Η τουρκική στάση στο Κυπριακό και το βάθος της διασύνδεσης με τα ευρωτουρκικά

Την Πέμπτη στις Βρυξέλλες η Κυβέρνηση δεν διαπίστωσε κάποια αλλαγή στη στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό. Αντιθέτως, η παρέμβαση Χακάν Φιντάν στο άτυπο συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, απηχούσε την επαναλαμβανόμενη τουρκική θέση, πως οι συνομιλίες πρέπει να γίνουν ανάμεσα σε «δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα», που θα αποφασίσουν τον τρόπο να συνεργαστούν.

Η Άγκυρα θεωρεί ότι δεν πρέπει να έχει καμία επίπτωση για την κατοχή της Κύπρου στο πλαίσιο των ευρωτουρκικών και μάλλον ενοχλήθηκε από το γεγονός πως δόθηκε τόσο μεγάλη σημασία στο Κυπριακό, κάτι που, όπως φάνηκε από την αρχική τοποθέτηση του Ζοζέπ Μπορέλ, δεν ανέμενε καμία πλευρά. Προφανώς και θα γίνονταν αναφορές στο Κυπριακό, όχι μόνο από την Κυπριακή Δημοκρατία αλλά και από άλλα κράτη μέλη. Ωστόσο, ολόκληρο το πακέτο των ευρωτουρκικών και το Κυπριακό συγκεκριμένα φαίνεται τελικά να απασχόλησαν τους Υπουργούς πολύ περισσότερο από όσο αναμενόταν, με τον Ύπατο Εκπρόσωπο να δηλώνει πως «συζητήθηκε ιδιαιτέρως» το Κυπριακό ζήτημα και οι εργασίες άργησαν να ολοκληρωθούν λόγω αυτής της συζήτησης.

Αυτό που ενδεχομένως να μην περίμενε ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών είναι τον όγκο της υποστήριξης που βρήκαν οι κυπριακές θέσεις, σε μία περίοδο που η ΕΕ βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο λεπτών ισορροπιών. Όχι επειδή υπάρχουν χώρες που διαφωνούν με τις θέσεις αρχών στο Κυπριακό ή επειδή κάποιος δεν το θεωρεί πρωταγωνιστή στο ευρύτερο πλαίσιο των ευρωτουρκικών, αλλά επειδή οι εταίροι στο παρελθόν, αναλόγως των συγκυριών, δεν θεωρούσαν πάντοτε καλό το timing για να υιοθετήσουν το λεκτικό ή τις απαιτήσεις της Λευκωσίας.

Αυτή τη φορά, όμως, όπως δήλωσε ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, «η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών-μελών τοποθετήθηκε με σαφήνεια και η στάση τους ήταν εντός του πλαισίου των Συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του περασμένου Απριλίου και των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών». Πρόσθεσε πως διατυπώθηκε με τον πλέον ξεκάθαρο και σαφή τρόπο από τους εταίρους μας ότι το Κυπριακό αποτελεί θεμελιώδη παράμετρο στον πρόοδο των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, ενώ αναγνωρίστηκε και η εποικοδομητική στάση που επιδεικνύει η Κυπριακή Δημοκρατία.

Όλα αυτά, βέβαια, έγιναν στο πλαίσιο ενός άτυπου συμβουλίου και, ως εκ τούτου, δεν καταγράφηκαν γραπτώς. Δεν μπορούν, όμως, να αγνοηθούν, ως ενιαία θέση της ΕΕ. Ο μόνος που επέλεξε να τα αγνοήσει ήταν ο Φιντάν. Σε δηλώσεις του μετά την παρουσία του στις Βρυξέλλες, απέρριψε όσα άκουσε, επαναλαμβάνοντας αυτά που ισχυρίστηκε πίσω από κλειστές πόρτες και για τα οποία υπήρξε απάντηση από τον Κωνσταντίνο Κόμπο και άλλους συμμετέχοντες. «Πιστεύουμε ότι η αναζωογόνηση των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ είναι προς το συμφέρον όλων. Ωστόσο, τονίσαμε ότι η σύνδεση του Κυπριακού προβλήματος με τις σχέσεις Τουρκίας-ΕΕ δεν είναι υγιής μέθοδος και δεν θα αποφέρει αποτελέσματα», είπε.

Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, πάντως, επαναβεβαίωσε τη Παρασκευή πως αυτό που θέλει ο Τούρκος Υπουργός δεν μπορεί να γίνει. «Συζητήσαμε κυρίως για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις που επηρεάζουν και τους δύο μας, και ειδικότερα τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, και το πιο σημαντικό θέμα που επηρεάζει τη σχέση μας, που είναι το Κυπριακό», υπογράμμισε, υποδεικνύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο ότι για την πλευρά της ΕΕ δεν μπορεί να υπάρξει αποσύνδεση του Κυπριακού από τα ευρωτουρκικά, διότι βρίσκεται στο επίκεντρό τους.

Το ερώτημα, βέβαια, το οποίο δεν μπορούσε να απαντηθεί από αυτή τη συζήτηση είναι πόσο βαθιά είναι η αυτή η διασύνδεση μεταξύ Κυπριακού και ευρωτουρκικών, την οποία διαπιστώνουν και οι υιοθετούν οι εταίροι μας, και ποια πρακτική μορφή θα λάβει στην πορεία, εάν και εφόσον όντως προχωρήσει ο διάλογος μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Ταυτόχρονα, δεν φάνηκε εάν όντως θα υπάρξει κάποιου είδους κίνηση από την Άγκυρα, που θα μπορεί να ξεκλειδώσει τη διαδικασία στο Κυπριακό. Μέχρι στιγμής, παρόλο που φαίνεται να έχουν δοθεί συγκεχυμένα μηνύματα προς την κατεύθυνση των ΗΕ από τουρκικής πλευράς, ο Ερσίν Τατάρ δεν συναινεί όχι απλώς στην επανέναρξη των συνομιλιών, αλλά ούτε καν σε μία συζήτηση σε τριμερές επίπεδο με τον Νίκο Χριστοδουλίδη, υπό τον Αντόνιο Γκουτέρες.

Η κυπριακή πλευρά θεωρεί ότι τα ευρωτουρκικά θα μπορούσαν δυνητικά να αποτελέσουν κίνητρο για την Τουρκία, ώστε να επιδείξει μια πιο εποικοδομητική στάση στο Κυπριακό, επιτρέποντας στη διαδικασία να συνεχίσει, γι’ αυτό και στην παρούσα φάση επέλεξε να συναινέσει στην παρουσία Φιντάν στην άτυπη σύνοδο, ενώ προηγουμένως διαφωνούσε. Δεν υπήρξε, όμως, μέχρι στιγμής καμία ένδειξη τέτοιων προθέσεων από την κατοχική χώρα, η οποία προέβαλε αιτήματα και προς την κατεύθυνση των Βρυξελλών.