Οι Ταλιμπάν, οι Takata και οι αλυσιδωτές συνέπειες των λαθών των κρατικών λειτουργών

Τον Αύγουστο του 2023, ο εκ των δημοσιογράφων του γνωστού βρετανικού podcast «The News Agents», Lewis Goodall, μαθαίνει από μία πηγή πως υπήρξε μία «καταστροφική» διαρροή δεδομένων από το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας. Είχαν διαρρεύσει τα ονόματα και τα προσωπικά δεδομένα όλων των προσώπων με τα οποία επί δύο δεκαετίες συνεργάζονταν οι βρετανικές Αρχές στο Αφγανιστάν και ακολούθως υπέβαλαν αιτήσεις για να τους δοθεί άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο, στη βάση του προγράμματος ARAP, που σχεδιάστηκε για να προστατέψει τους πρώην συνεργάτες της χώρας στο Αφγανιστάν. Επρόκειτο για χιλιάδες άτομα, που, μαζί με τις οικογένειές τους υπολογιζόταν ότι άγγιζαν τις 100,000, τα οποία ενδεχομένως να διέτρεχαν θανάσιμο κίνδυνο εάν οι Ταλιμπάν μάθαιναν τις ταυτότητές τους.

Όταν ο Goodall προσπάθησε να διασταυρώσει την πληροφορία του με το Υπουργείο Άμυνας για να δει πώς θα χειριστεί το ζήτημα, συνέβη κάτι πρωτοφανές. Το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε διάταγμα, βάσει του οποίου απαγορευόταν να μεταδοθεί οποιαδήποτε πληροφορία λόγω του τεράστιου κινδύνου για τη ζωή των ανθρώπων αυτών. Όπως ο ίδιος εξήγησε, όχι απλώς του απαγορευόταν να δημοσιοποιήσει την είδηση, αλλά δεν δικαιούτο καν να αναφέρει ότι του έχει απαγορευτεί κάτι τέτοιο, δηλαδή την ύπαρξη του διατάγματος. Όπως ήταν αναμενόμενο, η πληροφορία έφτασε και σε άλλους δημοσιογράφους και τελικά απαγορεύτηκε στους πάντες να αναφέρονται στο ζήτημα. Η παραβίαση προσωπικών δεδομένων έμεινε κρυφή από την κοινή γνώμη, το Κοινοβούλιο αλλά και τους ίδιους τους επηρεαζόμενους, σε μία πρωτοφανή απόφαση, που αναπόφευκτα επηρεάζει την Δημοκρατία και την Ελευθεροτυπία. Τελικά, ο Υπουργός Άμυνας της νέας Κυβέρνησης προέβη αυτή την εβδομάδα στην αποκάλυψη για το τι συνέβη, αφού ήρθη το δικαστικό διάταγμα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Η Βρετανία δέχτηκε μυστικά χιλιάδες Αφγανούς έπειτα από μαζική διαρροή δεδομένων το 2022

Ουσιαστικά, τη διαρροή την είχε κάνει ένας λειτουργός του Υπουργείου Άμυνας, τον Φεβρουάριο του 2022. Και την είχε κάνει κατά λάθος. Δεν φαίνεται να υπήρξε πρόθεση ή δόλος, αν και προκύπτουν ερωτήματα για τις διαδικασίες που ακολούθησε. Από όσα μεταδίδουν τα βρετανικά ΜΜΕ, ουσιαστικά επέδειξε ανευθυνότητα. Σύμφωνα με την Guardian, ο στρατιωτικός προσπαθούσε να επαληθεύσει τα στοιχεία στις αιτήσεις περίπου 150 ατόμων, μέσω κάποιων άλλων Αφγανών που ζούσαν ήδη στο ΗΒ. Αντί, όμως, να τους στείλει μόνο τα συγκεκριμένα ονόματα, τους έστειλε ολόκληρο το αρχείο, το οποίο στην συνέχεια διαδόθηκε. Λίγο καιρό αργότερα, κάποιος ξεκίνησε να απειλεί ότι θα δημοσιεύσει ολόκληρη τη λίστα στο Facebook, ενώ φαίνεται πως υπήρξε μερική διαρροή. Το γεγονός αυτό σήμανε συναγερμό, με αποτέλεσμα με συνοπτικές και πλήρως μυστικές διαδικασίες, πολλοί Αφγανοί να μεταφερθούν στο Ηνωμένο Βασίλειο ή σε άλλες χώρες.

Σε μια άλλη χώρα, ένα λάθος ενός δημοσίου υπαλλήλου, έθεσε την σωματική ακεραιότητα ανθρώπων σε κίνδυνο, κόστισε στην Κυβέρνηση ενδεχομένως μέχρι και δύο δισεκατομμύρια στερλίνες, και έθεσε πρωτοφανείς περιορισμούς στην Ελευθεροτυπία και στη δυνατότητα κοινοβουλευτικού ελέγχου σε μια δυτική δημοκρατία. Χρειάστηκε ένα μόνο email για να προκληθεί όλο αυτό το μπάχαλο.

Η υπόθεση αυτή έγινε γνωστή την ίδια μέρα που στην Κύπρο έγινε γνωστό το πόρισμα της Τριμελούς Επιτροπής για τους αερόσακους Takata. Ένα πρόβλημα εισαγόμενο, το οποίο, με βάση τα ευρήματα, διογκώθηκε από τους χειρισμούς που έγιναν από τους κρατικούς λειτουργούς και από την απουσία επαρκούς διοικητικής ή πολιτικής εποπτείας. Και τελικά, μέσα από λανθασμένες αντιλήψεις, ασυνεννοησία, αδυναμία στην επικοινωνία και κακούς χειρισμούς αφέθηκαν χιλιάδες αυτοκίνητα με προβληματικούς αερόσακους στους κυπριακούς δρόμους, με αποτέλεσμα δύο θανάτους και έναν σοβαρό τραυματισμό νεαρών, ανυποψίαστων συμπολιτών μας.

Ενώπιον της Τριμελούς Επιτροπής όλοι αρνήθηκαν ότι έφταιγαν. Πολλοί αρνήθηκαν ότι είχαν καν γνώση του ζητήματος, ενώ άλλοι υπεραμύνθηκαν των χειρισμών τους. Αν όμως οι χειρισμοί αυτοί ήταν ορθοί και όλοι έκαναν σωστά τη δουλειά τους τόσο καλά όσο διατείνονται, πώς βρέθηκε η Κύπρος με χιλιάδες επικίνδυνα οχήματα στους δρόμους της; Τα μέλη της Επιτροπής μίλησαν για μη ανάληψη ευθύνης και για μετάθεση ευθύνης σε άλλους. Για επικίνδυνες νοοτροπίες, που πρέπει να εκριζωθούν και να αντικατασταθούν με γνώμονα την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος.

Η υπόθεση στο Ηνωμένο Βασίλειο δείχνει πως δεν είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο στην οποία γίνονται λάθη από κρατικούς λειτουργούς. Δείχνει, όμως, και κάτι πολύ πιο σημαντικό: Ότι ένα απλό λάθος μπορεί να έχει τεράστιες και ανυπολόγιστες συνέπειες. Μπορεί συχνά οι δημόσιοι λειτουργοί να θεωρούν τον εαυτό τους τον τελευταίο τροχό της αμάξης, να μην πιστεύουν ότι κατέχουν πραγματικά εξουσία, λόγω και του τρόπου που λειτουργεί το σύστημα της γραφειοκρατίας. Όμως στην πράξη, εκεί που ούτε καν οι ίδιοι δεν μπορούν να το φανταστούν, ένα απλό λάθος μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές συνέπειες.

Στον Οδηγό Συμπεριφοράς και Δεοντολογίας των Δημοσίων Υπαλλήλων, που εγκρίθηκε φέτος από το Υπουργικό Συμβούλιο, αναφέρονται ως θεμελιώδεις αρχές στη Δημόσια Υπηρεσία η αρχή της νομιμότητας, η εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, οι αρχές της χρηστής διοίκησης, η ίση μεταχείριση των πολιτών και η διαφάνεια. Όπως επεσήμανε και η Επιτροπή, ο/η δημόσιος υπάλληλος οφείλει να μην αδρανεί, να ασκεί τα καθήκοντα του/της με υπευθυνότητα και να έχει συναίσθηση της ευθύνης. Σε όλα αυτό το πόρισμα, όμως, πέραν της αδράνειας και της ανευθυνότητας που καταγράφεται, είναι διάχυτη η απουσία της συναίσθησης της ευθύνης. Αυτό το τραγικό πάθημα θα πρέπει να μας γίνει μάθημα πως όλα αυτά δεν είναι θεωρίες και τυπικές αναφορές αλλά βρίσκονται στο επίκεντρο της υπηρεσίας προς το κράτος, προς την πολιτεία και προς τον πολίτη. Κι ας είναι πιο εύκολο να πιστεύουν όλοι πως φταίει κάποιος άλλος…

Υ.Γ.: Μετά την αποκάλυψη, ο Lewis Goodall φιλοξένησε τον Βρετανό Υπουργό Άμυνας, John Healey, στο podcast του. Ήταν ξεκάθαρο ότι ένοιωθε πολύ άβολα με τους χειρισμούς της προηγούμενης Κυβέρνησης που κληρονόμησε. Παρόλο που η συζήτηση στο ΗΒ είναι πολιτική, λόγω της αλυσίδας των γεγονότων, και δεν αφορά ιδιαίτερα τους χειρισμούς του Υπουργείου σε αυτό το στάδιο, ο δημοσιογράφος τον ρωτούσε φορτικά και κατ’ επανάληψη αν το πρόσωπο που έκανε το λάθος εξακολουθεί να εργάζεται στο Υπουργείο Άμυνας και ήταν φανερό πως ο Haeley δεν ήθελε να απαντήσει. Περιορίστηκε να πει πως δεν δουλεύει σε κάτι που σχετίζεται με τους Αφγανούς. Άλλα ΜΜΕ επίσης προσπάθησαν να μάθουν τι απέγινε ο υπάλληλος αλλά και πάλι δεν έλαβαν σαφείς απαντήσεις.

Το ζήτημα δεν είναι αν πρέπει ή δεν πρέπει να απολυθεί ένας συγκεκριμένος υπάλληλος. Το ζήτημα είναι να αισθάνονται και οι δημόσιοι υπάλληλοι πως οι πράξεις τους μπορεί να έχουν συνέπειες. Κάτι που δεν συμβαίνει στην Κύπρο, τουλάχιστον, όταν για παράδειγμα το κράτος αποφασίζει ότι κανένας πρώην ή νυν δημόσιος υπάλληλος δεν πρέπει να διωχθεί για τους χειρισμούς που έγιναν στην υπόθεση Θανάση Νικολάου, για κάποιους από τους οποίους η χώρα μας καταδικάστηκε από το ΕΔΑΔ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Στο κάδρο της ποινικής έρευνας για ΤΑΚΑΤΑ πέραν των 15 προσώπων, δύο ψηλά στη λίστα-Δεν αποκλείεται ανατροπή δεδομένων
• Αδειάζει πρώην Γενικούς Διευθυντές, Διεύθυνση ΗΜΥ και Αστυνομία το πόρισμα για ΤΑΚΑΤΑ-«Αμέλεια και/ή αδιαφορία»
• Κόλαφος το πόρισμα για Κολέττα και Νικολαΐδη-«Παραλείψεις καθ' όλη τη μακρά περίοδο που είχαν τα ηνία»