Ανησυχίες και προτάσεις στης Επιτροπής Οικονομικών για τον προϋπολογισμό-«Ανάγκη αναπροσαρμογής παροχών»

Αναγνωρίζει τη θετική προοπτική της οικονομίας, υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία βιώσιμων ρυθμών ανάπτυξης και πολιτικών που διασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και οικονομική σταθερότητα η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, στην έκθεση της για τον κρατικό προϋπολογισμό 2025. Θέτει παράλληλα ως προτεραιότητες την επιτάχυνση των μεταρρυθμίσεων, τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας και την προστασία των ευάλωτων ομάδων.

Ο προϋπολογισμός παραπέμπεται στην Ολομέλεια για συζήτηση, με τα κόμματα να διατηρούν το δικαίωμα υποβολής τροπολογιών. Η τριήμερη συζήτηση του κρατικού προϋπολογισμού αρχίζει την ερχόμενη Δευτέρα και θα κορυφωθεί με τη διαδικασία ψήφισης την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου.

Η Επιτροπή Οικονομικών στη βάση των στοιχείων που κατατέθηκαν ενώπιόν της διαπιστώνει ότι η κυπριακή οικονομία συνεχίζει να διέρχεται συνθήκες αβεβαιότητας, λόγω της κρατούσας γεωπολιτικής κατάστασης.

Σημειώνει ότι «η προοπτική της κυπριακής οικονομίας μεσοπρόθεσμα, με βάση τις μακροοικονομικές προβλέψεις της κυβέρνησης, είναι θετική, περιβάλλεται ωστόσο από σημαντική αβεβαιότητα».

Η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών για αισθητή μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος, καθώς και οι προβλέψεις για περαιτέρω μείωσή του μεσοπρόθεσμα κρίνονται ως «ιδιαίτερα θετικές εξελίξεις».

Αναφέρει ότι η διασφάλιση βιώσιμου ρυθμού ανάπτυξης και υγιών δημόσιων οικονομικών σε συνδυασμό με την υιοθέτηση πολιτικών που να εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και να προστατεύουν την ευημερία των πολιτών πρέπει να συγκαταλέγονται στις βασικές προτεραιότητες της κυβέρνησης, προκειμένου να επιτυγχάνεται μακροχρόνια σταθερότητα και ανάπτυξη, χωρίς να δημιουργούνται κίνδυνοι για την οικονομία και τους πολίτες.

Εκτιμά επίσης ότι η επιτάχυνση της υλοποίησης έργων όπως του ψηφιακού μετασχηματισμού, της πράσινης μετάβασης, που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, καθώς και άλλων αναπτυξιακών και μεταρρυθμιστικών έργων, θα συμβάλει στην επίτευξη του στόχου για βιώσιμη ανάπτυξη και συνακόλουθα στη διασφάλιση της ανθεκτικότητας της οικονομίας σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.

Ανησυχίες και προτάσεις

Η Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών, ανέδειξε τόσο τις προκλήσεις όσο και τις θετικές εξελίξεις για την κυπριακή οικονομία. Όλα τα μέλη της Επιτροπής αναγνώρισαν την αβεβαιότητα που προκαλείται από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, οι οποίες επηρεάζουν τις οικονομικές προβλέψεις. Παράλληλα, επισημάνθηκαν θετικά σημεία, όπως η βελτίωση των οικονομικών δεικτών το 2024 και οι θετικές μεσοπρόθεσμες προοπτικές για την περίοδο 2025-2027.

Η πλειοψηφία των μελών εξέφρασε ικανοποίηση για τη δυναμική της οικονομίας, τη μείωση του δημόσιου χρέους, την επίτευξη πλήρους απασχόλησης και την πρόβλεψη για δημοσιονομικό πλεόνασμα στον υπό εξέταση προϋπολογισμό. Ωστόσο, εκφράστηκαν ανησυχίες για την ακρίβεια, το αυξημένο κόστος δανεισμού και στέγασης, καθώς και τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας, που επηρεάζουν κυρίως τα μεσαία και χαμηλά εισοδηματικά στρώματα.

Η ανάγκη στοχευμένων μέτρων για τη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των πολιτών και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής τους αναδείχθηκε ως προτεραιότητα. Μέλη της Επιτροπής τόνισαν επίσης τη σημασία συνετούς διαχείρισης των δημόσιων δαπανών, ελέγχου του κρατικού μισθολογίου και αύξησης των δαπανών για την άμυνα και τις αναπτυξιακές δράσεις.

Παράλληλα, διατυπώθηκαν απόψεις για την ανάγκη αναπροσαρμογής κοινωνικών παροχών λόγω των υψηλών τιμών βασικών αγαθών, καθώς και ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας με πολιτικές στήριξης των νοικοκυριών, των ευάλωτων ομάδων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Ορισμένα μέλη εξέφρασαν την ανησυχία ότι ο προϋπολογισμός δίνει υπερβολική έμφαση στην αύξηση του πλεονάσματος, εις βάρος της καταπολέμησης των κοινωνικών ανισοτήτων και της αντιμετώπισης του υψηλού κόστους διαβίωσης.

Τέλος, τέθηκαν ζητήματα όπως η αύξηση της παραγωγικότητας του δημόσιου τομέα, η βελτίωση των υπηρεσιών προς τους πολίτες, η φορολογική μεταρρύθμιση, η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού, καθώς και οι μεταρρυθμίσεις στη δημόσια υγεία και την τοπική αυτοδιοίκηση.

Η έκθεση περιλαμβάνει επίσης τις παρατηρήσεις τεσσάρων κοινοβουλευτικών κομμάτων επί του κρατικού προϋπολογισμού. Σημειώνεται ότι, οι τελικές θέσεις όλων των κοινοβουλευτικών πλευρών αναμένεται να διατυπωθούν κατά τη συζήτηση του προϋπολογισμού στην ολομέλεια του σώματος.

ΔΗΣΥ: Αλόγιστη διόγκωση κρατικού μισθολογίου

Ο Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ) με ικανοποίηση διαπιστώνει ότι η κατάσταση της κυπριακής οικονομίας παραμένει καλή.

«Χωρίς αμφιβολία οι δύσκολες αποφάσεις που έχουν ληφθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, σε συνάρτηση πάντοτε με τις προσπάθειες των συμπολιτών μας και των παραγωγικών δυνάμεων, έχουν δημιουργήσει μια πολύ πιο στέρεη οικονομική βάση σε σχέση με το παρελθόν», αναφέρει.

Την ίδια ώρα όμως, ο Δημοκρατικός Συναγερμός με ανησυχία διαπιστώνει την αλόγιστη διόγκωση του κρατικού μισθολογίου και άλλων ανελαστικών δαπανών και προειδοποιεί για την ανάγκη αυτοσυγκράτησης προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θετική πορεία της οικονομίας θα διατηρηθεί σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Σημειώνει ότι μέσα σε μια τριετία και ως αποτέλεσμα των μαζικών προσλήψεων, των γενικών αυξήσεων και της ΑΤΑ, το ετήσιο κόστος του μισθολογίου στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα έχει διογκωθεί από τα €3,18 δις στα €4,3 δισ., καταγράφοντας αύξηση €1,1 δισ. ή ποσοστό 35%.

«Πρόκειται για μια άνευ προηγουμένου αύξηση που συνιστά απειλή για τη μεσοπρόθεσμη σταθερότητα των δημοσίων οικονομικών», αναφέρει ο ΔΗΣΥ.

Παράλληλα καταγράφει με ανησυχία τη συνεχή και αστόχευτη επιδοματική πολιτική στην οποία η κυβέρνηση επιδίδεται. Θέση του Δημοκρατικού Συναγερμού είναι ότι απαιτείται μια πολύ πιο στοχευμένη παρέμβαση του κράτους προς όφελος των συμπολιτών μας που πραγματικά έχουν ανάγκη ή που έχουν υποστεί δυσανάλογη πίεση από την αύξηση του πληθωρισμού.

Ο ΔΗΣΥ καλεί την κυβέρνηση να εστιάσει πολύ πιο αποφασιστικά στην προώθηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Σημειώνει επίσης ότι καμία νέα μεταρρύθμιση και καμία νέα σημαντική επένδυση δεν έχει σχεδιαστεί και εκκινήσει από την παρούσα κυβέρνηση, πέραν από τη συνέχιση όσων είχαν ήδη τροχοδρομηθεί.

Επαναλαμβάνει επίσης τη θέση του υπέρ των στοχευμένων φορολογικών ελαφρύνσεων και κινήτρων, όπως είναι για παράδειγμα η προτεινόμενη από το κόμμα φορολογική ελάφρυνση των οικογενειών και ζητά χωρίς καθυστέρηση την κυβερνητική πρόταση για τη φορολογική μεταρρύθμιση.

Καταψηφίζει το ΑΚΕΛ

Το ΑΚΕΛ αναφέρει ότι η κυπριακή οικονομία παρουσιάζει δημοσιονομική βελτίωση, η οποία στηρίζεται τόσο στην ανάπτυξη της οικονομίας όσο και στην επίδραση του πληθωρισμού και συνακόλουθα στα αυξημένα έσοδα του κράτους, κυρίως μέσα από άμεσες και έμμεσες φορολογίες.

Το ΑΚΕΛ σημειώνει ότι καταλύτης των αυξημένων εσόδων του κράτους παραμένει η ακρίβεια.

Αναφέρει επίσης ότι δεν υπάρχει συγκροτημένη στρατηγική αντιμετώπισης των καθημερινών προβλημάτων της κοινωνίας. Προσθέτει ότι το σύνολο των δαπανών δεν καλύπτει τις αυξημένες κοινωνικές ανάγκες και οι διαθέσιμοι πόροι για κοινωνικές παροχές δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις σημερινές κοινωνικές ανάγκες και ιδιαίτερα στο κρίσιμο θέμα της στέγης.

Παράλληλα αναφέρει ότι τα μέτρα στήριξης για αντιμετώπιση της ακρίβειας παραμένουν περιορισμένα, μικρής έντασης και διάρκειας.

Αναφέρει επίσης ότι το πρόβλημα με τα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια (ΜΕΔ) και το ετεροβαρές πλαίσιο υπέρ των τραπεζών, των Εταιρειών Εξαγοράς Πιστώσεων (ΕΕΠ) και Εταιρειών Διαχείρισης Πιστώσεων (ΕΔΠ) εις βάρος των δικαιωμάτων των δανειοληπτών παραμένει.

Το κόμμα αναφέρει ακόμα ότι υπάρχει αδυναμία στην υλοποίηση μεγάλων αναπτυξιακών έργων και ότι η  άντληση πόρων από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας παρουσιάζει σοβαρές καθυστερήσεις.

Αναφέρεται ακόμα σε αδυναμία στήριξης μεταρρυθμίσεων, όπως είναι η στήριξη του δημόσιου τομέα της Υγείας, της μεταρρύθμισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση αλλά και μεταρρυθμίσεις που βελτιώνουν την καθημερινότητα των πολιτών όπως είναι το κυκλοφοριακό, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη μετάβαση.

Το ΑΚΕΛ προσθέτει ότι τα αναπτυξιακά κονδύλια παραμένουν πολύ χαμηλά - μόλις στο 12% επί του συνόλου των δαπανών – χωρίς προοπτική δραστικής αύξησης τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, η υλοποίηση αναπτυξιακών δαπανών παραμένει υποτονική (μόλις στο 37% μέχρι και τον Σεπτέμβριο) χωρίς να διοχετεύονται αποτελεσματικά όλοι οι διαθέσιμοι αναπτυξιακοί πόροι στην πραγματική οικονομία.

Σημειώνει επίσης ότι η βιώσιμη προοπτική δεν εξυπηρετείται και ο προϋπολογισμός εξακολουθεί να είναι διαχειριστικός.

Το ΑΚΕΛ αναφέρει ότι θα καταψηφίσει τον Κρατικό Προϋπολογισμό για το 2025 «ως αποτέλεσμα της διαφωνίας ως προς την ουσία και τις βασικές συνιστώσες της κοινωνικοοικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη, την ανικανότητα και την απροθυμία της να προχωρήσει σε ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που να κάνουν δικαιότερο το σύστημα εσόδων της Κυβέρνησης, καθώς και σε διαρθρωτικές αλλαγές υπέρ των εργαζομένων και προς ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας».

ΔΗΚΟ: Θετικές οικονομικές εξελίξεις και κίνδυνοι για την οικονομία

Ο προϋπολογισμός του 2025, όπως σχολιάζει το Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ), καταρτίστηκε σε συνθήκες διεθνούς αβεβαιότητας που απορρέουν από την παγκόσμια οικονομική κρίση, τις γεωπολιτικές εντάσεις και τις επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή. Παρά τις θετικές προβλέψεις για ανάπτυξη (3,1% το 2025) και αποκλιμάκωση του πληθωρισμού (2%), η οικονομία παραμένει ευάλωτη, με σημαντικούς δημοσιονομικούς και γεωπολιτικούς κινδύνους.

Το ΔΗΚΟ επισημαίνει ότι η δαπάνη για το κρατικό μισθολόγιο είναι επί του παρόντος δαιχειρίσιμη παρά ταύτα θα πρέπει να γίνει επανασχεδιασμός, ώστε οι δαπάνες να συγκρατηθούν.

Σημειώνει ότι είναι αδήριτη ανάγκη όπως η εκτελεστική εξουσία λάβει σοβαρά μέτρα στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ώστε να μη βρεθούν σε συμπληγάδες λόγω του αυξημένου κόστους παραγωγής, λόγω γεωπολιτικών εξελίξεων Κατά τον ίδιο τρόπο θα πρέπει να ληφθούν μέτρα στήριξης για τις όποιες βιομηχανικές μονάδες έχουν απομείνει στην Κύπρο, για την ανάπτυξη των οποίων τα τελευταία χρόνια δεν υπήρχαν καθόλου κίνητρα.

Σημειώνει ακόμα ότι τα μέτρα που έχουν λάβει τα τραπεζικά ιδρύματα για αύξηση των δανειστικών επιτοκίων για αναχαίτιση του πληθωρισμού έχουν επιφέρει επιβραδυντικές τάσεις στις επενδύσεις, αλλά και να εμφανιστούν σημάδια στασιμοπληθωρισμού.

Οι κίνδυνοι που επισημαίνονται για την Κυπριακή Δημοκρατία περιλαμβάνουν τις εκκρεμείς δικαστικές αποφάσεις που αφορούν αποκοπές απολαβών εργαζομένων και συνταξιούχων, καθώς και την πιθανή καταβολή ποσών για κρατικές εγγυήσεις που έχουν δοθεί προς τρίτους. Επιπλέον, εντοπίζονται προκλήσεις στον τραπεζικό τομέα, όπως ο υψηλός δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Ενδεχόμενα προβλήματα, σύμφωνα με το ΔΗΚΟ, μπορεί να προκύψουν και από τις αρνητικές οικονομικές επιδόσεις κρατικών οργανισμών, τοπικών αρχών και Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, καθώς και από τις υπέρμετρες δαπάνες που σχετίζονται με το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ) και την αυξημένη ροή μεταναστών.

Παρατηρήσεις του Εθνικού Λαϊκού Μετώπου

Σε παρατηρήσεις του το ΕΛΑΜ γράφει ότι η οικονομική θεώρηση του του κόμματος έχει ως βάση την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω κρατικών πρωτοβουλιών και ενθάρρυνσης επενδύσεων από επιχειρηματίες. Αυτόματα, αναφέρει αυτό, θα  μείωνε τις παροχές του Κράτους σε επιδόματα πρόνοιας και θα αύξανε τις συνεισφορές των πολιτών προς το Κράτος.

Εκφράζει επίσης προβληματισμό για τις προκλήσεις στον τραπεζικό τομέα όσον αφορά την αύξηση των επιτοκίων και τη διαχείριση των κόκκινων δανείων,

Αναφέρεται επίσης στην ανάγκη ύπαρξης ενός κοινωνικού κράτους που θα επενδύει στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, θα προστατεύει τους εργαζόμενους και θα δίνει κίνητρα στους νέους ανθρώπους να εργαστούν στη χώρα και στον κλάδο τους. Επίσης θα στηρίζει τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Το ΕΛΑΜ ζητά επίσης από το κράτος να στέκεται στο πλευρό των συνταξιούχων, των χαμηλοσυνταξιούχων, να ενισχύει το αξιόμαχο και την αποτρεπτική δυνατότητα της Εθνικής Φρουράς και να σταματήσει να σπαταλά εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε διαμονή, σίτιση, φιλοξενία παράνομων μεταναστών από τα χρήματα των φορολογουμένων.

Πηγή: ΚΥΠΕ