Σοβαρές καταγγελίες για εμπορία γυναικών από συντρόφους τους-Μετακυλίζει την ευθύνη το Υπ. Δικαιοσύνης

Σοβαρές καταγγελίες τέθηκαν ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία έθεσε επί τάπητος το θέμα της εμπορίας προσώπων, εξετάζοντας το ζήτημα που ενέγραψε η βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν. Συγκεκριμένα, εκπρόσωποι διάφορων οργανώσεων που ασχολούνται με θέματα κακοποίησης, ανέφεραν πως υπάρχουν περιπτώσεις που σύντροφος κρατούσε το διαβατήριο του θύματος, καθώς και τους μισθούς του. Σε άλλη περίπτωση θύματα εμπορίας ήταν παιδιά.

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε να θέσει το ζήτημα στο τραπέζι, καθώς διαπιστώθηκε πως η αρμοδιότητα για το συντονισμό της πολυθεματικής επιτροπής για εμπορία προσώπων βρίσκεται στο Υφυπουργείο Μετανάστευσης και όχι στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, όπως θα έπρεπε βάσει και των όσων συμβαίνουν σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η βουλεύτρια του ΔΗΣΥ, Ρίτα Σούπερμαν, η οποία ήταν και εκείνη που ενέγραψε το θέμα, στην αρχική της τοποθέτηση, επεσήμανε πως η εμπορία προσώπων αφορά μία σειρά γεγονότων που οδηγεί στην εκμετάλλευση ανθρώπων και είναι είτε για εργασία, για σεξουαλικές υποθέσεις, για ναρκωτικά, είτε για παρένθετες μητέρες. «Δεν βλέπουμε πουθενά τη μετανάστευση. Η εμπορία προσώπων είναι και μορφή οργανωμένου εγκλήματος. Η σύμβαση και η οδηγία είναι τα εργαλεία μας. Στην εθνική μας νομοθεσία, υπάρχει πρόνοια για πολυθεματική συντονιστική ομάδα για αντιμετώπιση της εμπορίας και μέχρι πρότινος συντονιστής ήταν ο υπουργός Εσωτερικών».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Καυτή πατάτα η εμπορία προσώπων στο μεταναστευτικό-Μπαλάκι οι ευθύνες, φωνές για πρόχειρες αποφάσεις

Συνεχίζοντας, η κα. Σούπερμαν επεσήμανε πως «επειδή μιλούμε για οργανωμένο έγκλημα, έγινε παραδοχή και αναγνώριση της ανάγκης να μετατεθεί η ευθύνη στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Είχε ετοιμαστεί και νομοσχέδιο. Το 2021 όλες οι υπηρεσίες έλαβαν το προσχέδιο του νομοσχεδίου. Έκτοτε το θέμα έμενε σε εκκρεμότητα επειδή το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν αναλάμβανε την ευθύνη του. Ήταν έλλειψη πρόσθεσης για ανάληψη ευθυνών και έλλειψη διάθεσης συμμόρφωσης μας με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Δεικνύει και προκατειλημμένη κουλτούρα για το θέμα της εμπορίας προσώπων. Είναι ένα οργανωμένο έγκλημα και δεν είναι θέμα μετανάστευσης».

Αναφερόμενη σε μία μελέτη που έκανε η ίδια για 25 χώρες από τις 48 της Ευρώπης, σημείωσε πως «στις 24 το συντονισμό αναλαμβάνει, είτε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, είτε το Υπουργείο Εξωτερικών, είτε ειδικά Υπουργεία για ισότητα των φύλων. Η μόνη χώρα που από το 2013 μετέφερε το συντονισμό από το Υπουργείο Εξωτερικών στο Μετανάστευσης είναι η Τουρκία. Δεν θέλω να πιστέψω ότι αυτά είναι τα πρότυπά μας. Το Υφυπουργείο Μετανάστευσης καλείται να αντιμετωπίσει μία μεγάλη κρίση. Η GRETA ζήτησε να είναι ενήμερη για τις προθέσεις της Κύπρου. Θέση μου είναι ότι την ευθύνη έπρεπε να έχει το Υπουργείο Δικαιοσύνης και όχι το Υφυπουργείο Μετανάστευσης».

Η απάντηση του υφυπουργού Μετανάστευσης

Το παρών του στην επιτροπή έδωσε ο υφυπουργός Μετανάστευσης, Νικόλας Ιωαννίδης, ο οποίος έδειξε πρόθεση και θέληση να προσθέσει στις αρμοδιότητες του νεοσύστατου Υφυπουργείου, ακόμη ένα πολύ δύσκολο και σοβαρό ζήτημα, πέραν του μεταναστευτικού.

Συγκεκριμένα, όπως ανέφερε στην αρχική του τοποθέτηση, «κατά το διαχωρισμό αρμοδιοτήτων έγινε κατανομή με το Υπουργείο Εσωτερικών, ένα από τα θέματα που αναλάβαμε ήταν και αυτό. Έγινε ανάληψη της ευθύνης, δεν το φορτωθήκαμε, έγινε συζήτηση. Το ζήτημα το έχουμε αναλάβει. Δεν θεωρώ ότι η ανάληψη του συντονισμού συνεπάγεται και έλλειψη πολιτικής ευθύνης. Είναι πολυδιάστατο το θέμα, έχει διάφορες πτυχές».

Ο κ. Ιωαννίδης, στη συνέχεια, αναφέρθηκε στη συνεργασία που υπάρχει ανάμεσα στις διάφορες υπηρεσίες, που εμπλέκονται στη διαχείριση του κεφαλαίου «εμπορία προσώπων». Όπως υπέδειξε, «οι αρμοδιότητες είναι οριζόντιες και συνεργαζόμαστε με τα Υπουργεία. Δεν μπορούμε να ασχολούμαστε μόνοι μας με αυτά τα θέματα. Και αυτό το θέμα, που είναι φλέγον, η δική μας σκέψη είναι ότι εφόσον εκ του νόμου, συμμετέχουν όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες και καταγράφονται οι υποχρεώσεις έκαστης υπηρεσίας και έκαστου Υπουργείου, θεωρούμε ότι μπορούμε να φέρουμε εις πέρας το συντονισμό. Είμαστε σε στενή συνεργασία με όλες τις υπηρεσίες. Ήδη το τελευταίο διάστημα, έχουν γίνει δύο συναντήσεις με την πολυθεματική επιτροπή. Δεν υποβαθμίζεται το θέμα, έχουμε δώσει ιδιαίτερη σημασία στο θέμα, θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με τους φορείς, για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα που είναι πολυδιάστατο. Η δική μας προσπάθεια είναι να συντονίσουμε τις υπηρεσίες. Ότι ο συντονιστής είναι το Υφυπουργείο Μετανάστευσης, δεν σημαίνει ότι υποβαθμίζεται το θέμα».

Καταγγελίες από οργανώσεις

Κατά τη συζήτηση, η πρόεδρος του ΣΠΑΒΟ, Άντρη Ανδρονίκου, ανέφερε ότι η συζήτηση επί του θέματος τους βρίσκει απόλυτα σύμφωνους, αφού η εμπορία προσώπων και η μετανάστευση, είναι δύο διαφορετικά ζητήματα. Σύμφωνα με την ίδια, μια εκ των περιστάσεων που χειρίζεται η ΣΠΑΒΟ, αφορούσε σωματέμπορα, ο οποίος ήταν ο ερωτικός σύντροφος της κοπέλας και κρατούσε τα ταξιδιωτικά έγγραφα της άτυχης γυναίκας ενώ ταυτόχρονα, απαιτούσε να παραλαμβάνει και τους μισθούς της, παρά τη θέλησή της. Κάτι το οποίο εμπίπτει στην εμπορία προσώπων, εξήγησε η κα. Ανδρονίκου. Σε δεύτερη περίπτωση που αναφέρθηκε η πρόεδρος του ΣΠΑΒΟ, αφορούσε πατέρα ο οποίος εξανάγκαζε σε εμπορία τόσο τη μητέρα, όσο και τα παιδιά του, χωρίς να ξεκαθαριστεί ο τομέας.

Από πλευράς της, η εκπρόσωπος της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking, Έφη Ξάνθου, αναφερόμενη στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν η οργανώσεις, σημείωσε πως τα θύματα αντιμετωπίζουν πρόβλημα σε ό,τι αφορά την επικοινωνία τους με τις αρμόδιες Αρχές, προσθέτοντας πως δεν έχουν που να αποταθούν παρά μόνο στις εθελοντικές οργανώσεις. Ακόμη, εξέφρασε και τον προβληματισμό ότι, ενώ υπάρχουν δομές για γυναίκες θύματα εμπορίας προσώπων, δεν υπάρχουν για άνδρες, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να αποταθούν και να λάβουν τη στήριξη που χρειάζονται.

Η κα. Ξάνθου έθεσε ζήτημα και για την κατάρτιση των ατόμων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή και κατά πόσο υπάρχει η εξειδίκευση που απαιτείται. Συγκεκριμένα, έκανε αναφορά σε παράδειγμα που αφορούσε αλλοδαπούς που κρατούσε ο εργοδότης τους το διαβατήριό τους, θέτοντας το ερώτημα κατά πόσο ένας αστυνομικός της πρώτης γραμμής είναι σε θέση να αντιληφθεί ότι τέτοιες περιπτώσεις αφορούν εμπορία προσώπων.

Το θέμα επικοινωνίας και πληροφόρησης των θυμάτων με τις αρμόδιες Αρχές, είχε τεθεί ως προβληματισμός και από άλλες οργανώσεις που βρέθηκαν στη συζήτηση, αναφέροντας ότι το να μην μπορεί το θύμα να αποταθεί και να ζητήσει βοήθεια, επιβαρύνει περαιτέρω την κατάσταση.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις πιο πάνω τοποθετήσεις, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, έθεσε το ερώτημα κατά πόσο μπορούν τα θύματα να απευθυνθούν σε κάποια γραμμή για βοήθεια, με τον υφυπουργό Μετανάστευσης να αναφέρει πως, «έχουμε αναλάβει το συντονισμό και θέλουμε να δώσουμε έμφαση και να βοηθήσουμε. Δεν υποβαθμίζουμε το ζήτημα της εμπορίας προσώπων. Σε σχέση με την υποβολή καταγγελιών και παραπόνων, υπάρχει γραμμή παραπόνων και το θύμα μπορεί να έχει επαρκή πληροφόρηση. Ζητήσαμε στατιστικά σχετικά με το θέμα, τα οποία λάβαμε, και γίνονται συναντήσεις και επικοινωνία για να μπορούμε να έχουμε όλα τα α στοιχεία που χρειαζόμαστε».

Η στάση του Υπουργείου Δικαιοσύνης

Σημειώνεται ότι, κατά τη συζήτηση περί υποβάθμισης του θέματος της εμπορίας προσώπων με τη μεταφορά του στο Υφυπουργείο Μετανάστευσης, αντί για το Υπουργείο Δικαιοσύνης, οι εθελοντικές οργανώσεις εξέφρασαν έντονη ανησυχία, ενώ η κα. Σούπερμαν το χαρακτήρισε ως «αδιανόητο» και «μεγάλο πισωγύρισμα».

Από πλευράς του, ο Άριστος Τσιάρτας, Επικεφαλής του Τομέα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Αντεγκληματικής και Σωφρονιστικής Πολιτικής και Καταπολέμησης της Έμφυλης Βιας του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εξήγησε πως «επειδή είναι ζητήματα μετανάστευσης, δόθηκε ο ρόλος του Συντονιστή στο Υπουργείο Εσωτερικών και μεταφέρθηκε στο Υφυπουργείο. Είναι ένα εγκληματικό ζήτημα, όμως στην καρδιά είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να δούμε πόσο αποτελεσματικοί είμαστε για τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν είναι θέμα να διαχωρίσουμε τις αρμοδιότητες. Πρέπει να θέσουμε τη διαχείριση σε γενικό πλάνο και αυτή είναι η θέση του Υπουργείου Δικαιοσύνης».

Παράλληλα, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης, εξέφρασε έντονα πως η εμπορία προσώπων αφορά θέματα μετανάστευσης, αφού τα θύματα επί το πλείστων αφορούν κοπέλες από ξένες χώρες, δίνοντας σαν παράδειγμα την Ρωσία, το Νεπάλ, την Μπαγκλαντές και άλλες.

Μία τοποθέτηση που προκάλεσε αντιδράσεις, με τα μέλη της Επιτροπής να ζητούν ενημέρωση για το νομοσχέδιο που είχε ετοιμαστεί, όταν ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης, Ιωνάς Νικολάου, είχε συμφωνήσει με το Υπουργείο Εσωτερικών, να αναλάβει την ευθύνη το Υπουργείο που προΐστατο. Ο κ. Τσιάρτας επεσήμανε πως το νομοσχέδιο που είχε ετοιμαστεί το 2019 από το Υπουργείο Εσωτερικών, με στόχο τη μεταφορά του ζητήματος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, είχε προωθηθεί στη Νομική Υπηρεσία, ωστόσο δεν προχώρησε επειδή το Υπουργείο Δικαιοσύνης εξέφρασε προβληματισμούς. Κληθείς να σχολιάσει επί ποιου υπουργού έγινε η σύσταση, ο κ. Τσιάρτας υπέδειξε πως ξεκίνησε από την εποχή που τα ηνία κρατούσε η Στέφη Δράκου, ενώ και ο Μάριος Χαρτσιώτης εξέφρασε την ίδια θέση.

Στο μεταξύ, ο εκπρόσωπος της υφυπουργού Παρά το Προέδρω, σημείωσε πως ήταν συνεπακόλουθη εξέλιξη αυτό που έγινε και μεταφέρθηκε η ευθύνη από το Υπουργείο Εσωτερικών στο Υφυπουργείο Μετανάστευσης. «Μέσα από τις απαραίτητες ενέργειες, αυτό που πρέπει να διασφαλιστεί είναι να υπάρχει ένας καλός συντονισμός. Η ουσία παραμένει να βγαίνει ένας καλός συντονισμός. Υπάρχει νέα πραγματικότητα, νέος συντονιστής. Αν υπάρχουν θέματα, ο συντονιστής μπορεί να τα διαχειριστεί».

Η τοποθέτηση της Αστυνομίας

Από πλευράς της, η υπεύθυνη του γραφείου καταπολέμησης της εμπορίας προσώπων στην Αστυνομία, Ελένη Μιχαήλ, σημείωσε πως οι αρμοδιότητες και οι δράσεις της Αστυνομίας, για αναγνώριση και στήριξη των θυμάτων, δεν επηρεάζεται ποιος είναι ο εθνικός συντονιστής. «Για τα τελευταία πέντε χρόνια, υπάρχει βελτίωση στις διαδικασίες. Όμως δεν είμαστε στο ιδεατό. Πάντα πρέπει να υπάρχει βελτίωση, είτε είναι από κρατικούς φορείς είτε από ΜΚΟ».

Στη συνέχεια, η κα. Μιχαήλ σημείωσε πως «αυτό που μπορώ να πω είναι να επισημάνω τη νομοθεσία. Η διαδικασία να αναγνωριστεί ένα θύμα ως θύμα εμπορίας προσώπου, είναι διαφορετική από τη διαδικασία για να κάνει καταγγελία και να μαρτυρήσει στο δικαστήριο. Σε θέματα πρόληψης έχουν γίνει θέματα εκστρατείες ενημέρωσης σε συνεργασία με Υπουργεία. Κάνουμε εδώ και πέντε χρόνια εκπαιδεύσεις από διάφορους διεθνείς οργανισμούς».

Στη συνέχεια, η κα. Μιχαήλ επεσήμανε πως «σε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις που είχαμε καταδίκη, ενώ τα θύματα ζήτησαν να πάνε στη χώρα τους, όταν τους ζητήσαμε να έρθουν για μαρτυρία, ήρθαν και είχαμε καταδίκη. (Καθυστέρηση στην εκδίκαση) Είναι ένα σοβαρό θέμα, όμως μπορώ να πω ότι η διαδικασία έχει σμικρυνθεί αρκετά. Έχουμε 2-3 χρόνια για εκδίκαση των υποθέσεων ενώ παλαιότερα ήταν 7-8 χρόνια. Είναι πολλά αλλά έχουμε βελτιωθεί».

Τόσο η Ρίτα Σούπερμαν, όπως και η Ειρήνη Χαραλαμπίδου, συμφώνησαν και εξέφραζαν καθ’ όλη τη διάρκεια της επιτροπής πως η εμπορία προσώπων είναι ένα ζήτημα που αφορά πιο πολύ τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων, παρά τη μετανάστευση, εκφράζοντας την άποψη ότι είναι ένα ζήτημα που άπτεται στο Δικαιοσύνης, λόγω του ότι είναι το αρμόδιο Υπουργείο που συντονίζει την Αστυνομία.

Κατά το τέλος της συνεδρίασης, η πρόεδρος της Επιτροπής, απευθυνόμενη στον υφυπουργό Μετανάστευσης ανέφερε ότι, το θέμα θα παρακολουθείτε στενά και πως θα ασκείτε πίεση από μέρους της επιτροπής.