Στο στάδιο προεργασίας το Κυπριακό-Η μεταβατική περίοδος και οι παρασκηνιακές ζυμώσεις

Σε στάδιο προεργασίας παραμένει το Κυπριακό, καθώς αναμένονται οι επόμενες κινήσεις, για να προωθηθούν οι ενέργειες που είχαν συμφωνηθεί κατά το άτυπο δείπνο μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και του Ερσίν Τατάρ. Η εντύπωση που υπάρχει είναι πως οι ρυθμοί έχουν πέσει το τελευταίο διάστημα, παρά την ώθηση που προσπαθούσε να δώσει ο Νίκος Χριστοδουλίδης, ώστε να υπάρξουν σύντομα εξελίξεις. Οι πληροφορίες, ωστόσο, αναφέρουν πως στο παρασκήνιο συνεχίζονται οι ζυμώσεις και ουσιαστικά γίνεται προετοιμασία για τα επόμενα βήματα.

Υπενθυμίζεται ότι στη Νέα Υόρκη δρομολογήθηκαν εξελίξεις σε δύο επίπεδα. Το ένα αφορά την προώθηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, με στόχο την βελτίωση του κλίματος, και το δεύτερο την ουσία του Κυπριακού. Το τελευταίο διάστημα, λίγες είναι οι πληροφορίες που βγαίνουν και για τα δύο.

Σε ό,τι αφορά την ουσία του Κυπριακού τα πράγματα είναι σαφώς δυσκολότερα. Στην άτυπη συνάντηση αποφασίστηκε η διεξαγωγή μιας διευρυμένης διάσκεψης, για την σύνθεση της οποίας η τουρκική πλευρά έφερε ενστάσεις, καθώς δεν ήθελε να συμπεριληφθεί το Ηνωμένο Βασίλειο, παρόλο που είναι εγγυήτρια δύναμη και συμμετείχε σε αντίστοιχες συναντήσεις στο παρελθόν. Το σχέδιό τους ήταν να παραστούν οι δύο πλευρές με τους κηδεμόνες τους και να πραγματοποιηθεί η συζήτηση με αυτή τη δυναμική, κάτι που δεν υφίσταται βέβαια για την ελληνική πλευρά, καθώς Ελλάδα και Κύπρος είναι ανεξάρτητα κράτη με στενή, εταιρική σχέση αλλά όχι σχέση εξάρτησης, όπως συμβαίνει με την Τουρκία και τους εγκάθετούς της. Από την πρώτη στιγμή η Κυβέρνηση επέμενε σε πενταμερή διάσκεψη, προφανώς για να μπορούν να συζητηθούν και ζητήματα εγγυήσεων, κάτι που φαίνεται να αποδέχθηκαν τελικά και οι Τούρκοι. Ωστόσο, όπως υποστήριξε ο Ερσίν Τατάρ από τις Βρυξέλλες, η παρουσία του Λονδίνου θα γίνει «σε χαμηλότερο πολιτικό επίπεδο, ώστε να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι».

Η πενταμερής δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί χρονικά αλλά είναι πλέον κατανοητό πως θα πραγματοποιηθεί το 2025. Ο Τατάρ μίλησε για τέλη Ιανουαρίου αλλά δεν αποκλείεται να γίνει και πιο αργά, δεδομένου ότι, πέραν της προετοιμασίας, τίθενται και ζητήματα προγραμματισμού από πλευράς Ηνωμένων Εθνών. Συνήθως αυτού του είδους οι συναντήσεις πραγματοποιούνται σε ελβετικό έδαφος και η Ελβετία προσφέρθηκε ξανά να την φιλοξενήσει, αλλά η τοποθεσία θα κλειδώσει μαζί με την ημερομηνία.

Μέχρι τότε αναμένεται να συνεχιστούν οι ζυμώσεις. Κάποια στιγμή, μάλλον εντός Δεκεμβρίου, θα επισκεφθεί την Κύπρο η Βοηθός Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Ρόζμαρι Ντι Κάρλο, η οποία ανέλαβε να προετοιμάσει την πολυμερή διάσκεψη και βρίσκεται σε συζητήσεις με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, για διάφορα ζητήματα. Από την στιγμή που υπάρχει τόσο τεράστια απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών, λόγω της απομάκρυνσης της τουρκικής πλευράς από το συμφωνημένο πλαίσιο λύσης, για να έχει πιθανότητες επιτυχίας η διάσκεψη και να μας φέρει πιο κοντά στον στόχο της επανέναρξης των συνομιλιών, γίνεται κατανοητό ότι αυτές οι παρασκηνιακές διεργασίες έχουν ιδιαίτερη σημασία.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο το διεθνές περιβάλλον αυτή τη στιγμή δεν είναι το ιδανικό για να δοθεί ώθηση στη διαδικασία. Παρόλο που ο Αντόνιο Γκουντέρες αναγνωρίζει ότι μπορεί να εξευρεθεί κοινό έδαφος, για αυτό και προβαίνει στις κινήσεις που προβαίνει τον τελευταίο καιρό, πρόκειται για μία περίοδο με πολύ οξυμένο κλίμα, το οποίο στρέφει το ενδιαφέρον προς τις μεγάλες συρράξεις. Ταυτόχρονα, οι δύο βασικότεροι παίκτες του Κυπριακού, που δεν είναι εμπλεκόμενα μέρη, βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο: Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πιάσει δουλειά τον Δεκέμβριο και η νέα Κυβέρνηση των ΗΠΑ τον Ιανουάριο. Μετά από αυτό το μεταβατικό στάδιο είναι που θα μπορούν να συμμετέχουν πιο ενεργά στη διαδικασία.

Τόσο η ΕΕ (που αναμένεται να προβεί σε κάποια ανακοίνωση πριν από το τέλος του χρόνου αναφορικά με το Κυπριακό, όπως προανήγγειλε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας), όσο και οι ΗΠΑ, ασκούν με τον δικό τους τρόπο επιρροή στην Τουρκία και, ως εκ τούτου, εάν το επιλέξουν, ο ρόλος τους μπορεί να είναι καταλυτικός για τα μετέπειτα βήματα. Υπενθυμίζεται, άλλωστε, πως η βασική ερμηνεία που γίνεται στο γεγονός πως η Άγκυρα αποφάσισε τώρα να επιτρέψει να υπάρχει κινητικότητα, την οποία μπλόκαρε επί σειρά ετών, είναι επειδή βρίσκεται σε διαδικασία αναθέρμανσης σχέσεων με την ΕΕ και γίνεται διασύνδεση μεταξύ Κυπριακού και ευρωτουρκικών.

Αυτή η πίεση θεωρείται απαραίτητη, επειδή στις δημόσιες τοποθετήσεις της, επί της ουσίας του Κυπριακού, η τουρκική πλευρά δεν κάνει ούτε βήμα πίσω, παρά το γεγονός πως άλλαξε στάση σε ό,τι αφορά την προσέγγιση και τη μεθοδολογία. Με κάθε ευκαιρία, φροντίζει να στείλει το μήνυμα πως συζητά μόνο κάποιου είδους «συνεργασία δύο κρατών» και εξακολουθεί να θέτει προαπαιτούμενα την «κυριαρχική ισότητα» και τα «τρία άλφα», τα οποία αποτελούν πυλώνες αναγνώρισης του ψευδοκράτους και δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτά.

Πάντως, δεν υπάρχουν εξελίξεις ούτε στο πεδίο της διάνοιξης νέων σημείων διέλευσης, παρόλο που και για αυτό το θέμα οι συζητήσεις συνεχίζονται, κυρίως στο επίπεδο των διαπραγματευτών των δύο πλευρών. Η εντύπωση που δημιουργήθηκε, μετά τη Νέα Υόρκη, είναι πως θα ανοίξει το οδόφραγμα της Μιας Μηλιάς, κάτι που ευνοεί η τ/κ πλευρά, και είτε το οδόφραγμα στο Πυρόι είτε στα Κόκκινα, που θα εξυπηρετούσε περισσότερο Ελληνοκύπριους, ωστόσο δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ξεκάθαρη εικόνα. «Εμείς θέλουμε να ανοίξουμε το οδόφραγμα Χασπολάτ (σ.σ. Μια Μηλιά) στην Ανατολική Λευκωσία από όπου περνάνε κυρίως φορτηγά και εμπορικά οχήματα. Η ελληνική πλευρά αναμένουμε να δούμε τι θα ζητήσει, νομίζω ότι μπορούμε να ανοίξουμε δύο οδοφράγματα», δήλωσε ο Τατάρ, δείχνοντας πως τουλάχιστον συζητά όντως την ταυτόχρονη διάνοιξη δύο σημείων.

Στόχος είναι η διαπραγμάτευση για τα ΜΟΕ αυτά να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν, ώστε να δημιουργήσει και ένα πιο εύκρατο κλίμα ενόψει της διευρυμένης συνάντησης. Κυβερνητικές πηγές επισημαίνουν, ωστόσο, ότι χρειάζεται χρόνος, ενώ είναι ξεκάθαρο πως για το ζήτημα υπάρχουν και έντονες απόψεις από τους ίδιους τους επηρεαζόμενους. Οι κάτοικοι των περιοχών υπό εξέταση πιέζουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη για διάνοιξη του δικού τους οδοφράγματος, ενώ κάτι αντίστοιχο γίνεται και στα κατεχόμενα, όπου ο Ερσίν Τατάρ δέχεται πιέσεις από την κοινότητα της Λουρουτζίνας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Οι παρεμβάσεις της Άγκυρας στα κατεχόμενα, οι υποψίες για deal και η αντίδραση Τατάρ