H θολή επόμενη μέρα της Συρίας, η έκρυθμη κατάσταση και οι εθελούσιες επιστροφές

Παρά την τεράστια αβεβαιότητα που επικρατεί στην περιοχή μας, ως πολύ θετικό αξιολογείται το γεγονός πως λίγες ώρες μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία, αριθμός Σύρων απέσυραν τα αιτήματά τους για άσυλο, καθώς επιθυμούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.

Μάλιστα, ομάδα υπό το όνομα «Σύροι στην Κύπρο», έδωσε την δημοσιότητα επιστολή στην οποία αναφέρουν πως «παρόλο που η Συρία δεν μπορεί ακόμη να θεωρηθεί ασφαλής, η πολιτική κατάσταση στη Συρία είναι ακόμη ασταθής και οι συνθήκες αβέβαιες, ορισμένα μέλη του Σωματείου μας, έχουν εκφράσει ήδη -από την πρώτη μέρα κιόλας της καινούριας σελίδας στην ιστορία της Συρίας- την επιθυμία τους για εθελούσια επιστροφή στη Συρία και κατ’ επέκταση το κλείσιμο των φακέλων/αιτήσεών τους για διεθνή προστασία».

Οι Σύροι ζήτησαν από την Κυβέρνηση να λάβει μέτρα για οργανωμένη, ασφαλή και αξιοπρεπή επιστροφή όσων θέλουν να επαναπατριστούν αλλά δεν προγραμματίζεται κάτι τέτοιο, παρά τις διευκολύνσεις που προωθούνται. Όπως εξήγησε ο Υφυπουργός Μετανάστευσης, Νικόλας Ιωαννίδης, θα πρέπει οι ίδιοι να βρουν τρόπο μετάβασης πίσω στη χώρα τους, καθώς δεν πρόκειται για αναγκαστικό επαναπατρισμό ή απέλαση αλλά εθελούσια επιστροφή. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, το Υφυπουργείο, που έλαβε είκοσι αιτήματα ανάκλησης τη Δευτέρα, καθώς και κάποια άλλα που αφορούν άτομα στα οποία ήδη χορηγήθηκε καθεστώς προστασίας, επεξεργάζεται με γρήγορους ρυθμούς τα αιτήματα, με τον κ. Ιωαννίδη να δίνει οδηγίες ώστε να διευκολύνονται οι διαδικασίες.

Η εκτίμηση της Κυβέρνησης είναι πως τα αιτήματα θα αυξηθούν τις επόμενες ημέρες, όταν ξεκαθαρίσει περισσότερο το σκηνικό. Μέχρι στιγμής, το καθεστώς της Συρίας δεν έχει αλλάξει. Για την ακρίβεια, η ανάφλεξη των τελευταίων ημερών, η οποία οδήγησε στη πτώση του καθεστώτος του Μπασάρ αλ Άσαντ, είχε καταστήσει τη χώρα λιγότερο ασφαλή, από όσο ήταν τα τελευταία χρόνια, που επικρατούσε σχετική ηρεμία. Ωστόσο η γρήγορη προέλαση των ανταρτών και η φυγή της οικογένειας Άσαντ, δημιούργησαν νέα δεδομένα, τα οποία πρέπει να αξιολογηθούν από τη διεθνή κοινότητα.

Η κατάσταση κάθε άλλο παρά ξεκάθαρη είναι, καθώς παραμένει ασαφής η επόμενη ημέρα στη γειτονική μας χώρα. Τον πρώτο λόγο έχουν προφανώς οι μαχητές του HTS, αλλά δεν ήταν οι μοναδικοί αντίπαλοι του Άσαντ, ούτε οι μοναδικοί που επιδιώκουν μερίδιο εξουσίας. Και οι διάφορες ομάδες που συναποτελούσαν την αντιπολίτευση έχουν διαφορετικές ατζέντες, η εξυπηρέτηση των οποίων θα καθορίσει κατά πόσον αυτό ήταν το τέλος των εχθροπραξιών.

Ο επικεφαλής του HTS, Al Golani, λειτουργεί αυτή τη στιγμή ως ντε φάκτο ηγέτης της χώρας, χωρίς ωστόσο να έχει προηγηθεί οποιαδήποτε διαδικασία νομιμοποίησης, πέραν από αυτήν των όπλων. Φαίνεται πως έγινε κάποιου είδους συμφωνία με τον Πρωθυπουργό του Άσαντ, Al Jalali, να παραμείνει στην χώρα μέχρι να γίνει πλήρης μετάβαση εξουσίας.

Η μεταβίβαση εξουσίας στην HTS δεν μπορεί, ωστόσο, να θεωρηθεί και μετάβαση στη Δημοκρατία, δεδομένου ότι θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση από την ΕΕ, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, το Η.Β., τον Καναδά και έναν αριθμό άλλων κρατών, δηλαδή τη διεθνή κοινότητα με την οποία θα κληθεί η Δαμασκός να αποκαταστήσει σχέσεις και στην οποία προφανώς και θα ποντάρει για ανοικοδόμηση μιας χώρας που υπέφερε από πολυετή εμφύλιο. Πρόκειται για παρακλάδι της Al Qaeda, αν και δηλώνει εδώ και καιρό πως έχει αποστασιοποιηθεί, η οποία έχει κατηγορηθεί για μία σειρά παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα ΗΕ, την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Μάλιστα, ο Al Golani είναι επικηρυγμένο πρόσωπο στις ΗΠΑ.

Αν και πλέον προσπαθεί να παρουσιάσει ένα εντελώς διαφορετικό, μετριοπαθές πρόσωπο, θα φανεί στην πορεία σε τι είδους χώρα θα μετατραπεί η Συρία στη μετά-Άσαντ εποχή. Όπως επισημαίνει το CNN, η μετάβαση εξουσίας είναι βυθισμένη στην αβεβαιότητα, καθώς δεν υπάρχει ακόμη εικόνα για το ποιο θα είναι το νέο σύστημα διακυβέρνησης της χώρας, πώς θα γεφυρώνει τις αντικρουόμενες ατζέντες και κατά πόσον θα μπορέσει να οδηγήσει σε συνθήκες σταθερότητας. Θεωρητικά ο Al Jolani έδωσε διαβεβαιώσεις για προστασία των θρησκευτικών μειονοτήτων, καθώς και των Κούρδων, λέγοντας πως «η Συρία είναι για όλους, χωρίς εξαίρεση, η Συρία είναι για τους σουνίτες, τους Δρούζους, τους αλαβίτες», ωστόσο η ιστορία του HTS είναι βαμμένη με το αίμα των μειονοτήτων.

Υπό αυτές τις συνθήκες, παραμένει εξαιρετικά θολό το τοπίο ως προς τις πιθανότητες σύντομης επιστροφής των προσφύγων στη χώρα, οι οποίοι είναι συνολικά αρκετά εκατομμύρια. Για αυτό και είναι εξαιρετικά σημαντική η πρόθεση για εθελούσιες επιστροφές, που εκφράζεται προς το Υφυπουργείο Μετανάστευσης.

Η Λευκωσία, όπως ανακοίνωσε το Υπουργείο Εξωτερικών, υποστηρίζει σθεναρά την ειρηνική μετάβαση εξουσίας σε μια υπεύθυνη συριακή Κυβέρνηση, μέσω μιας συμπεριληπτικής διαδικασίας. «Η ενότητα, εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Συρίας πρέπει να γίνουν σεβαστές», τόνισε. «Προσβλέπουμε σε μια ομαλή πολιτική μεταβατική περίοδο, όπου η ακεραιότητα των κρατικών θεσμών, η τήρηση του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου, η ασφάλεια όλων των Σύρων πολιτών, συμπεριλαμβανομένων όλων των μειονοτήτων, καθώς και η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Συρίας θα πρέπει να διασφαλισθούν και να προστατευθούν», ανέφερε το ΥΠΕΞ, επαναλαμβάνοντας και τα όσα είχε δηλώσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας το βράδυ της Κυριακής. Υπογράμμισε, παράλληλα, ότι η επιστροφή στη δημοκρατική ομαλότητα και η σταθερότητα στη χώρα θα διευκολύνουν επίσης την ασφαλή επιστροφή των Σύρων προσφύγων στις εστίες τους.