Στο μικροσκόπιο της Επιτροπή υπουργών ΣτΕ υποθέσεις ε/κ περιουσιών στα κατεχόμενα

Η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης συνέρχεται στις 17 έως 19 Σεπτεμβρίου για να συζητήσει, μεταξύ άλλων, την πρόοδο στην εκτέλεση των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα.

Η Κυπριακή Δημοκρατία, σε πρόσφατο υπόμνημα προς την Επιτροπή, σχετικά με την ομάδα υποθέσεων Ξενίδη-Αρέστη σημειώνει ότι η αποζημίωση που οφείλεται σε αυτές τις περιπτώσεις σε διάφορες ημερομηνίες μεταξύ 2007 και 2012 παραμένει απλήρωτη.

Ζητά από τη Γραμματεία να υπολογίσει τη συνολική αποζημίωση που εκκρεμεί, σημειώνοντας ότι, μαζί με τους τόκους, «αυτό ανήλθε ήδη σε περισσότερα από 57 εκατομμύρια ευρώ ακόμη και μέχρι τον Αύγουστο του 2022».

Απαντάει επίσης σε υπόμνημα της Τουρκίας, του Ιουλίου 2024, το οποίο σημειώνει ότι «είναι απλώς η τελευταία από μια μακρά σειρά προσπαθειών να αποφύγει τις υποχρεώσεις της, αναμένοντας την προοπτική ανάκτησης στο πλαίσιο διαδικασίας ενώπιον της ΕΑΠ (επιτροπής ακίνητης περιουσίας)». Αυτές οι προσπάθειες, προσθέτει, «να συγχωνευθεί η άνευ όρων υποχρέωση της Τουρκίας να καταβάλει δίκαιη ικανοποίηση που διατάχθηκε από το Δικαστήριο με ζητήματα που σχετίζονται με την ΕΑΠ έχουν επανειλημμένα και ορθά απορριφθεί από την Επιτροπή ως απαράδεκτες».

Επιπλέον, ο δικηγόρος μιας από τις υποθέσεις της ομάδας Ξενίδη-Αρέστη, ο Αχιλλέας Δημητριάδης, ενημερώνει με επιστολή την Επιτροπή ότι ο πελάτης του, Rock Ruby Hotels Ltd, έχει συνάψει συμφωνία φιλικού διακανονισμού μέσω διαδικασίας ενώπιον της «επιτροπής ακίνητης περιουσίας» και έχει λάβει την αποζημίωση που αποφασίστηκε από την «ΕΑΠ», το ποσό των 10.500.000 στερλινών. Η επιστολή σημειώνει επίσης ότι αυτό προσφέρει πλήρη θεραπεία σε σχέση με τις διαπιστώσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Rock Ruby Hotels Ltd κατά Τουρκίας και ζητά από την Επιτροπή να προχωρήσει στο κλείσιμο της εξέτασης της υπόθεσης.

Η Κυπριακή Δημοκρατία απέστειλε επίσης στην Επιτροπή σημείωμα σε σχέση με τα περιουσιακά δικαιώματα των εκτοπισθέντων που περιλαμβάνονται στην τέταρτη διακρατική προσφυγή της Κύπρου κατά της Τουρκίας, σημειώνοντας ότι έχει λάβει τη νομική γνώμη Ανεξάρτητου Εμπειρογνώμονα, του Ρόμπερτ Σπάνο, του τελευταίου Προέδρου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ανέφερε ότι η βασική θέση της Δημοκρατίας, την οποία «απηχεί» ο Σπανό, «είναι ότι έχει έρθει η ώρα να επιλυθεί το ζήτημα της ερμηνείας των αποφάσεων του Δικαστηρίου», το οποίο έχει δημιουργήσει το αδιέξοδο αυτό, όπως σημειώνει.

Η Επιτροπή Υπουργών «θα μπορούσε και πρέπει να το κάνει αυτό, ζητώντας από το Δικαστήριο, σύμφωνα με τη διάταξη της Σύμβασης που έχει σχεδιαστεί για αυτόν ακριβώς τον σκοπό, να επιλύσει το αμφισβητούμενο ερμηνευτικό ζήτημα που κρατά το κλειδί για την εναπομένουσα εκτέλεση αυτής της ιστορικής διακρατικής απόφασης», προσθέτει η Λευκωσία.

Σημειώνει ότι, όπως και τα προηγούμενα έτη, ανακύπτουν τρία ζητήματα: η ερμηνεία των δύο αποφάσεων του Δικαστηρίου του 2001 και του 2014 στην υπόθεση αυτή, «την εκτέλεση των οποίων έχει καθήκον η Επιτροπής να εποπτεύει», η επάρκεια ή μη της «ΕΑΠ», ως ενός μέτρου που εφαρμόστηκε με σκοπό τη συμμόρφωση με την απόφαση του Δικαστηρίου του 2001 και η συνεχιζόμενη μη καταβολή €90.000.000 πλέον τόκων, που το Δικαστήριο διέταξε να καταβληθούν ως αποζημίωση με την απόφασή του 2014.

«Για πάρα πολλά χρόνια, η εποπτεία αυτού του συμπλέγματος παρεμποδίστηκε μοιραία από μια διαφορά απόψεων σχετικά με το εύρος της απόφασης του Δικαστηρίου του 2001», σημειώνει στο υπόμνημά της η Κυπριακή Δημοκρατία.

Παραθέτει επίσης μέρος της νομικής άποψης του Σπάνο, στην οποία ο ίδιος αναφέρει: «… Προειδοποιώ ενάντια στην άποψη ότι μπορεί να θεωρηθεί δικαιολογημένο τώρα να κλείσει η εκτέλεση αυτού του μέρους της διαδικασίας προχωρώντας στη βάση ότι η απόφαση του 2014 μπορεί να γίνει κατανοητό ότι σημαίνει ότι η Τουρκία δεν χρειάζεται να λάβει περαιτέρω μέτρα για να συμμορφωθεί με την απόφαση του 2001 σε σχέση με τις συνεχιζόμενες παραβιάσεις που δημιουργούν νέα θύματα για το ίδιο λάθος που προειδοποίησε το Δικαστήριο».

Ο Σπάνο, στην 43 σελίδων γνώμη του, την οποία παραθέτει στο υπόμνημά της η Δημοκρατία, σημειώνει ότι θεωρεί ότι «οι περιστάσεις είναι ώριμες για να ενεργοποιηθεί η εφαρμογή του άρθρου 46 παράγραφος 3 για να ζητηθεί από την Επιτροπή Υπουργών να παραπέμψει το θέμα στο Δικαστήριο για ερμηνευτική απόφαση». Αυτό δικαιολογείται επίσης, προσθέτει, όταν εκτιμά κανείς τις πιθανές προεκτάσεις της ερμηνείας της υπόθεσης Δημόπουλου από τη Γραμματεία της Επιτροπής Υπουργών, στο ευρύτερο διεθνές της πλαίσιο υπό το φως των σημερινών εξελίξεων.

«Εάν γίνει αποδεκτή η πρόταση, ότι μια κατοχική δύναμη μπορεί να λάβει μέτρα για να εκπληρώσει αποτελεσματικά το καθήκον της για επαναφορά στην προτέρα κατάσταση (restitutio in integrum) σύμφωνα με τη Σύμβαση, βάσει της αναδρομικής αρχής του εσωτερικού δικαίου, και έτσι να ξεφύγει από τις υποχρεώσεις συμμόρφωσής της απλώς καταβάλλοντας αποζημίωση, μια τέτοια διάταξη μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες». Για παράδειγμα, είπε, «δυνάμεις εισβολής μετά από μια επιθετική πράξη θα είχαν κάθε κίνητρο να μεταβιβάσουν, να αλλοτριώσουν και να εκμεταλλευτούν τα κατεχόμενα εδάφη και να εξαλείψουν πλήρως την υποχρέωση για επιστροφή περιουσίας χωρίς διεθνή ευθύνη, εάν το μόνο που απαιτούνταν ήταν η δημιουργία ενός εσωτερικού μηχανισμού προκειμένου να καθορίσει εκ των υστέρων (και μονομερώς) αποζημίωση».

Όσον αφορά το ζήτημα της ερμηνείας, το υπόμνημα της Δημοκρατίας σημειώνει ότι, σύμφωνα με την Κύπρο, η διαθεσιμότητα ορισμένων θεραπειών από την «ΕΑΠ» δεν μπορεί να αφαιρέσει αυτό που το Δικαστήριο έκρινε ότι ήταν ευθύνη της Τουρκίας, να σταματήσει δηλαδή, τη συνεχιζόμενη παρέμβασή της σε ελληνοκυπριακές ιδιοκτησίες στις κατεχόμενες περιοχές του νησιού. Σημειώνει επίσης ότι σύμφωνα με την Τουρκία, η απόφαση του Δικαστηρίου ήταν πιο περιορισμένη και η εποπτεία της περιορίζεται στη λειτουργία της «ΕΑΠ» – του μηχανισμού, που εξετάστηκε στην υπόθεση Δημόπουλου και σε άλλες περιπτώσεις, που εισήχθη στις τουρκοκρατούμενες περιοχές για την παροχή αποζημίωσης για παρεμβάσεις σε ιδιοκτησίες.

Πηγή: ΚΥΠΕ