Σε τροχιά αρνητικού ρεκόρ οι υποθέσεις βίας στην οικογένεια το 2025-Η αποστολή αστυνομικών, οι έλεγχοι και η εποπτεία

Σε ένα τεράστιο πρόβλημα για την κοινωνία εξελίσσονται οι υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας που καταγγέλλονται κατά χιλιάδες κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό εξ αυτών να καταλήγουν ενώπιον Δικαστηρίων για εκδίκαση και εκατοντάδες πρόσωπα να συλλαμβάνονται ή να εκδίδονται εναντίον τους διατάγματα αποκλεισμού ή απομάκρυνσης από τα θύματα.

Συγκεκριμένα, το 2024, τέτοιας φύσεως περιστατικά που αφορούσαν καταγγελίες, αναφορές, και περιστατικά τα οποία κλήθηκαν να χειριστούν τα επαρχιακά κλιμάκια της Αστυνομίας που ασχολούνται με αυτές τις υποθέσεις, έφθασαν στις 3.322, εκ των οποίων για 1300 σχηματίστηκαν ποινικοί φάκελοι και καταχωρήθηκαν στο Δικαστήριο 703 υποθέσεις.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, κατόπιν κοινοβουλευτικής ερώτησης της βουλέυτριας του ΑΚΕΛ, Μαρίνας Νικολάου, εκδόθηκαν επίσης, συνολικά 711 εντάλματα σύλληψης και 672 διατάγματα αποκλεισμού υπόπτου ή απομάκρυνσης θυμάτων.

Σε ό,τι αφορά στο πρώτο τετράμηνο του 2025, οι αριθμοί κυμαίνονται ελαφρώς πιο πάνω από τα περσινά επίπεδα, αφού έχουν φθάσει στα 1.135. Από αυτά, μέχρι στιγμής σχηματίστηκαν 386 ποινικοί φάκελοι και καταχωρήθηκαν στο Δικαστήριο 283 υποθέσεις. Εκδόθηκαν, επίσης, 260 εντάλματα σύλληψης και 279 διατάγματα αποκλεισμού υπόπτου ή απομάκρυνσης θυμάτων.

Διαπιστώνεται ότι εάν οι υποθέσεις που θα κληθεί να διερευνήσει η Αστυνομία παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με το πρώτο τετράμηνο, τότε θα ξεπεραστεί ο περσινός αριθμός, o οποίος θα πλησιάσει τις 3.500, με βάση τα δεδομένα που εκτίθενται μέχρι στιγμής.

Σημειώνεται ότι το αρνητικό ρεκόρ υποθέσεων ενδοοικογενειακής βίας καταγράφηκε το 2021, με 3.347 περιστατικά, ενώ ακολουθεί το 2024, με τα 3.322. Σε ότι αφορά στο 2022, μειώθηκαν ελαφρώς σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά, κλείνοντας στις 3.082, ενώ το 2020 ήταν 1.881. Η μεγάλη έκρηξη τέτοιων υποθέσεων σημειώθηκε από το 2019 και εντεύθεν, όταν για πρώτη φορά ξεπεράστηκε το τετραψήφιο νούμερο υποθέσεων, αφού τα προηγούμενα χρόνια κινείτο σταθερά κάτω από τις 1000.

Όπως εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, είναι όλα πιθανά για καταγραφή νέου αρνητικού ρεκόρ υποθέσεων, αυτή τη χρονιά, στη βάση των δεδομένων που παρέθεσε ο κ. Χαρτσιώτης.

Υπεύθυνη η ΥΔΥΕΠ για τις υποθέσεις

Ο υπουργός κλήθηκε παράλληλα να εξηγήσει ποια είναι τα αρμόδια τμήματα της Αστυνομίας που ασχολούνται με τις εν λόγω υποθέσεις, αλλά και ποιες είναι οι αρμοδιότητές τους. Όπως υπέδειξε, το 2021 έχει συσταθεί η Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων, η οποία υπάγεται στο Τμήμα Καταπολέμησης Εγκλήματος. Η εν λόγω Υποδιεύθυνση διαχωρίζεται σε πέντε κλάδους που σχετίζονται με διάφορες μορφές ευαλωτότητας, μεταξύ αυτών και ο κλάδος χειρισμού θεμάτων Βίας στην Οικογένεια και κακοποίησης ανηλίκων.

Σημείωσε επίσης πως «ο ρόλος του κλάδου είναι εποπτικός και συγκεκριμένα επικεντρώνεται στην παρακολούθηση της εφαρμογής όλων των Νομοθεσιών που προνοούν θέματα βίας στην οικογένεια, κακοποίησης ανηλίκων, έμφυλης βίας και άλλων συναφών Νόμων, Κανονισμών, πρωτοκόλλων, καθώς και σχετικών διατμηματικών διαδικασιών που έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Εξήγησε παράλληλα πως από το Σεπτέμβριο του 2020 είχε αρχίσει και ολοκληρώθηκε το 2021 η σύσταση των Επαρχιακών Κλιμακίων Βίας στην Οικογένεια, τα οποία τόσο διοικητικά, όσο και επιχειρησιακά υπάγονται στα Επαρχιακά Τμήματα Ανιχνεύσεως Εγκλήματος (ΤΑΕ), ενώ η ΥΔΥΕΠ εποπτεύει τη λειτουργία τους εκεί και όπου χρειάζεται.

«Η λειτουργία των επαρχιακών κλιμακίων Βίας στην Οικογένεια διέπεται από την αστυνομική Διάταξη 3/66. Επικεντρώνονται κυρίως τα καθήκοντα των εν λόγω Κλιμακίων στη διερεύνηση των υποθέσεων έμφυλης/ενδοοικογενειακής βίας και προώθησης τους ενώπιον της Δικαιοσύνης, εκεί και όπου στοιχειοθετείται ποινικό αδίκημα. Πέραν όμως της διερεύνησης, ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται τόσο στην προστασία των θυμάτων μέσω της αξιολόγησης της επικινδυνότητας της κάθε περίπτωσης, όσο και στην ευημερία τους, σε συνεργασία με άλλες αρμόδιες υπηρεσίες», σημείωσε ο κ. Χαρτσιώτης.

Η αποστολή των κλιμακίων

Κλήθηκε επίσης να απαντήσει, ποια είναι η αποστολή των Κλιμακίων, τους οποίους απαρίθμησε πιο κάτω:

• Η διερεύνηση καταγγελιών που εμπίπτουν στον Νόμο για τη Βία στην οικογένεια, στη βάση σχετικής Αστυνομικής Διάταξης/Πρωτοκόλλου Ενεργειών,
• Η αξιολόγηση επικινδυνότητας σε περιπτώσεις βίας μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων, συμβίων ή συντρόφων με τη χρήση συγκεκριμένου πρωτοκόλλου,
• Η λήψη προστατευτικών μέτρων ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας, κ.ά.

Επιπρόσθετα, στα καθήκοντα των μελών των Κλιμακίων περιλαμβάνονται τα ακόλουθα:

• Η άμεση διερεύνηση των υποθέσεων αυτών.
• Η μεταχείριση περιστατικών με σεβασμό στην αξιοπρέπεια.
• Η ενημέρωση για τα δικαιώματα και έννομα συμφέροντα των θυμάτων.
• Η επίδειξη υπομονής και ευαισθησίας σε κάθε περίπτωση.
• Η στενή συνεργασία με συναρμόδιες Υπηρεσίες όπως οι ΥΚΕ, ΥΨΥ κ.ά., καθώς και με ΜΚΟ όπως ο ΣΠΑΒΟ και το Σπίτι της Γυναίκας.

Παράλληλα, τόνισε ότι «εντός της αστυνομικής Διάταξης που ρυθμίζει τη λειτουργία των επαρχιακών Κλιμακίων έχει εκπονηθεί πρωτόκολλο ενεργειών για το χειρισμό των περιστατικών Βίας στην Οικογένεια, τα οποία πρέπει να περιλαμβάνονται στον ποινικό φάκελο της υπόθεσης. Με απώτερο στόχο τον αποτελεσματικό χειρισμό των εν λόγω υποθέσεων υπάρχει επίσης συνεργασία των αστυνομικών σταθμών με τα επαρχιακά Κλιμάκια Βίας στην Οικογένεια».

Πώς εκπαιδεύονται οι αστυνομικοί

Τέθηκαν εξάλλου αρκετά άλλα ερωτήματα, όπως για παράδειγμα ποια είναι η εκπαίδευση των αστυνομικών, με τον πολιτικό προϊστάμενο της Αστυνομίας να υποδεικνύει ότι μεριμνά για τη συνεχή εκπαίδευση των μελών της σε θέματα βίας κατά γυναικών, ενδοοικογενειακής βίας, έμφυλης βίας και άλλα σχετικά αδικήματα, με στόχο την επιμόρφωση και κατάρτισή τους, για να μπορούν να επιτελούν τα καθήκοντα τους με αποτελεσματικότητα και να διαχειρίζονται τα περιστατικά με επαγγελματισμό.

Οι εκπαιδεύσεις, όπως επισήμανε «γίνονται σε όλες τις βαθμίδες της Αστυνομίας, ενώ σε εξειδικευμένες εκπαιδεύσεις δίδεται προτεραιότητα σε μέλη που εργάζονται σε τμήματα πρώτης γραμμής, ανακριτές σε ΤΑΕ, Κλιμάκια και λοιπά».

Πιο συγκεκριμένα, συνέχισε, «όλα τα μέλη της Αστυνομίας κατά την πρόσληψή τους θα τύχουν σχετικής εκπαίδευσης, διάρκειας τριών ετών, όπου θα διδαχθούν όλο το φάσμα του Νομοθετικού πλαισίου, με πρακτική εκπαίδευση των θεμάτων που εμπίπτουν στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Αστυνομίας».

Στο πλαίσιο αυτής της εκπαίδευσης, όλοι οι δόκιμοι διδάσκονται τα πιο κάτω μαθήματα/ διαλέξεις:

• Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας (περιλ. Πρωτόκολλο ενεργειών).
• Δικαιώματα και προστασία Θυμάτων Εγκληματικότητας.
• Πρόληψη της Βίας στην Οικογένεια και Προστασία Θυμάτων (περιλ. Πρωτόκολλο ενεργειών).
• Σεξισμός και Φυλετικές διακρίσεις.
• Εγκλήματα κατά των ηθών (περιλ. Διερεύνηση Βιασμών και Σεξουαλικής κακοποίησης).
• Ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών στην απασχόληση και επαγγελματική εκπαίδευση.
• Αστυνόμευση και Ανθρώπινα Δικαιώματα (Θεματική στο Πανεπιστήμιο Κύπρου).

Όσον αφορά στις εξειδικευμένες εκπαιδεύσεις για τα θέματα της βίας στην οικογένεια, τα μέλη της Αστυνομίας διδάσκονται τα πιο κάτω αντικείμενα:

• Ευαλωτότητα, Ιδιαιτερότητες και Προσέγγιση Θυμάτων και Δραστών Βίας στην Οικογένεια.
• Δικαιώματα, Υποστήριξη και Προστασία Θυμάτων Εγκληματικότητας και Κώδικας Συμπεριφοράς.
• Έμφυλη Βία: Εκφάνσεις, Ερμηνείες, Στάσεις.
• Βία στην Οικογένεια: Νομοθεσία [Ν.119(Ι)/2000] - Διαδικασίες - Σημεία Προσοχής – Διαθεματικότητα.
• Βία στην Οικογένεια: Περιπτωσιακή Μελέτη.
• Νόμος 115(Ι)/2021 για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης [Ν.14(ΙΙΙ)/2017].
• Νόμος 114(Ι)/2021 για την Προστασία Προσώπων από Παρενόχληση και Παρενοχλητική Παρακολούθηση.
• Βία κατά γυναικών: Διαδίκτυο, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, Τεχνολογία.
• Πρωτόκολλο Αξιολόγησης Επικινδυνότητας Συντροφικής Βίας.
• Πρωτόκολλο για διερεύνηση υποθέσεων βιασμού και σεξουαλικής κακοποίησης.
• Ευαλωτότητα, Ιδιαιτερότητες και Προσέγγιση Ενήλικων Θυμάτων Σεξουαλικής Κακοποίησης/Βιασμού.
• Βιασμός/Σεξουαλική Κακοποίηση: Περιπτωσιακή Μελέτη.

Ειδικότερα, ανέφερε πως σε αυτούς που αναλαμβάνουν τέτοιας φύσεως υποθέσεις, προσφέρονται δύο φορές εντός του ακαδημαϊκού έτους τριήμερα προγράμματα εκπαίδευσης σε θέματα Βίας στην Οικογένεια, στα οποία συμμετέχουν μέλη των επαρχιακών Κλιμακίων Βίας στην Οικογένεια, καθώς και μέλη που υπηρετούν σε αστυνομικούς σταθμούς ή σε τμήματα Α΄ Γραμμής.

«Στα προγράμματα αυτά γίνεται αναφορά στις σχετικές Νομοθεσίες, καθώς και πρακτική εφαρμογή, με σκοπό την αποτελεσματικότερη διαχείριση τέτοιων υποθέσεων. Επίσης, μια φορά εντός του ακαδημαϊκού έτους διοργανώνεται εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας δυο βδομάδων στο οποίο αναλύονται διάφορες μορφές ευαλωτότητας μεταξύ αυτών και της έμφυλης/ενδοοικογενειακής βίας. Στο εν λόγω πρόγραμμα παραδίδουν διαλέξεις και εξωτερικοί λέκτορες, ο/η καθένας/καθεμία στον τομέα της εξειδίκευσής του/της, με απώτερο στόχο την ενίσχυση των γνώσεων των μελών της Αστυνομίας», είπε ο κ. Χαρτσιώτης.

Επισήμανε ακόμα ότι μια φορά κάθε ακαδημαϊκό έτος προσφέρεται εβδομαδιαίο πρόγραμμα επικεντρωμένο στα θέματα του βιασμού και της σεξουαλικής κακοποίησης (ενήλικων και ανήλικων θυμάτων). «Μια φορά κάθε ακαδημαϊκό έτος προσφέρεται πρόγραμμα εκπαίδευσης στην τεχνική λήψης των οπτικογραφημένων καταθέσεων, το οποίο έχει διάρκεια επτά ημέρες, για το θεωρητικό μέρος, και ένα μήνα για πρακτική εφαρμογή των όσων έχουν διδαχθεί τα μέλη της Αστυνομίας».

Σε σχέση με τον τρόπο αξιολόγησης των προγραμμάτων εκπαίδευσης που παραχωρούνται από την Αστυνομική Ακαδημία, ανέφερε ότι «υπάρχει σχετικός μηχανισμός αξιολόγησης, που γίνεται ανώνυμα στο τέλος κάθε προγράμματος με σκοπό την βελτίωση/τροποποίηση/αναβάθμισή τους. Ενδεικτικά, στις ερωτήσεις αξιολόγησης περιλαμβάνονται και οι ακόλουθες ερωτήσεις: “Σε ποιο βαθμό έχουν επιτευχθεί τα μαθησιακά αποτελέσματα του προγράμματος”, “σε ποιο βαθμό ήταν σχετικό το περιεχόμενο του προγράμματος με τα καθήκοντα σας”, “σε ποιο βαθμό σας βοήθησε το πρόγραμμα στην επαγγελματική/προσωπική σας ανάπτυξη”».

Παρ’ όλ’ αυτά, είπε, η αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που επικεντρώνονται στις υποθέσεις βίας στην οικογένεια πρέπει να μετριέται με τη συνεισφορά τους στη βελτίωση των δράσεων των μελών κατά την διερεύνηση των υποθέσεων.

Είπε ακόμη ότι «αυτό που είναι δυνατό να λεχθεί είναι ότι οι εκπαιδεύσεις των μελών της Αστυνομίας είναι επωφελείς, αφενός γιατί τυγχάνουν περαιτέρω γνώσης του νομοθετικού πλαισίου και αφετέρου γιατί εμβαθύνουν επί των πρακτικών ζητημάτων που αναφύονται κατά τη διερεύνηση τέτοιων υποθέσεων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως όσον αφορά στο πρόγραμμα Εκπαίδευσης Δοκίμων Αστυνομικών, αυτό είναι αξιολογημένο και εγκεκριμένο από το Φορέα Διαπίστευσης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτερη Εκπαίδευση».

Καθημερινοί έλεγχοι των τμημάτων

Η κ. Νικολάου κάλεσε επίσης τον υπουργό να αναφερθεί στον έλεγχο και την εποπτεία που ασκείται σε όσους διαχειρίζονται τέτοιας φύσεως υποθέσεις, με τον Μάριο Χαρτσιώτη να σημειώνει πως τα επαρχιακά Κλιμάκια Βίας στην Οικογένεια υπάγονται τόσο διοικητικά όσο και επιχειρησιακά στα ΤΑΕ των επαρχιών.

Ως εκ τούτου, υπέδειξε, «τυγχάνουν των σχετικών ελέγχων τόσο σε καθημερινή βάση όσο και στο πλαίσιο των προνοιών των σχετικών διατάξεων για τον έλεγχο που διενεργείται από τους Αστυνομικούς Διευθυντές. Επιπρόσθετα, και στη βάση των αρμοδιοτήτων της Υποδιεύθυνσης Διαχείρισης Υποθέσεων Ευάλωτων Προσώπων, σε σοβαρές και ιδιάζουσες υποθέσεις γίνονται εισηγήσεις προς τα Επαρχιακά Κλιμάκια».

Πέραν των πιο πάνω, ανέφερε «διενεργούνται ανά δίμηνο συσκέψεις της ΥΔΥΕΠ με τους υπευθύνους των επαρχιακών Κλιμακίων, όπου συζητούνται διάφορα θέματα και ανταλλάσσονται απόψεις για την αποτελεσματική διαχείριση των υποθέσεων. Παράλληλα, σε δίμηνη βάση τα επαρχιακά Κλιμάκια αποστέλλουν στην ΥΔΥΕΠ τα στατιστικά στοιχεία των υποθέσεων που διερεύνησαν για μελέτη και συζήτηση όποιων ζητημάτων προκύπτουν».

Απώτερος σκοπός τους των ελέγχων, εξήγησε, είναι αφενός η επίβλεψη των μελών της Αστυνομίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους και αφετέρου η παροχή οποιασδήποτε βοήθειας/καθοδήγησης απαιτείται για την προώθηση ενδεχόμενων ζητημάτων που θα προκύψουν.

«Είναι γεγονός ότι οι υποθέσεις ενδοοικογενειακής βίας παρουσιάζουν αυξητική τάση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια γεγονός που συνεπάγεται περισσότερες ενέργειες από την Αστυνομία. Η κατάσταση αυτή σε συνάρτηση με τα ζητήματα που προκύπτουν με την αριθμητική δύναμη δημιουργεί πρόσθετη πίεση», κατέληξε ο υπουργός.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

• Κυπριακή Αστυνομία! Άφησαν κρατούμενο να τηλεφωνήσει στο θύμα που τον κατήγγειλε για βία ώστε να αποσύρει
• Θετικές μεν, με επιφυλάξεις δε οι οργανώσεις για αλλαγές στο Νόμο για βία στην οικογένεια
• «Η έμφυλη βία κρύβεται μπροστά μας»-Πέραν των 12,5 χιλιάδων περιστατικών στην Κύπρο την τελευταία πενταετία