Καθυστερήσεις και αδιαφάνεια αυξάνουν την έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών στη Δικαιοσύνη

Ανησυχία και έντονο προβληματισμό προκαλούν τα επαναλαμβανόμενα ευρήματα ερευνών, που δείχνουν ότι στην πλειονότητά τους οι Κύπριοι δεν εμπιστεύονται τη Δικαιοσύνη, με την κατάσταση να διαιωνίζεται όλο και περισσότερο, ενώ η άποψη που έχει διαμορφώσει η κοινωνία, όπως αυτή καταγράφεται, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη τόσο με αποφάσεις Δικαστηρίων που απασχόλησαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο την κοινή γνώμη, όσο και με την δυσπιστία των πολιτών έναντι των Θεσμών.

Η εμπιστοσύνη των πολιτών για την ορθή λειτουργία του συστήματος απονομής της Δικαιοσύνης δεν είναι προαπαιτούμενο, ωστόσο, η Δικαιοσύνη και η αξιοπιστία της, αποτελούν θεμέλιο για την ομαλότητα και τη Δημοκρατία, καθώς η μειωμένη πίστη στους θεσμούς οδηγεί τους πολίτες σε απαξίωση.

Τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας που παρουσιάστηκε στο 4ο ετήσιο Συνέδριο της Μονάδας Δικονομικού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, καταδεικνύουν ότι το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης στην Κύπρο βρέθηκε στο χειρότερό του επίπεδο το 2024, με το 47% των συμμετεχόντων να δηλώνει πως δεν είναι καθόλου ικανοποιημένο, ενώ μόλις το 19% δήλωσε πολύ ή αρκετά ικανοποιημένο.

Την αντίληψη των πολιτών για τη Δικαιοσύνη και το γεγονός ότι η εμπιστοσύνη τους βρίσκεται στα τάρταρα, διαμορφώνουν πολλοί παράγοντες. Ωστόσο, καθοριστικής σημασίας ήταν και οι πρόσφατες υποθέσεις του 2024 που βρέθηκαν ενώπιον Δικαστηρίων. Ενδεικτικά, η απόφαση για την παύση του τέως Γενικού Ελεγκτή, που έφερε κοινωνική κατακραυγή, αλλά και η υπόθεση του Θανάση Νικολάου, με τη σολομώντεια απόφαση, που από τη μία δικαίωσε τον ιατροδικαστή Πανίκο Σταυριανό, ενώ από την άλλη, δεν έκανε αποδεκτό το αίτημα για ακύρωση του πορίσματος της θανατικής ανακρίτριας, με το λεκτικό της απόφασης να προκαλεί αντιδράσεις.

Μιλώντας στον REPORTER, ο πρόεδρος της Επιτροπής Μεταρρύθμισης του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Νικόλας Κυριακίδης, ανέφερε πως ο μέσος πολίτης, χωρίς βεβαίως να φέρει ευθύνη ο ίδιος, δεν γνωρίζει τον τρόπο λειτουργίας των θεσμών, με αποτέλεσμα να προβαίνει σε αφορισμούς και ισοπέδωση, τονίζοντας πως όταν ένας πολίτης βλέπει κάποια οφθαλμοφανή περιστατικά, αυτά κλονίζουν την εμπιστοσύνη προς τους θεσμούς.

Αναφορικά με τη θεσμική κρίση και το γεγονός ότι στην εξίσωση προστέθηκαν και τα Δικαστήριο, ειδικότερα μετά την απόφαση για παύση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, μετά από αίτημα των επικεφαλής της Εισαγγελίας, μια υπόθεση που αποτέλεσε αντικείμενο συζήτησης για αρκετό καιρό, ο κ. Κυριακίδης επεσήμανε πως «οι πολίτες είδαν μια απόφαση του Ανωτάτου Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία δεν συνάδει με όσα έβλεπαν να δημοσιοποιούνται. Από τη μία, έβλεπαν έναν θεσμό, τον Γενικό Ελεγκτή, που λάμβανε συγχαρητήρια για το έργο του διεθνώς και από την άλλη, τον Γενικό Εισαγγελέα να κατηγορείται για διάφορα και να οδηγεί τον Ελεγκτή στα Δικαστήρια, με αποτέλεσμα την απόλυσή του. Αυτό σίγουρα πλήττει το περί δικαίου αίσθημα, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι η απόφαση είναι σωστή ή λανθασμένη».

Παράλληλα, πρόσθεσε ότι πρέπει να υπάρχει κριτική στις αποφάσεις, η οποία να είναι εποικοδομητική και επιστημονική. «Ο κόσμος είναι μπερδεμένος για το πώς λειτουργεί το δικαστικό σύστημα. Είδαμε πολίτες που διαφώνησαν με την απόφαση για τον Γενικό Ελεγκτή να διαμαρτύρονται έξω από το Προεδρικό. Κάπου επικρατεί σύγχυση».

Επιπρόσθετα, όπως σημείωσε, η εμπιστοσύνη των πολιτών κλονίζεται επίσης από το γεγονός ότι «δεν υπάρχει διαφανής διαδικασία πρόσληψης ή αξιολόγησης των δικαστών, ενώ και οι κανόνες πρόσληψής τους θα πρέπει να απασχολήσουν».

Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που προκύπτει διαχρονικά μέσα από έρευνες, είναι οι καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην εκδίκαση υποθέσεων, κυρίως αστικών. Όπως ανέφερε ο κ. Κυριακίδης, «οι καθυστερήσεις αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα, ενώ άλλα προβλήματα παραμένουν στάσιμα, όπως για παράδειγμα, η υλοποίηση της πρότασης για τη δημιουργία ανεξάρτητης υπηρεσίας δικαστηρίων. Στάσιμη παραμένει επίσης η περαιτέρω χρήση της τεχνολογίας στα Δικαστήρια και γενικότερα η πιο αυστηρή και ομοιόμορφη εφαρμογή από τους δικαστές». Παράλληλα, τόνισε πως ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός θα είναι η δημιουργία νέου Επαρχιακού Δικαστηρίου στη Λευκωσία, καθώς, παρά τα άλματα στην τεχνολογία, ακόμη οι εργαζόμενοι στα Δικαστήρια της Λευκωσίας κουβαλούν φακέλους με καροτσάκια.

Αναφορικά με τις καθυστερήσεις, η προώθηση της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης για υποθέσεις κάτω των 10.000 ευρώ και η διαδικασία ταχείας εκδίκασης μικρών απαιτήσεων, όπως σημείωσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Ανώτατο Δικαστήριο, θα μπορούσαν να αποφορτίσουν το δικαστικό σύστημα. Ήδη, από τον περασμένο Σεπτέμβριο, με την εισαγωγή νέων κανονισμών πολιτικής δικονομίας, παρατηρήθηκε μείωση καταχώρισης νέων υποθέσεων κοντά στο 50%.

Αναφορικά με τη βελτίωση της εικόνας της Δικαιοσύνης, ο κ. Κυριακίδης ανέφερε πως «η διόρθωση των προβλημάτων και η διασφάλιση αξιοκρατίας και σωστής λειτουργίας θα βοηθήσουν. Ωστόσο, πρώτα πρέπει να διορθώσουμε το περιεχόμενο και μακροπρόθεσμα θα βελτιωθεί και η εικόνα».

Πάντως, το ανησυχητικό είναι πως σε κάθε έρευνα για τη Δικαιοσύνη στην Κύπρο, καταγράφονται σχεδόν τα ίδια προβλήματα, ενώ η εμπιστοσύνη των πολιτών μειώνεται σταδιακά, χωρίς να γίνονται ουσιαστικές ενέργειες για περαιτέρω βελτίωση της κατάστασης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ:

• Στα τάρταρα κατατάσσουν οι μισοί πολίτες το σύστημα απονομής της Δικαιοσύνης-Το 36% βλέπει... διαφθορά
• Θέσπιση μέτρων για έλεγχο αποφάσεων του Εισαγγελέα ζητά στην έκθεση της για το Κράτος Δικαίου η Κομισιόν