Ένας ακόμη συνεχιστής της παράδοσης… Ο κ. Γιάννης παράγει πιδκιαύλια και θυμίζει μία Κύπρο άλλης εποχής

Είναι ένας ακόμη συνεχιστής της κυπριακής παράδοσης. Ένας άνθρωπος που μπορεί να κάνει το κέφι του, όμως κράτα ζωντανό ένα κομμάτι της Κύπρου μίας άλλης εποχής. Μίας εποχής που όλα ήταν απλά, ξέγνοιαστα και χωρίς τα προβλήματα της καθημερινότητας που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Αποτελεί και ο ίδιος ένα κρίκο της αλυσίδας που συνδέει το τώρα με το πριν, ώστε οι νέες γενιές να γνωρίζουν την παράδοση της χώρας μας.

Ο λόγος για τον κ. Γιάννη Γεωργίου, ο οποίος από τότε που ήταν Δημοτικό έμαθε την τέχνη της παραγωγής πιδκιαυλιών. Αν και ο ίδιος ξεκαθαρίζει πως το κάνει για το κέφι του, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ο κ. Γιάννης είναι ένας ακόμη άνθρωπος, που προσπαθεί με το δικό του τρόπο να κρατήσει άσβεστη την ιστορία μίας αλλιώτικης Κύπρου.

Μίας Κύπρου που δεν είχε τόσα άτομα, κάθε ηλικίας, κολλημένα μπροστά σε μία οθόνης. Μίας Κύπρου που στους αγρούς δεν έβλεπε κανείς μόνο τη φύση, αλλά και βοσκούς, που κάθονταν κάτω από ένα δέντρο και έπαιζαν μουσική. Μίας Κύπρου, που ο κόσμος ήταν πιο ανοιχτός και η καθημερινότητα πιο απλή.

Ο 70χρονος σήμερα Γιάννης Γεωργίου εξιστορεί στον REPORTER πώς ξεκίνησε να φτιάχνει πιδκιαύλια, στο κατεχόμενο χωριό του, τον Κοιλάνεμο της Καρπασίας. Πώς ο γέρος Ονούφριος του έμαθε να φτιάχνει στην αρχή μικρά πιδκιαύλια και μετά μεγαλύτερα, για να φτάσει στο σήμερα, στη Μοσφιλωτή όπου εγκαταστάθηκε μετά την εισβολή, για να φτιάχνει πιδκιαύλια, για να περνά η ώρα του. Ο κ. Γιάννης μας ανέφερε τη διαδικασία παραγωγής ενός πιθκιαυλιού, ενώ μας έδειξε και πώς το διακοσμεί, με τη χρήση ενός μαχαιριού. Όλα αυτά, την ώρα που διαπιστώνεται πως οι μόνοι που συνεχίζουν να παράγουν πιδκιαύλια είναι άτομα μεγάλης ηλικίας, αφού οι νέοι στην πλειοψηφία τους, δεν έχουν χρόνο να ασχοληθούν με τη συγκεκριμένη τέχνη.

Έμαθε να φτιάχνει πιδκιαύλια από τότε που ήταν Δημοτικό

«Πρέπει να πήγαινα Δημοτικό όταν ξεκίνησα να φτιάχνω πιδκιαύλια. Είμαι πρόσφυγας, από το Κοιλάνεμο της Καρπασίας. Στο χωριό μας είχε ένα γέρο που έκανε πιδκιαύλια και μου άρεσε που τον έβλεπα να κάνει τα πιδκιαύλια, ο γέρος Ονούφριος και του είπα να με μάθει. Άρχισα να κάνω τα μικρά, που ήταν όπως τη σφυρίχτρα των διαιτητών. Μετά με έμαθε να κάνω τα μεγάλα. Έκανα και δεν έβγαιναν καλά, ξαναπροσπαθούσα και πάλι δεν ήταν καλά. Σιγά-σιγά το πέτυχα. Στο Γυμνάσιο, η καθηγήτρια της μουσικής που ήξερε ότι μου αρέσει να φτιάχνω, με έβαλε να παίξω αλλά είδε ότι δεν τα καταφέρνω. Τελικά, έμεινα στην κατασκευή.

Μου άρεσε πάντα να ασχολούμαι με τις κατασκευές. Την τέχνη την τελειωποίησα όταν πήγα Γυμνάσιο. Μέχρι και σήμερα φτιάχνω, αλλά για χόμπι το κάνω. Δεν το κάνω επαγγελματικά. Όποτε το κάνω, όμως, νιώθω ότι επιστρέφω στο χωριό μου και ξυπνούν μνήμες από τότε που ήμουν μικρός.

Μετά την εισβολή, χρειάστηκε αρκετά χρόνια για να αρχίσω ξανά να φτιάχνω πιδκιαύλια. Ξεκίνησα να κάνω μικρά για τα παιδιά μου, για να έχουν να παίζουν και μετά όταν είχα χρόνο έφτιαχνα και πιο μεγάλα. Μέχρι και σήμερα, όποτε πιάσω καλάμι και αρχίζω να φτιάχνω πιδκιαύλι, νιώθω μία συγκίνηση, επειδή έρχονται μνήμες από το χωριό, όπως ήταν τότε, που μάθαινα να κάνω πιδκιαύλι.

Στη Μοσφιλωτή κάνουμε ένα φεστιβάλ, που έρχονται διάφοροι που ασχολούνται με την παράδοση. Το πρώτο έγινε το 2018 και μου είχε πει τότε ο κοινοτάρχης να πάω εκεί, για να δείξουμε στον κόσμο τα πιδκιαύλια και πώς γίνονται. Από τότε και κάθε χρόνια, όποτε με καλέσουν πάω».

Είναι η διατήρηση της παράδοσης

«Το να δημιουργεί κάποιος πιδκιαύλια είναι μία μορφή της παράδοσης. Τότε, είχαν απλά ένα λαούτο και ένα βιολί, για να διασκεδάζουν και τα πιδκιαύλια. Τα παλιά τα χρόνια, οι παραπάνω ήταν απλά βοσκοί. Δεν είχαν κάτι να κάνουν, παρά μόνο να βρίσκονται στα χωράφια. Εκεί, για να περνά η ώρα, έπρεπε να βρουν κάτι να κάνουν. Έπιαναν το πιδκιαύλι και έπαιζαν.

Όταν ο κόσμος με βλέπει με τα πιδκιαύλια, διαπιστώνω ότι υπάρχει θέληση για να μάθουν την παράδοση. Πολλές φορές, είδα αρκετά παιδιά να έρχονται για να ρωτήσουν για τα πιδκιαύλια, πώς παράγονται, πώς παίζονται. Υπάρχει ενδιαφέρον, όμως πρέπει να διατηρηθεί η παράδοση».

Πώς φτιάχνεται ένα πιδκιαύλι

Ο κ. Γιάννης εξήγησε πως για να φτιαχτεί ένα πιδκιαύλι και να είναι επιτυχημένο, πρέπει να βρεθεί το κατάλληλο καλάμι, τόσο σε μέγεθος, όσο και σε ξύλο.

«Πρέπει να είναι μεγάλη η απόσταση των τρυπών σε ένα πιδκιαύλι, για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και αυτό σημαίνει ότι το καλάμι πρέπει να είναι 25 πόντους και πάνω. Δεν πρέπει να είναι πολύ χοντρό, ούτε πολύ λεπτό και να είναι ξερό. Το ξύλο που βάζω μέσα είναι αροδάφνη επειδή είναι μαλακό ξύλο και μπορώ να το περιποιηθώ.

Όταν φτιάξουμε την χελιδονότρυπα, που είναι η μεγάλη τρύπα, μετά μοιράζουμε το ξύλο σε δύο μέρη. Το ένα είναι η απόσταση από την χελιδονότρυπα μέχρι την πρώτη μικρή τρύπα και το δεύτερο είναι από την πρώτη μικρή τρύπα μέχρι την τελευταία. Η απόσταση που έχει η χελιδονότρυπα από την πρώτη μικρή τρύπα, πρέπει να είναι ίση με την απόσταση που έχει η μικρή τρύπα με την τελευταία τρύπα. Μετά, μοιράζουμε την απόσταση στο δεύτερο μέρος και βγάζουμε έξι τρύπες συνολικά.

Παλιά, ακουμπούσαμε ένα καυτό κάρβουνο και δημιουργείτο το σχήμα της τρύπας, όπως έπρεπε να είναι. Τώρα, έχουμε ειδικά μέταλλα και τα χρησιμοποιούμε εκείνα.

Μετά, για να το διακοσμήσουμε, παίρνουμε το μαχαίρι και χαράζουμε γραμμές, σε όποιο σχήμα θέλουμε και μετά περνούμε ένα κάρβουνο από πάνω και λίγο νερό, για να πιάσει το χρώμα και να φαίνεται ωραίο».

Δεν υπάρχει κάποιος για να συνεχίσει την παράδοση

«Δυστυχώς, τα παιδιά μου δεν ενδιαφέρθηκαν να μάθουν την τέχνη και δεν έχω κάποιο να συνεχίσει την πορεία. Μπορεί να το κάνω ερασιτεχνικά, για το κέφι μου και όποτε βρίσκω καιρό, αλλά όσο μπορώ θα συνεχίζω να το κάνω. Αν υπάρχει κάποιος που θέλει να μάθει να κάνει πιδκιαύλια, εγώ είμαι εδώ για να του μάθω. Εγώ δεν το κάνω για να βγάλω κέρδος, το κάνω επειδή μου αρέσει.

Αυτό που παρατηρώ είναι ότι εκείνοι που φτιάχνουν τα πιδκιαύλια είναι εκείνοι που ασχολούνταν και παλιά. Οι νέοι, επειδή σπουδάζουν και δεν έχουν χρόνο, στην πλειοψηφία τους, δεν ασχολούνται με το να μάθουν την τέχνη. Γι’ αυτό βλέπουμε μόνο τους μεγάλους σε ηλικία να το κάνουν. Όμως, νιώθω ότι δεν θα χαθεί αυτό το κομμάτι της παράδοσης, επειδή υπάρχουν άτομα που το ασκούν σε επαγγελματικό επίπεδο».