Νέα εποχή για τη διαχείριση των τ/κ περιουσιών-Οι τρεις κατηγορίες και η μοριοδότηση που βάζει τάξη

Σε νέα εποχή περνά η διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, με τη νομοθεσία που πέρασε ομόφωνα από την Ολομέλεια της Βουλής στην τελευταία της συνεδρία πριν από την διακοπή των εργασιών της για το καλοκαίρι, καθώς ενισχύεται η διαφάνεια και η αξιοκρατία και πλέον δεν υπάρχει καμία εμπλοκή του εκάστοτε υπουργού Εσωτερικών στις διαδικασίες μίσθωσης στους δικαιούχους. Την ίδια ώρα, το Υπουργείο Εσωτερικών έχει αρχίσει τις ασκήσεις επί χάρτου για να βρεθούν λύσεις για συγκεκριμένες περιπτώσεις, που διαπιστώθηκε πως η μίσθωση παρουσιάζει προβλήματα και δημιουργείται ανισότητα σε βάρος του κράτους.

Το ζήτημα της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών είχε τεθεί ως προτεραιότητα από τον υπουργό Εσωτερικών, Κωνσταντίνο Ιωάννου, ο οποίος είχε εντοπίσει τις παθογένειες στις διαδικασίες διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών και είχε προωθήσει διάφορες αλλαγές, που θα έβαζε μία τάξη στην κατάσταση. Μάλιστα, στην παρουσίαση του προϋπολογισμού του Υπουργείου Εσωτερικών τον περασμένο Νοέμβριο, αναφερόμενος στο συγκεκριμένο θέμα, είχε υποδείξει πως το πακέτο που προωθείτο είχε ως στόχο τον εξορθολογικό και την αναδιοργάνωση του τρόπου διάθεσης και διαχείρισης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Αλλάζει άρδην ο τρόπος διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών-Το πακέτο ΥΠΕΣ που βάζει τάξη

Σημειώνεται πως ο υπουργός Εσωτερικών, σε δημοσιογραφική διάσκεψη μετά την ψήφιση της νομοθεσίας από τη Βουλή, είχε αναφέρει πως οι τουρκοκυπριακές περιουσίες αφορούν το 10,14% της έκτασης γης των ελεύθερων περιοχών και το συνολικό ετήσιο ενοίκιο των τ/κ περιουσιών με βάση τον προϋπολογισμό του Ταμείου Διαχείρισης ανέρχεται περίπου στα 6,56 εκ. ευρώ για το 2025. Προς αυτό το σκοπό προωθήθηκαν οι αλλαγές, οι οποίες επικεντρώθηκαν στον εκσυγχρονισμό πρακτικών και διαδικασιών, που για δεκαετίες παγιώθηκαν, δημιουργώντας ανισότητες ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο σε ό,τι αφορά στην αξιοποίηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών για στεγαστικούς ή και για επαγγελματικούς λόγους.

Βασική αλλαγή που έχει ενταχθεί πλέον στη νομοθεσία είναι το γεγονός πως υπάρχει σύστημα με κριτήρια, ώστε ένας δικαιούχος να θεωρείται επιλέξιμος, ενώ και σε τέτοια περίπτωση, θα υπάρχει μοριοδότηση, για να δοθεί προτεραιότητα στους δικαιούχους. Εκτός αυτού, πλέον με τις αλλαγές που έχουν ψηφιστεί, ο εκάστοτε υπουργός Εσωτερικών πλέον δεν θα έχει οποιαδήποτε εμπλοκή στην διαδικασία. Υπενθυμίζεται πως σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς, ο εκάστοτε υπουργός Εσωτερικών διατηρούσε μία διακριτική ευχέρεια για παρέμβαση, στις περιπτώσεις που υπήρχαν περισσότεροι από ένας δικαιούχους που διεκδικούσαν μία περιουσία. Με τις αλλαγές που έχουν ψηφιστεί, διασφαλίζεται η διαφάνεια και αξιοκρατία, καθώς και το γεγονός ότι η διαδικασία δεν θα είναι επιρρεπής.

Οι τρεις κατηγορίες για τις τουρκοκυπριακές περιουσίες

Στο μεταξύ, οι τουρκοκυπριακές περιουσίες που θα είναι διαθέσιμες για το κοινό, όπως είναι οι κατοικίες, τα επαγγελματικά υποστατικά και τα γεωργικά τεμάχια. Η κάθε κατηγορία έχει τα δικά της κριτήρια και μοριοδότηση. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, όσον αφορά στην πρώτη κατηγορία, που είναι η διάθεση τουρκοκυπριακών περιουσιών για κατοικία, τα κριτήρια επιλεξιμότητας δικαιούχων είναι:

-Τουλάχιστον το ένα μέλος της οικογένειας να είναι πρόσφυγας

-Συσχέτιση εμβαδού κατοικίας με τη σύνθεση της οικογένειας του αιτητή

-Εισοδηματικά κριτήρια με βάση τη σύνθεση της οικογένειας

-Ο αιτητής ή/και μέλη της οικογένειάς του δεν έχουν αποξενώσει περιουσία που κατέχουν και που βρίσκεται στις κατεχόμενες περιοχές

Όσον αφορά στα κριτήρια μοριοδότησης των δικαιούχων, αυτά είναι:

-Σύνθεση της οικογένειας του αιτητή (+)

-Και τα δύο μέλη του ζεύγους είναι πρόσφυγες (+)

-Οικογένεια με ΑμεΑ (+)

-Εισοδηματικά κριτήρια (+)

-Ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία στις κατεχόμενες περιοχές (+)

-Ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία στις ελεύθερες περιοχές (-)

Πάντως, σε όσα υπάρχει το σύμβολο + θεωρούνται ότι λειτουργούν υπέρ των δικαιούχων και σε όσα υπάρχει το σύμβολο – θεωρείται αρνητική μοριοδότηση. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα λάβει περιουσία, σε περίπτωση που αιτηθεί, αλλά όταν υπάρχουν δικαιούχοι που πληρούν τα άλλα κριτήρια, χωρίς να έχουν το κριτήριο με το αρνητικό πρόσημο, θα έχουν προτεραιότητα, έναντι σε αυτό που πληροί το εν λόγω κριτήριο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Έτσι θα γίνεται η παραχώρηση τ/κ περιουσιών-«Αποφασιστικό βήμα για ορθολογιστική διαχείριση»

Αναφορικά με τη δεύτερη κατηγορία τουρκοκυπριακών περιουσιών, που είναι τα επαγγελματικά υποστατικά και οι ανοιχτοί χώροι, τα κριτήρια επιλεξιμότητας δικαιούχων είναι:

-Οι αιτητές πρέπει να είναι πρόσφυγες

-Χρηματοοικονομική επάρκεια αιτητή

-Επιχειρηματικό σχέδιο και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης εργασιών

-Καταβαλλόμενο ενοίκιο: Μείωση ενοικίου για δικαιούχους πρόσφυγες από 80% σε 60% του αγοραίου για νέες συμβάσεις μίσθωσης

-Μη συμφέρουσες για επιδιόρθωση:

• Ανακοίνωση και πλειοδοτικός διαγωνισμός
• Χρηματοοικονομική επάρκεια για κάλυψη δαπάνης επιδιόρθωσης

-Ειδικές περιοχές («φιλέτα»): Παραχωρούνται με πλειοδοτικό διαγωνισμό

Όσον αφορά στα κριτήρια μοριοδότησης δικαιούχων, αυτά είναι:

-Ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία στις κατεχόμενες περιοχές (+)

-Σύνθεση της οικογένειας του αιτητή (+)

-Εκπαίδευση/κατάρτιση και εργασιακή εμπειρία αιτητή σε σχέση με την προτεινόμενη επαγγελματική δραστηριότητα (+)

-Συμμετοχή σε κρατικά ή συγχρηματοδοτούμενα σχέδια ενίσχυσης νέας επιχειρηματικής δραστηριότητας (+)

-Ύπαρξη ιδιόκτητης επαγγελματικής στέγης (-)

-Κατοχή άλλης τουρκοκυπριακής περιουσίας για επαγγελματικούς ή γεωργικούς σκοπούς (-)

Αναφορικά με την τρίτη κατηγορία, που είναι η τουρκοκυπριακή γεωργική γη, τα κριτήρια επιλεξιμότητας δικαιούχων είναι:

-Πρόσφυγες επαγγελματίες γεωργοί ή/και κτηνοτρόφοι

-Πρόσφυγες με εισοδήματα νοικοκυριού που δεν υπερβαίνουν τα εκάστοτε καθορισμένα λογικά έξοδα διαβίωσης και είναι ιδιοκτήτες γης στα κατεχόμενα

-Μη πρόσφυγες επαγγελματίες γεωργοί ή/και κτηνοτρόφοι, των οποίων σημαντικό μέρος της γεωργικής γης που κατείχαν, κατελήφθη ή είναι απροσπέλαστο λόγω της τουρκικής εισβολής

-Πρόσφυγες συνταξιούχοι για σκοπούς απασχόλησης ή άνεργοι που έχουν παρακολουθήσει σχετικά προγράμματα του Τμήματος Γεωργίας

Ανώτατο όριο έκτασης γεωργικής γης:

• 100 δεκάρια αρδευόμενη γη
• 300 δεκάρια ξηρική γη

Όσον αφορά στα κριτήρια μοριοδότησης δικαιούχων, αυτά είναι:

-Επαγγελματικός βαθμός απασχόλησης (+)

-Κοινωνικοοικονομική κατάσταση των αιτητών (+)

-Ιδιόκτητη ακίνητη περιουσία στις κατεχόμενες περιοχές (+)

-Σύνθεση της οικογένειας του αιτητή (+)

-Τόπος διαμονής (+)

-Ύπαρξη ιδιόκτητης επαγγελματικής στέγης ή/και γεωργικής γης (-)

-Κατοχής άλλης τουρκοκυπριακής περιουσίας για επαγγελματικούς ή γεωργικούς σκοπούς (-)

Το παράδειγμα Μακένζυ και οι ασκήσεις επί χάρτου για άλλες περιοχές

Σημειώνεται πως ένα τρανταχτό παράδειγμα που έδειχνε τις λανθασμένες διαδικασίες που ακολουθούντο επί χρόνια, όσον αφορά στη διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών ήταν και αυτό της περιοχής Μακένζυ. Συγκεκριμένα, το πρόβλημα ήταν ότι οι αρχικοί δικαιούχοι, υπερμίσθωναν την τουρκοκυπριακή γη που έλαβαν από το κράτος, με ελάχιστο ενοίκιο, λάμβαναν αρκετά περισσότερα λεφτά και επέστρεφαν ελάχιστα στο κράτος.

Από έλεγχο που πραγματοποίησε η Κυβέρνηση, διαπιστώθηκε πως πρόκειται για δεκατέσσερις περιπτώσεις και γι’ αυτό έχει καταρτιστεί ένα ειδικό σχέδιο δράσης, με το οποίο συμφώνησαν οι δέκα, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών βρίσκεται σε διαβουλεύσεις για να καταλήξει σε συμφωνία και με τους άλλους τέσσερις. Με τη νέα συμφωνία, αναθεωρήθηκαν τα ενοίκια που πληρώνουν οι δικαιούχοι προς το κράτος και έχουν αυξηθεί τα κρατικά έσοδα κατά 960,000 ευρώ, εκ των οποίων μερίδιο θα λαμβάνει και ο Δήμος Λάρνακας, για να μπορεί να προχωρά και με έργα.

Το παράδειγμα του Μακένζυ αποτελεί σημείο αναφοράς για το Υπουργείο Εσωτερικών, το οποίο έχει αρχίσει τη μελέτη και για άλλες περιοχές, στις οποίες παρατηρείται παρόμοιο πρόβλημα. Μάλιστα, έχουν αρχίσει οι ασκήσεις επί χάρτου για να διαπιστωθεί αν μπορούν να καταλήξουν σε νέα συμφωνία προς όφελος και των δύο πλευρών. Σημειώνεται πως έχουν εντοπιστεί και περιπτώσεις όπου υπήρχαν χρωστούμενα ενοίκια που δεν είχαν πληρωθεί προς το κράτος και το Υπουργείο Εσωτερικών έχει προβεί σε διακανονισμό με τους δικαιούχους. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εισπαχθούν 1,2 εκ ευρώ και με κάποιους έγινε συμφωνία, ώστε σταδιακά να πληρώνουν τα ενοίκια που χρωστούν.

Από τις προσπάθειες που έχει καταβάλει το Υπουργείο Εσωτερικών, ώστε να υπάρχει εκσυγχρονισμός των διαδικασιών, έγιναν αρκετοί έλεγχοι στις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί τα προηγούμενα χρόνια μεταξύ του κράτους και των δήμων και κοινοτήτων, αναφορικά με τα επαγγελματικά υποστατικά και εκεί όπου εντοπίστηκε πως υπήρξαν παραβιάσεις των συμφωνιών, το Υπουργείο έχει προχωρήσει με τις απαιτούμενες ενέργειες, ώστε να ανακτηθούν οι περιουσίες και να δοθούν αλλού. Μάλιστα, για ένα αριθμό υποστατικών οι διαδικασίες έχουν ολοκληρωθεί, οι περιουσίες έχουν ανακτηθεί και αναμένεται να παραχωρηθούν σε άλλους δικαιούχους.

Πάντως, οι αλλαγές που έχουν προωθηθεί και ψηφιστεί αποδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η συνεργασία της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας, καθώς οι τροποποιήσεις που προώθησε ο Κωνσταντίνος Ιωάννου ήταν κοινής αποδοχής από όλα τα κόμματα, που είχαν αντιληφθεί την ανάγκη για αλλαγή στην κατάσταση. Αυτό που διαμηνύεται είναι πως επρόκειτο για μία κοινή προσπάθεια των δύο πλευρών, που αφουγκράστηκαν τις ανάγκες των πολιτών.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

• Χαιρετίζει τις νέες ρυθμίσεις για παραχώρηση τ/κ περιουσιών ο ΥΠΕΣ-«Στόχος να τερματιστεί η αδιαφάνεια και η κατάχρηση»
• Νέες ρυθμίσεις για παραχώρηση τουρκοκυπριακών περιουσιών ενέκρινε η Βουλή-Όσα αλλάζουν