδιορθώθηκε και προσελκύει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών.

Εξω από τη μικρή εκκλησία βρίσκεται το Πάρκο Παναγίας, που εγκαινιάστηκε την 23η Μαΐου 2009 από τον τέως Αρχιεπίσκοπο Μαρωνιτών, Πέτρο Τζεμαγιέλ.

Επόμενος σταθμός η μεγάλη και επιβλητική εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Κορμακίτη. Η καμπάνα της εκκλησίας κτυπά από το 1974 μέχρι σήμερα, η μοναδική, στα κατεχόμενα.

Οι εγκλωβισμένοι δήλωσαν στο ΚΥΠΕ πως η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στο κέντρο της κοινότητας  κτίστηκε το 1900 με εθελοντική εργασία των χωριανών. Όλη η πέτρα προήλθε από λατομείο που είχε ο πατέρας του δασκάλου Ηλία Γιαλλούρη στον Κορμακίτη.

Μέρος της λειτουργίας γίνεται στην Αραμαϊκή. Η εκκλησία διαθέτει μουσείο εικόνων, εξομολογητήριο, αλλά και επιβλητική φάτνη που είναι κλειστή και ανοίγει τα Χριστούγεννα. Μοιάζει περισσότερο με Καθεδρικό Ναό, έχει ωραία πρόσοψη με δύο κωδωνοστάσια. Πριν το 1974 αποτελούσε τον επίσημο Καθεδρικό Ναό της Μαρωνιτικής Εκκλησίας στην Κύπρο.

Λίγο πιο κάτω και το Μοναστήρι των Καλογραιών.