Σε κοινή γραμμή πλεύσης τα πορίσματα για Μαρί και ΤΑΚΑΤΑ-Έδωσαν μεν γραμμή για τα ποινικά, ελέγχονται όμως άπαντες

«Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα που διεξήγαγα είναι ότι η Κυπριακή Πολιτεία επέδειξε πολύ σοβαρή ανεπάρκεια, ολιγωρία, αμέλεια και ανευθυνότητα στο χειρισμό του όλου θέματος... Πρόεδρος και οι κύριοι Υπουργοί του επέδειξαν ολιγωρία, αναβλητικότητα, αδιαφορία και πλήρη αναποτελεσματικότητα στο χειρισμό ενός ιδιαίτερα σημαντικού θέματος. Ο κάθε ένας θεωρούσε τον άλλο υπεύθυνο. Δεν υπήρχε οποιοσδήποτε συντονισμός μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών παρά τους υπαρκτούς κινδύνους για την ασφάλεια και τη ζωή αθώων πολιτών».

Οι εν λόγω αναφορές, με ορισμένες αλλαγές στα πρόσωπα και στις συνθήκες που περιγράφονται, θα μπορούσε να καταγράφεται στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για το σκάνδαλο ΤΑΚΑΤΑ, ωστόσο πρόκειται για τοποθετήσεις του Πόλυ Πολυβίου, στο δικό του πόρισμα, για τη φονική έκρηξη στο Μαρί το 2011. Οι λέξεις ανεπάρκεια, ολιγωρία και αμέλεια, που χρησιμοποιεί ο κ. Πολυβίου, είναι ακριβώς οι ίδιες με αυτές που η Ερευνητική Επιτροπή για τους ΤΑΚΑΤΑ, χρησιμοποίησε για να περιγράψει τους χειρισμούς των αρμοδίων στην υπόθεση που κλήθηκε να εξετάσει. Το ίδιο ισχύει και για τον ορισμό της λέξης «ευθύνη» για όσους κρατικούς αξιωματούχους δήλωσαν ότι δεν γνώριζαν για τους ελαττωματικούς αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής.

Ο κ. Πολυβίου, στο δικό του πόρισμα είχε τονίσει πως «όσο αφορά τον ισχυρισμό του Υπουργού Άμυνας ότι δεν τηρήθηκε ενήμερος, ότι οι οδηγίες του δεν εκτελέστηκαν, και ότι την ευθύνη φέρει "η στρατιωτική ηγεσία και μία πολύ μικρή ομάδα ανώτερων αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς", η υπεράσπιση αυτή αγνοεί την ευθύνη και το καθήκον του Υπουργού να τηρείται ενήμερος, να παρακολουθεί με επιμέλεια τις εξελίξεις, να μεριμνά για την υλοποίηση των οδηγιών του, και σε τελευταία ανάλυση να λαμβάνει ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις των υφισταμένων του (και ιδιαίτερα των στρατιωτικών). Η Εθνική Φρουρά υπάγεται στο Υπουργείο Άμυνας και ο Υπουργός Άμυνας έχει τουλάχιστο τη θεσμική ευθύνη για τις ενέργειες και παραλείψεις των συνεργατών και συμβούλων του (καθώς, και σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις, όπως η παρούσα, προσωπική πολιτική ευθύνη για τις ενέργειες και παραλείψεις των υφισταμένων του).»

Από την άλλη, η Ερευνητική Επιτροπή για τους ΤΑΚΑΤΑ, σημείωσε στο δικό της πόρισμα πως «αποτελεί εύρημα της Επιτροπής ότι οι Υπουργοί της περιόδου 2013-2023 έχουν βαριά πολιτική ευθύνη, την οποία όμως ουδείς εξ αυτών αναγνώρισε και ανέλαβε. Και αυτό, με το πρόσχημα ότι ουδείς τους ενημέρωσε για το πρόβλημα με τους αερόσακους Takata και τον τρόπο με τον οποίο το ΤΟΜ αντιμετώπιζε το πρόβλημα. Αν το γνώριζαν, πρόβαλαν, ασφαλώς και θα το αντιμετώπιζαν, όπως αποδεδειγμένα αντιμετώπισαν και άλλα θέματα κατά τη διάρκεια της θητείας τους ως Υπουργοί. Πρόκειται, κατά την άποψη της Επιτροπής, για αιτιάσεις που παραβλέπουν, αφενός, ότι η ευθύνη των Υπουργών "… είναι αντικειμενική, δεν χρειάζεται να έχει άμεσα και προσωπική εμπλοκή ένας/μία υπουργός σε ένα ζήτημα για να του/της καταλογιστεί" και, αφετέρου, ότι "… εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής και πολιτικής ασυδοσίας" και με τη μη ανάληψη ευθύνης δεν "… καλλιεργείται η πραγματική εμπιστοσύνη του πολίτη προς το Κράτος και τους πολιτειακούς θεσμούς"».

Κοινό στοιχείο και οι αναφορές των δύο για «εσκεμμένη» παράλειψη, σε σχέση με ενδεχόμενη διάπραξη αδικημάτων από δημόσιους λειτουργούς, με τον κ. Πολυβίου να αναφέρει τότε πως «υπό τις συνθήκες και περιστάσεις που εκτίθενται στην παρούσα Έκθεση, δεν μπορώ να αποκλείσω το ενδεχόμενο η ασύγγνωστη αμέλεια ορισμένων λειτουργών να εκτελέσουν το καθήκον τους να ισοδυναμεί με "εσκεμμένη παράλειψη", όπως ο όρος εκτίθεται στο άρθρο 134 του Ποινικού Κώδικα».

Στο πόρισμα για τους ΤΑΚΑΤΑ, ο κ. Χριστοδούλου καταγράφει κάτω από την εισήγησή του για το αδίκημα της κατάχρησης εξουσίας πως «να σημειώσουμε εδώ ότι εκ πρώτης όψεως θεωρούμε προβληματική τη διάπραξη, ενδεχομένως, και του αδικήματος της παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος του άρθρου 134 του ΠΚ, αφού για στοιχειοθέτηση του αδικήματος αυτού απαιτείται απόδειξη ότι ο δημόσιος λειτουργός που παραμελεί την εκτέλεση καθήκοντος, το πράττει εσκεμμένα και το "εσκεμμένα" φαίνεται να προϋποθέτει ειδική πρόθεση και να μην ικανοποιείται στη βάση αμέλειας και απραξίας».

Το πόρισμα για τους αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, όπως διαμήνυσε από την περασμένη Παρασκευή ο Πρόεδρος της Ερευνητικής Μιχαλάκης Χριστοδούλου, έχει τα ίδια συστατικά και τις ίδιες Αρχές με το πόρισμα στο Μαρί, το οποίο όταν εκδόθηκε, ο ίδιος ήταν μέλος του Ανωτάτου Δικαστηρίου.

«Όπως γράφω στο πόρισμα πλήρως σχετικές είναι οι αποφάσεις του Ανωτάτου για το Μαρί. Τα ίδια συστατικά στοιχεία, οι ίδιες Αρχές. Ήμουν μέλος του Ανωτάτου όταν εκδώσαμε αυτές τις Αρχές. Υπάρχει εξαιρετική ομοιότητα. Από την αδιαφορία πράξεων και παραλείψεων χάσαμε δεκατρία άτομα, άρα και εδώ ενδεχόμενα να υπάρχουν οι ίδιες παραλείψεις».

Μάλιστα, στο πόρισμα της Ερευνητικής, γίνονται σε κάποια σημεία παραπομπές σε εκείνο του Πόλυ Πολυβίου, για να οριστεί ο όρος «πολιτική ευθύνη», αλλά και να τεκμηριώσει τις αναφορές σε αδράνεια, αμέλεια και πολιτική ασυδοσία. Κατά σύμπτωση το πόρισμα για τους ελαττωματικούς αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, εκδόθηκε την ημέρα που που σημειώθηκε η φονική έκρηξη στο Μαρί με 13 νεκρούς και επ' αυτού υπήρξε αναφορά κατά τη συνέντευξη Τύπου παράδοσης του στον Γενικό Εισαγγελέα.

Τόσο στο πόρισμα για το Μαρί, όσο και σε αυτό για τους ΤΑΚΑΤΑ, υπάρχουν επίσης εισηγήσεις για διάπραξη ενδεχόμενων ποινικών αδικημάτων, για ανθρωποκτονία, ενώ στο πόρισμα για το Μαρί προέκυπτε εισήγηση για πρόκληση θανάτου λόγω αλόγιστης, απερίσκεπτης ή επικίνδυνης πράξης, ενώ στους ΤΑΚΑΤΑ για κατάχρηση εξουσίας.

Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι τα ευρήματα της Ερευνητικής Επιτροπής δεν είναι δεσμευτικά, αλλά αφορούν εισηγήσεις, αφού δεν λειτουργούσαν ως ανεξάρτητοι ποινικοί ανακριτές και δεν έλαβαν ανακριτικές καταθέσεις, αλλά μαρτυρίες για ετοιμασία του πορίσματός τους. Το ανακριτικό έργο ξεκινά από τούδε και στο εξής και αφότου η Νομική Υπηρεσία διαβίβασε την έκθεση της Ερευνητικής στον Αρχηγό Αστυνομίας, ο οποίος με τη σειρά του έδωσε οδηγίες στο Τμήμα Καταπολέμησης Εγκλήματος, ώστε να αρχίσει ποινική διερεύνηση.

Το ίδιο συνέβη και στην περίπτωση του πορίσματος για το Μαρί, όταν μετά την έκδοσή του, διερευνήθηκαν τα όσα κατέγραφε ο Πόλυς Πολυβίου και τελικά η Αστυνομία κατέληξε στα πρόσωπα εναντίον των οποίων στοιχειοθετούνταν ποινικές ευθύνες, οδηγώντας τα, με τη σύμφωνο γνώμη της Εισαγγελίας, ενώπιον Δικαστηρίου.

Έτσι και σε αυτή την περίπτωση, μέσω του πορίσματος της Ερευνητικής, δίδεται στις Αρχές μια κατεύθυνση, όμως πλέον επαφίεται στην Αστυνομία να αποφασίσει ποιους και πόσους θα καλέσει ενώπιόν της, για να τους λάβει ανακριτική κατάθεση. Οι οδηγίες που δόθηκαν από τη Νομική Υπηρεσία, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι να διεξαχθεί μια ευρεία έρευνα για όλους, για να καταλήξουν εάν στοιχειοθετούνται ποινικά αδικήματα για οποιαδήποτε πρόσωπα, ανεξαρτήτως εάν υπήρξε ή όχι εισήγηση από την Ερευνητική.

Η Ερευνητική εισηγήθηκε ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες σε σχέση με την εγκύκλιο που εκδόθηκε το 2017, στον πρώην διευθυντή του ΤΟΜ, Σωτήρη Κολέττα και στον πρώην διευθυντή του ΤΟΜ, αλλά και πρώην Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Μεταφορών, Γιάννη Νικολαΐδη, που σήμερα υπηρετεί ως Γενικός Διευθυντής στο Υφυπουργείο Πρόνοιας, ως επίσης και στους διανομείς.

Επίσης, υπάρχει αντικρουόμενη μαρτυρία, όπως καταγράφεται στο πόρισμα και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να καταλήξει εάν θα εισηγηθεί τη διάπραξη ενδεχόμενων ποινικών αδικημάτων από τον υπουργό Μεταφορών, Μάριο Δημητριάδη και τον Γενικό Διευθυντή, Αλέκο Μιχαηλίδη, οι οποίοι υπηρετούσαν την ίδια περίοδο που εκδόθηκε η εγκύκλιος, στις θέσεις τους, όπως καταγράφεται στο πόρισμα, ρίχνοντας το μπαλάκι στον Γενικό Εισαγγελέα.

Σημειώνεται ότι η Αστυνομία οφείλει να ερευνήσει επίσης εάν προκύπτουν ποινικά αδικήματα για οποιοδήποτε απ' όσους γίνεται εισήγηση για ενδεχόμενες πειθαρχικές ή πολιτικές ευθύνες, ή ακόμα και για κάθε άλλο πρόσωπο. Ως εκ τούτου, παρότι η Ερευνητική δεν εντοπίζει πολιτικές ευθύνες στον νυν υπουργό, Αλέξη Βαφεάδη, εντούτοις θα εξεταστεί και το συγκεκριμένο ενδεχόμενο.

Ο κ. Βαφεάδης είχε αναλάβει τα ηνία του Υπουργείου ένα μήνα μετά το θανατηφόρο του Κυριάκου Όξινου, συναντήθηκε με τον πατέρα του, περίπου τρεις μήνες αργότερα και του ανέφερε το πρόβλημα με τους ελαττωματικούς αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ, ενώ ενάμιση χρόνο αργότερα, επί υπουργίας του, σημειώθηκε το δεύτερο θανατηφόρο με θύμα την Στυλιανή Γιωργαλλή.

Στο μεταξύ, η Νομική Υπηρεσία εισηγείται στην Αστυνομία να εξετάσει μέσα από το πόρισμα, εάν προκύπτουν στοιχεία, τα οποία θα μπορέσουν να την βοηθήσουν στη διερεύνησή της, για τις υποθέσεις των θανάτων του Κυριάκου Όξινου και της Στυλιανής Γιωργαλλή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Στο κάδρο της ποινικής έρευνας για ΤΑΚΑΤΑ πέραν των 15 προσώπων, δύο ψηλά στη λίστα-Δεν αποκλείεται ανατροπή δεδομένων
• Οι ευθύνες μέσω τρίτων σε πρώην Αρχηγούς Αστυνομίας και η χαμένη αλυσίδα των τροχαίων με αερόσακους ΤΑΚΑΤΑ
• Το μπαλάκι στο Υπουργικό για διαθεσιμότητα Νικολαΐδη, ζήτημα με Αναστασιάδου και Μιχαήλ-Προεκτάσεις για τους τρεις αξιωματούχους