Η ψήφος στα 17, η πολιτική παιδεία και η σφαιρική αντίληψη του κόσμου

Αν και κανένα κόμμα δεν τοποθετήθηκε εναντίον της μείωσης του ηλικιακού ορίου για συμμετοχή στις εκλογές στα 17 έτη από τα 18 που είναι σήμερα, από τη συζήτηση στην συνεδρία της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής κατέστη ξεκάθαρος ο προβληματισμός τους. Όχι γιατί δεν θέλουν να εκτείνουν το δικαίωμα σε νεαρότερους πολίτες να συναποφασίζουν, αλλά επειδή οι βουλευτές δεν φάνηκαν πεπεισμένοι ότι οι έφηβοι έχουν το κατάλληλο υπόβαθρο για να αναλάβουν αυτή την υποχρέωση και επειδή φοβούνται μην ξεκινήσει η κομματικοποίηση από τα σχολεία και τις μικρότερες ηλικίες.

Οι βουλευτές έχουν δίκαιο. Το σχολείο δεν προετοιμάζει κατάλληλα τα παιδιά πώς να γίνονται ενεργοί πολίτες και αυτή είναι μια χρυσή ευκαιρία για να γίνουν αλλαγές, σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των νέων μας και την παροχή πολιτικής παιδείας. Αυτό που δεν ειπώθηκε, όμως, και είναι από μόνο του μια πάρα πολύ σημαντική συζήτηση, είναι πως όπως το σύστημά μας δεν προσφέρει τα κατάλληλα εφόδια στους 17χρονους για να γνωρίζουν όλα όσα πρέπει, στην πραγματικότητα δεν τα προσφέρει σε κανέναν απολύτως. Το μεγαλύτερο μέρος της πολιτικής παιδείας ενός πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας προέρχεται από άλλες πηγές, που δεν είναι το εκπαιδευτικό μας σύστημα.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Θετικά αλλά με επιφυλάξεις τα κόμματα για ψήφο στα 17-Περνά η αυτόματη εγγραφή στους καταλόγους

Δεν αποκτούν ξαφνικά γνώσεις για το πώς λειτουργεί το κράτος μας οι νεαροί ενήλικες την ώρα που σβήνουν τα κεράκια τους και γίνονται 18. Έχουν τα ίδια κενά γνώσεων με τους 17χρονους. Το ίδιο ισχύει και για άλλους ενήλικες, αρκετά πιο μεγάλους. Για αυτό, για παράδειγμα, ένα μεγάλο ποσοστό ψηφοφόρων, όχι απαραίτητα νεαρών ηλικιών, δεν γνωρίζει απαραιτήτως τι είναι η διάκριση εξουσιών ή πιο απλά τι κάνει σε αυτή τη χώρα η Κυβέρνηση και τι η Βουλή. Και αυτό δεν αφορά εξειδικευμένες λεπτομέρειες αλλά τα βασικά. Ως αποτέλεσμα αυτού, διαβάζουμε καθημερινά οργισμένες αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που στρέφονται προς εκπροσώπους της μίας εξουσίας, για απόφαση που έλαβε η άλλη. Και μάλιστα για αποφάσεις πολύκροτες, που βρίσκονται στη δημόσια συζήτηση και υπάρχουν πολλές διαθέσιμες πληροφορίες.

Παρομοίως, υπάρχουν παντού σχόλια που δείχνουν ότι ποτέ κανένας δεν μπήκε στον κόπο να εξηγήσει στον κόσμο πώς λειτουργεί ο Κρατικός Προϋπολογισμός, αφού το κράτος ενδιαφέρεται κυρίως να εισπράττει τους φόρους τους, παρά να τους εξηγήσει πού διοχετεύονται και με ποιο τρόπο λαμβάνονται οι αποφάσεις και γιατί ένα κονδύλι που εγκρίθηκε για τον Χ σκοπό δεν μπορεί ξαφνικά να χρησιμοποιηθεί για τον Ψ σκοπό.

Στην ουσία υπάρχει μία μερίδα συμπολιτών μας, που κανείς δεν ξέρει πόσο μεγάλη είναι, η οποία έχει εκλογικά δικαιώματα εδώ και πολλά χρόνια, αλλά έχει πολύ περιορισμένη αντίληψη (και ακόμη χαμηλότερο ενδιαφέρον) για το τι συμβαίνει γύρω μας και πώς λειτουργεί αυτή η χώρα. Και ουδείς δείχνει να προβληματίζεται για τη δική τους έλλειψη παιδείας, παρά μόνο ανησυχούν για την -προφανή- απουσία εκπαίδευσης στους 17χρονους.

Η πραγματικότητα είναι πως το κυπριακό σχολείο δεν αναλαμβάνει την εκπαίδευση πολιτών. Εκπαιδεύει παιδιά σε διάφορα γνωστικά αντικείμενα, αλλά όχι τους πολίτες του αύριο. Αυτούς από τους οποίους αναμένουμε να είναι κοινωνικά ευαίσθητοι, οικονομικά παραγωγικοί και πολιτικά ενεργοί. Αυτά πρέπει να τα μάθουν από μόνοι τους, χωρίς υπόβαθρο από την ανήλικη ζωή τους, πέραν της όποιας αποσπασματικής ενασχόλησης. Διδάσκουμε Ιστορία αλλά δεν διδάσκουμε πώς η Ιστορία επηρέασε την πολιτική και η πολιτική την Ιστορία. Αυτά αναμένουν από τους ψηφοφόρους να τα ανακαλύψουν μόνοι τους.

Ενδεχομένως τα κόμματα να βολεύονται κιόλας -και ας μην το παραδέχονται- από αυτή την άγνοια. Επειδή μπορούν να πετάνε από εδώ και από εκεί χαρακτηρισμούς, που για πολλούς συμπολίτες μας δεν έχουν περιεχόμενο και να επιτυγχάνουν πόλωση χωρίς ουσιαστική επεξεργασία των ισχυρισμών τους. Επειδή μπορούν πιο εύκολα να ξεγελούν τους ψηφοφόρους τους, είτε με υποσχέσεις είτε με δικαιολογίες, όταν αυτοί δεν έχουν ιδέα πώς δουλεύουν πραγματικά τα πράγματα και τι ακριβώς έχει συμβεί.

Το κράτος δεν έχει ευθύνη να παράγει μαθητές με δεξιότητες, παρά μαθητές που παπαγαλίζουν επιτυχώς. Η πολιτική και η κοινωνική αντίληψη είναι πολύ σημαντικές δεξιότητες για τους πολίτες του αύριο. Τους πολίτες με σφαιρική άποψη, που δεν μπορεί εύκολα κανένας να τους ξεγελάσει. Τους πολίτες που γνωρίζουν πώς λειτουργεί το κράτος και αναγνωρίζουν τις υποχρεώσεις του έναντι της κοινωνίας, τις οποίες και απαιτούν. Τους πολίτες που γνωρίζουν τα δικαιώματα όχι μόνο του εαυτού τους αλλά και του διπλανού τους και τα διεκδικούν.

Αν χρειάζεται να πάρουν δικαίωμα ψήφου στα 17 τους οι νέοι για να γίνουν αυτά τα στοιχειώδη, ας λειτουργήσει η απόφαση αυτή ως η αφετηρία για ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προσφέρει ουσιαστική πολιτική παιδεία. Παιδεία που να είναι εφόδιο για το μέλλον των σημαντικών αποφάσεων. Παιδεία που να προσφέρει τη δυνατότητα κριτικής αντιμετώπισης της πολιτικής και των πολιτικών, που να αποτελεί έμπνευση για την παραγωγή πολιτικής και πολιτικών. Παιδεία που να κάνει τα παιδιά να αισθάνονται μικροί πολίτες, αναπτύσσοντας το αίσθημα ευθύνης τους προς τον εαυτό τους και τον συνάνθρωπό τους. Παιδεία που να προστατεύει από τις ακρότητες και την εκπαίδευση νέων κομματόσκυλων και που προωθεί την αναζήτηση ιδεών και την ανάλυση του κόσμου γύρω μας.