Σαράντα χρόνια διένεξης Ισραήλ και Ιράν-O πόλεμος δια αντιπροσώπων που μετατράπηκε σε μετωπικό

Η μετωπική σύγκρουση ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν, που εκτυλίσσεται από την περασμένη Τρίτη, με την επίθεση με βαλλιστικούς πυραύλους που ρίφθηκαν στο Τελ Αβίβ, δημιούργησε ισορροπίες τρόμου στην Μέση Ανατολή, καθότι είναι η πρώτη φορά στα χρονικά, που σημειώνεται μια τόσο μεγάλη επίθεση από τη μια χώρα στην άλλη, στα σαράντα χρόνια του ψυχρού –κατά κύριο λόγο- πολέμου μεταξύ τους.

Η διένεξη ανάμεσα στις δύο χώρες, ξεκίνησε το μακρινό 1985 και επιδιδόταν μέχρι πρόσφατα, σε πόλεμο δια αντιπροσώπου, αφού από τη μια βρισκόταν πάντοτε το Ισραήλ κι από την άλλη η Χεσμπολλάχ ή η Χαμάς, με τις ευλογίες πάντοτε του Ιράν. Κι αυτό διότι εδώ και αρκετές δεκαετίες πριν φτάσουμε στο σήμερα, το Ιράν έδειχνε και συνεχίζει να δείχνει τη στήριξή του στους Παλαιστίνιους.

Αυτή η σχέση των Παλαιστίνιων με το Ιράν, ξεκίνησε το 1949, τέσσερα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ο Αγιοταλλάχ Μαχμούντ Ταλεγκάνι επισκέφθηκε τη Δυτική Όχθη και συγκινήθηκε, σύμφωνα με ιστορικά γραφόμενα, από τη δυσχερή θέση των Παλαιστινίων προσφύγων. Ακολούθησε μια περίοδος κατά την οποίο ο Ταλεγκάνι υπερασπίστηκε σθεναρά τους Παλαιστίνιους εντός της χώρας του, ενώ το ίδιο έκανε και ο Ρουχολάχ Χομεϊνί, πριν γίνει Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν το 1979. Ακολούθως κι όταν ο Χομεϊνί ανέβηκε στην εξουσία υιοθέτησε μια εχθρική πολιτική απέναντι στο Ισραήλ, αποσύροντας μάλιστα την αναγνώριση του κράτους και διακόπτοντας όλους τους διπλωματικούς, εμπορικούς και άλλους δεσμούς με τη χώρα.

Αυτό οφειλόταν ως ένα βαθμό και στον εμβληματικό αρχηγό των Παλαιστινίων, Γιάσερ Αραφάτ, ο οποίος ήταν ο πρώτος ξένος ηγέτης που επισκέφθηκε το Ιράν μετά την ανάληψη της ηγεσίας της χώρας, από τον Χομεϊνί. Η Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) βρήκε την επανάσταση του Ιράν εμπνευσμένη, δεδομένου ότι ο Χομενεΐ, ο οποίος είχε εξοριστεί από την πατρίδα του, νίκησε έναν στρατιωτικά ισχυρό εχθρό που υποστηριζόταν από τις ΗΠΑ, κάτι που η PLO πίστευε ότι θα μπορούσε να επαναλάβει εναντίον του Ισραήλ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Εκτιμήσεις πως είμαστε ένα βήμα πριν την ανοιχτή σύρραξη Ισραήλ και Ιράν-Οι εκτιμήσεις για την Κύπρο

Η στήριξη στον πόλεμο του Κόλπου και η μάχη η πρώτη κόντρα

Παρά το τεταμένο κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες, το Ισραήλ παρείχε στήριξη στο Ιράν κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου μεταξύ Ιράν και Ιράκ. Μάλιστα, το Ισραήλ υπήρξε ένας από τους κύριους προμηθευτές στρατιωτικού εξοπλισμού στο Ιράν, ενώ παρείχε επίσης και στρατιωτικούς εκπαιδευτές. Ωστόσο, η σταθερότητα στις σχέσεις των δύο πλευρών, εντάθηκε το 1982, όταν το Ισραήλ εισέβαλε στον Λίβανο, με αποτέλεσμα την αποχώρηση της PLO από το Λίβανο.

Επιστρέφοντας λίγα χρόνια προηγουμένως, το Ιράν είχε άρρηκτους δεσμούς με την PLO, καθότι πολλοί Ιρανοί είχαν προσφερθεί εθελοντικά να πολεμήσουν εναντίον του Ισραήλ, με διάφορες παλαιστινιακές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένης της Παλαιστινιακής Απελευθερωτικής Οργάνωσης, τη δεκαετία του 1960.

Αυτός ήταν κι ένας από τους λόγους που το Ιράν ενοχλήθηκε σφόδρα από τη στάση του Ισραήλ το 1982. Ωστόσο, δε μπορούσε κατ’ ουδένα τρόπο να στηρίξει πολεμικά τον Λίβανο, διότι την ίδια ώρα είχε ανοιχτό μέτωπο με το Ιράκ και ήταν αδύναμο να διεξάγει πόλεμο σε διπλό ταμπλό.

Τελικά το Ισραήλ κατάφερε να εξαλείψει τις βάσεις της PLO, ωστόσο εδραίωσε διάφορα τοπικά σιιτικά-μουσουλμανικά κινήματα στο Λίβανο, μεταξύ των οποίων η Χεζμπολάχ και η Αμάλ.

Παράλληλα, το Ιράν άρχισε να επιχορηγεί τη Χεζμπολάχ και παράλληλα παρείχε εκπαίδευση, οπλισμό, ως επίσης διπλωματική και οργανωτική βοήθεια, πείθοντας την οργάνωση να στραφεί κατά του Ισραήλ. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η Χεζμπολάχ, με την υποστήριξη της Συρίας και του Ιράν, αναδείχθηκε σε ηγετική ομάδα και στρατιωτική δύναμη, μονοπωλώντας τη διεύθυνση της αντάρτικης δραστηριότητας στο Νότιο Λίβανο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πόλεμος επιβίωσης με τέσσερις εχθρούς για το Ισραήλ-Γιατί επιτέθηκε με 200 πυραύλους το Ιράν

Νέα χιλιετία με μεγάλη ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες

Τη νέα χιλιετία, η σύγκρουση συνεχίστηκε, σε χαμηλή ένταση, όταν τον Μάιο του 2000, στο επίκεντρο βρέθηκαν τα αγροκτήματα Σαμπάα, μια μικρή περιοχή στην πλαγιά του όρους Ερμόν. Ωστόσο, με την εκλογή του Ιρανού σκληροπυρηνικού Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, το 2005, οι σχέσεις μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ έγιναν όλο και πιο τεταμένες, καθώς οι χώρες ενεπλάκησαν σε μια σειρά από συγκρούσεις δι' αντιπροσώπων και μυστικές επιχειρήσεις η μία εναντίον της άλλης.

Κάπως έτσι, φθάσαμε στο 2006, όταν το Ισραήλ ενεπλάκη στη μεγαλύτερη, μέχρι την φετινή, πολεμική σύγκρουση με τον Λίβανο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι Ιρανοί Φρουροί της Επανάστασης πιστεύεται ότι βοήθησαν άμεσα τους μαχητές της Χεζμπολάχ στις επιθέσεις τους κατά του Ισραήλ, με εκτόξευση ρουκετών και παροχή πυραύλων στην λιβανική οργάνωση. Επίσης, πράκτορες της Επαναστατικής Φρουράς του Ιράν, φέρονται να θεάθηκαν να επιχειρούν ανοιχτά σε φυλάκια της Χεζμπολάχ κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ταυτόχρονα, το Ιράν σιγόνταρε τη Χαμάς, λόγω των άρρηκτων σχέσεων που έχτισαν με τους Παλαιστίνιους, στον πόλεμο της Γάζας, μεταξύ 2008 και 2009.

Κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά τον πόλεμο της Γάζας, η ισραηλινή πολεμική αεροπορία, με τη βοήθεια ισραηλινών κομάντος, φέρεται να πραγματοποίησε τρεις αεροπορικές επιδρομές εναντίον ιρανικών όπλων που διακινούνταν λαθραία στη Χαμάς μέσω του Σουδάν, καθώς το Ιράν ξεκίνησε μια εντατική προσπάθεια να προμηθεύσει τη Χαμάς με όπλα και πυρομαχικά.

Στις 4 Νοεμβρίου 2009, το Ισραήλ κατέλαβε ένα πλοίο στην ανατολική Μεσόγειο και το φορτίο του με εκατοντάδες τόνους όπλων, που φέρεται να προορίζονταν από το Ιράν για τη Χεζμπολάχ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Τι περιμένει το Ισραήλ για να απαντήσει στο Ιράν-Κλειδί η διάλυση της Χεζμπολάχ

Δολοφονίες και δολιοφθορές στην αρχή της δεκαετίας του 2010

Ένα χρόνο αργότερα, άρχισε ένα κύμα δολοφονιών με στόχο Ιρανούς πυρηνικούς επιστήμονες. Οι δολοφονίες θεωρούνταν ευρέως ότι ήταν έργο της Μοσάντ.

Οι δολοφονίες φέρονται να αποτελούσαν προσπάθεια να σταματήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ή να διασφαλιστεί ότι δεν θα μπορέσει να ανακάμψει μετά από ένα χτύπημα στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Ανάμεσα σε άλλους, σκοτώθηκε ο φυσικός σωματιδίων Μασούντ Αλιμοχαμαντί, στις 12 Ιανουαρίου 2010, όταν εξερράγη μια παγιδευμένη μοτοσικλέτα που ήταν σταθμευμένη κοντά στο αυτοκίνητό του, ενώ δέκα μήνες αργότερα, σημειώθηκε έκρηξη σε στρατιωτική βάση κοντά στην πόλη Khorramabad, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 18 στρατιώτες. Στις 29 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, δύο ανώτεροι Ιρανοί πυρηνικοί επιστήμονες, ο Ματζίτ Σιαχριαρί και ο Φερεϋντόν Αμπάσι, έγιναν στόχος εκτελεστών που επέβαιναν σε μοτοσικλέτες, οι οποίοι τοποθέτησαν βόμβες στα αυτοκίνητά τους και τις πυροδότησαν από απόσταση. Ο Σιαχριαρί σκοτώθηκε, ενώ ο Αμπάσι τραυματίστηκε σοβαρά.

Στο ενδιάμεσο και πιο συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2010 ανακαλύφθηκε από τους Ιρανούς, ένας ιός υπολογιστή, που εκτιμάται, αφού μέχρι σήμερα δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα, πως. Αναπτύχθηκε από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ για να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.

Οι ενέργειες των Ισραηλινών και των Ιρανών, πόλωναν συνεχώς το κλίμα, αφού το 2011 κατασχέθηκε πλοίο από τη Συρία που μετέφερε ιρανικά όπλα στη Γάζα, ενώ σημειώθηκε και έκρηξη σε πυρηνικό εργοστάσιο στο Ισφαχάν, που έφερε την αντίδραση της Χεζμπολάχ που ως απάντηση εκτόξευσε δύο ρουκέτες κατά του Ισραήλ. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να έρθει η απάντηση των Ισραηλινών με τη ρίψη τεσσάρων βλημάτων του πυροβολικού στην περιοχή από την οποία προήλθε η εκτόξευση.

Καταγράφηκαν εξάλλου κι άλλες δολιοφθορές και μικρότερες επιθέσεις, τους επόμενους μήνες.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Πόλεμος επιβίωσης με τέσσερις εχθρούς για το Ισραήλ-Γιατί επιτέθηκε με 200 πυραύλους το Ιράν

Μυστικές επιχειρήσεις μεταξύ 2013 και 2017

Κατά την τετραετία μεταξύ 2013 και 2017, σημειώθηκαν από τις δύο πλευρές μυστικές επιχειρήσεις με το Ισραήλ να φέρεται να πραγματοποίησε ή να υποστήριξε επιθέσεις κατά στόχων της Χεζμπολάχ και του Ιράν εντός των συριακών εδαφών ή ακόμα του Λιβάνου. Ένα από τα πρώτα περιστατικά έλαβε χώρα στις 30 Ιανουαρίου 2013, όταν ισραηλινά αεροσκάφη έπληξαν συριακή αυτοκινητοπομπή που φέρεται να μετέφερε ιρανικά όπλα στη Χεζμπολάχ.

Περισσότερα περιστατικά αποδόθηκαν στην IAF τον Μάιο του 2013, τον Δεκέμβριο του 2014 και τον Απρίλιο του 2015. Ορισμένες από αυτές τις αναφορές επιβεβαιώθηκαν από την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, ενώ άλλες διαψεύστηκαν. Το Ισραήλ αρνείτο συστηματικά να σχολιάσει την υποτιθέμενη στόχευση στόχων της Χεζμπολάχ και του Μπάαθ της Συρίας στο συριακό έδαφος. Το 2015, ύποπτοι μαχητές της Χεζμπολάχ εξαπέλυσαν επίθεση αντιποίνων στις ισραηλινές δυνάμεις στα αγροκτήματα της Σαμπάα, ως απάντηση σε μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή στο συριακό Γκολάν που σκότωσε ανώτερα στελέχη της Χεζμπολάχ και του IRGC.

Τον Μάρτιο του 2017, η Συρία εκτόξευσε αντιαεροπορικούς πυραύλους προς το ελεγχόμενο από το Ισραήλ τμήμα των Υψιπέδων Γκολάν, φέροντας ως στόχο ισραηλινά αεροσκάφη, τα οποία η Συρία ισχυρίστηκε ότι ήταν καθ' οδόν για να επιτεθούν σε στόχους στην Παλμύρα της Συρίας. Μετά το περιστατικό, το Ισραήλ δήλωσε ότι στόχευε αποστολές όπλων που κατευθύνονταν προς τις αντι-ισραηλινές δυνάμεις, και συγκεκριμένα τη Χεζμπολάχ, που βρίσκονται στον Λίβανο.

Ενώ την επόμενη διετία, η κόντρα φούντωσε σε μεγάλο βαθμό ανάμεσα στις δύο χώρες, με επίκεντρο τη Συρία. Το 2018, προέκυψε πληροφορία, πως η Μοσάντ έκλεψε μυστικά ,πυρηνικά από μια ασφαλή αποθήκη στην Τεχεράνη.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Τι περιμένει το Ισραήλ για να απαντήσει στο Ιράν-Κλειδί η διάλυση της Χεζμπολάχ

Επιθέσεις σε πλοία, νέες δολιοφθορές και μάχες με τη Χεμσπολάχ

Στις 16 Σεπτεμβρίου 2019, αεροπορικές επιδρομές του Ισραήλ, με στόχο τρεις θέσεις των Φρουρών της Επανάστασης του Ιράν και των συμμαχικών ιρακινών πολιτοφυλακών, σκότωσαν τουλάχιστον 10 φιλοϊρανούς πολιτοφύλακες στο Αλμπού Καμάλ της Συρίας.

Στις 27 Ιουλίου 2020, ακούστηκαν εκρήξεις και ανταλλαγή πυρών στα σύνορα μεταξύ των υψωμάτων του Γκολάν που αποτελούν πεδίο διένεξης μεταξύ Ισραήλ και Λιβάνου. Στο περιστατικό συμμετείχαν τέσσερις Ισραηλινοί στρατιώτες και τέσσερις μαχητές της Χεζμπολάχ που φέρονται να βρέθηκαν στα υψώματα. Οι ισραηλινές αμυντικές δυνάμεις δήλωσαν ότι δεν υπήρξαν απώλειες Ισραηλινών και πως οι τέσσερις μαχητές της Χεζμπολάχ κατέφυγαν πίσω στον Λίβανο μετά από ανταλλαγή πυροβολισμών . Ωστόσο, η Χεζμπολάχ αρνήθηκε ότι οι δυνάμεις της επιτέθηκαν στον ισραηλινό στρατό και είπε ότι οι μαχητές τους δεν είχαν περάσει τα σύνορα.

Το 2021, σημειώθηκαν κυρίως επιθέσεις σε πολλά πλοία ιρανικών συμφερόντων, ενώ καταγράφηκαν και φερόμενες δολιοφθορές σε πυρηνικό σταθμό του Ιράν. Επίσης, τον Ιούλιο του ιδίου έτους, ένα φορτηγό πλοίο ισραηλινών συμφερόντων, δέχθηκε επίθεση στον ινδικό ωκεανό, με το Ισραήλ να καταλογίζει ευθύνες στο Ιράν.

Επίσης, στις 26 Οκτωβρίου, σημειώθηκε κυβερνοεπίθεση που κατέστρεψε πρατήρια καυσίμων σε όλο το Ιράν, ενώ στις 7 Νοεμβρίου, η Μοσάντ απέτρεψε πολλαπλές ιρανικές επιθέσεις εναντίον Ισραηλινών στην Τανζανία, τη Σενεγάλη και τη Γκάνα.

Πλήρης πόλωση του κλίματος το 2022 και το 2023

Τον Φεβρουάριο του 2022, μια ισραηλινή επίθεση εναντίον μιας ιρανικής βάσης κατέστρεψε εκατοντάδες drones, γεγονός που ώθησε το Ιράν να εκτοξεύσει πυραύλους εναντίον ενός αμερικανικού προξενείου στο Ιρμπίλ τον επόμενο μήνα, ενώ τον Μάρτιο του 2022, το Reuters είχε αναφέρει σε δημοσίευμά του πως το Ισραήλ πραγματοποίησε αεροπορικές επιδρομές εναντίον ιρανικού προσωπικού και πολιτοφυλακών στη Συρία

Στις 22 Μαΐου, ο συνταγματάρχης των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης Χασάν Σαγιάντ Χονταεΐ πυροβολήθηκε μέσα στο αυτοκίνητό του στην Τεχεράνη. Ο Χονταεΐ, ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα που ήταν υπεύθυνοι για τη διεξαγωγή ιρανικών επιχειρήσεων στο Ιράκ και τη Συρία.

Καταγράφηκαν επίσης κι άλλες δολοφονίες, ενώ στις 15 Νοεμβρίου, ένα πετρελαιοφόρο ιδιοκτησίας ενός Ισραηλινού δισεκατομμυριούχου δέχτηκε επίθεση ανοικτά των ακτών του Ομάν, από ιρανικό drone, προκαλώντας ζημιές αλλά όχι τραυματισμούς.

Στις 28 Ιανουαρίου 2023, μια σειρά από μη επανδρωμένα αεροσκάφη που μετέφεραν βόμβες, επιτέθηκαν σε εργοστάσιο ιρανικής άμυνας στο Ισφαχάν, προκαλώντας υλικές ζημιές στο εργοστάσιο, ενώ την ίδια μέρα ξέσπασε φωτιά σε διυλιστήριο στα βορειοδυτικά της χώρας.

Εξάλλου, τον Ιούνιο του ίδιου έτους, αποτράπηκε την υστάτη, επίθεση από μέλη των Φρουρών της Επανάστασης, εναντίον Εβραίων και Ισραηλινών μετά από συνεργασία της Αστυνομίας με αμερικανικές και τις ισραηλινές υπηρεσίες.

Το χτύπημα της Χαμάς που έδωσε το έναυσμα για τον πόλεμο

Τελικά, τον Οκτώβριο του 2023, ξεκίνησε η ένοπλη σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, όταν μέλη της τελευταίας πραγματοποίησαν αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ. Η επίθεση ξεκίνησε με τη ρίψη τουλάχιστον 3.000 ρουκετών που εκτοξεύτηκαν από την ελεγχόμενη από τη Χαμάς Λωρίδα της Γάζας εναντίον του Ισραήλ.

Επίσης, περίπου 2.500 Παλαιστίνιοι μαχητές, παραβίασαν τα οδοφράγματα μεταξύ Γάζας και Ισραήλ και σκότωσαν 1.200 ανθρώπους, ενώ αρκετοί άλλοι απάχθηκαν,

Το Ιράν, φέρεται να βοήθησε τη Χαμάς στον σχεδιασμό της επίθεσης, ενώ το Ισραήλ απάντησε οργισμένα με εισβολή στη Λωρίδα της Γάζας κατά την οποία σκοτώθηκαν 32 χιλιάδες Παλαιστίνιοι.

Επίσης, το Ισραήλ τον περασμένο Ιούνιο προχώρησε σε δολοφονία του Iσμαήλ Χανίγια, στο Ιράν, με ρίψη βομβών στο κτίριο που διέμενε. Τον Σεπτέμβριο και εν μέσω δηλώσεων από πλευράς Ισραήλ για επικείμενα χτυπήματα στη Χεσμπολάχ, δολοφονήθηκε ο ηγέτης της Χασάν Νασράλα, με το Ιράν να απειλεί με αντίποινα, κάτι που ωστόσο δεν έπραξε.

Στη συνέχεια, όταν την 1η Οκτωβρίου το Ισραήλ προχώρησε σε χερσαία εισβολή στον Λίβανο, το Ιράν μη έχοντας άλλη επιλογή για να διασφαλίσει την παρουσία του στην περιοχή, προέβη σε επίθεση με χιλιάδες πυραύλους στο έδαφος του Ισραήλ.

Η δράση και η αντίδραση των δύο πλευρών, φέρνει τη Μέση Ανατολή στο χείλος του γκρεμού, αφού βρίσκεται ένα βήμα πριν ένα ολοκληρωτικό πόλεμο ανάμεσα στις δύο χώρες, χωρίς να αποκλείεται η εμπλοκή κι άλλων κρατών, που στηρίζουν είτε τη μία, είτε την άλλη πλευρά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Ψηλός ο κίνδυνος για κατάρρευση του Λιβάνου-Οι φόβοι για ογκώδεις μεταναστευτικές ροές για την Κύπρο

Ξανά ΕΣΤΙΑ σταθερότητας για την περιοχή η Κύπρος εν μέσω κλιμάκωσης