«Το ΝΑΤΟ πρέπει να αντιδράσει στην συμφωνία Ερντογάν και Πούτιν για τον πυρηνικό σταθμό στο Ακούγου»

Με μία εκτενή ανάλυσή τους οι Financial Times καλούν το ΝΑΤΟ να αντιδράσει στην σύσφιξη σχέσεων μεταξύ Ταγίπ Ερντογάν και Βλαντιμίρ Πούτιν στην σκιά των συμφωνιών για πυρηνικές επενδύσεις στην Τουρκία.

Συγκεκριμένα, σε κείμενο που υπογράφει η Gonul Tol, διευθύντρια του τουρκικού προγράμματος στο Ινστιτούτο της Μέσης Ανατολής και συγγραφέας του «Ο Πόλεμος του Ερντογάν: Η μάχη ενός ισχυρού άνδρα στην πατρίδα και τη Συρία», αναφέρει, πως «όταν ζητήσετε από τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ να ονομάσει την απόφαση του Τούρκου Προέδρου που τον ενοχλεί περισσότερο, πιθανότατα θα αναφέρει την αγορά του ρωσικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400. Ωστόσο, το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα στις σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας: τον πυρηνικό σταθμό Ακούγιου».

Όπως γράφουν οι Financial Times, ο Ερντογάν συνηθίζει να αναφέρεται στη μονάδα, που κατασκευάζεται από τη ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom στην ακτή της Μεσογείου, ως «το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Τουρκίας». Στην πραγματικότητα, ανήκει στη Ρωσία. Σε αντίθεση με το κλασικό μοντέλο κατασκευής, όπου ο προμηθευτής σχεδιάζει και κατασκευάζει τον αντιδραστήρα προτού τον παραδώσει στη χώρα, το Ακκουγιού χρησιμοποιεί ένα πρωτόγνωρο για τη βιομηχανία μοντέλο κατασκευής-ιδιοκτησίας-λειτουργίας (BOO). Η Ρωσία διατηρεί την πλειοψηφία της ιδιοκτησίας, ενώ αναλαμβάνει όλους τους οικονομικούς, επιχειρησιακούς και κατασκευαστικούς κινδύνους.

Το πακέτο της Μόσχας περιλαμβάνει την κατασκευή, τη λειτουργία, την εκπαίδευση του προσωπικού, τη διαχείριση των χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων και την τελική αποξήλωση του σταθμού – όλα πολύ ελκυστικά για μια χώρα όπως η Τουρκία, που εισέρχεται για πρώτη φορά στην πυρηνική ενέργεια. Τα συμβόλαια BOO είναι δαπανηρά για τη Μόσχα, και γι’ αυτό η Ρωσία τα έχει εφαρμόσει μόνο στο Ακκουγιού και διστάζει να τα χρησιμοποιήσει ξανά. Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν πρέπει να πίστευε ότι τα οφέλη από την ιδιοκτησία στρατηγικών υποδομών σε μια χώρα του ΝΑΤΟ υπερβαίνουν τους οικονομικούς κινδύνους. Και μάλλον έχει δίκιο.

Η έλλειψη διαφάνειας γύρω από τη διαδικασία, οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι και το κακό ιστορικό ασφαλείας της Rosatom προβληματίζουν ωστόσο εκατομμύρια κατοίκους της περιοχής. Οι δυτικές χώρες μπορεί να απορρίπτουν αυτές τις ανησυχίες και να επαινούν την Τουρκία για τη μετάβασή της στην πράσινη ενέργεια, αλλά το Ακκουγιού αποτελεί επίσης ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα για το ΝΑΤΟ.

Το έργο του Ακκουγιού παρουσιάστηκε από τον Ερντογάν ως το σχέδιό του για τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Τουρκίας, ιδίως από τη Ρωσία. Ωστόσο, αντί να επιτύχει αυτό, το συμβόλαιο BOO δένει την Τουρκία και τη Ρωσία για τον επόμενο αιώνα, μέσω ενός αναμενόμενου 60ετούς κύκλου λειτουργίας και της επακόλουθης διαδικασίας αποξήλωσης.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία είναι κατά του έργου. Για να το προστατεύσει, ο Ερντογάν υπέγραψε διακρατική συμφωνία με τον Πούτιν, καθιστώντας συνταγματικά αδύνατο για μια μελλοντική κυβέρνηση μετά τον Ερντογάν να το αμφισβητήσει. Αυτό σημαίνει ότι η Ρωσία, η οποία είναι γνωστή για τη χρήση της ενέργειας ως γεωπολιτικό όπλο, θα έχει άμεσο έλεγχο στρατηγικών υποδομών σε μια χώρα του ΝΑΤΟ για 100 χρόνια, ανεξάρτητα από το ποιος θα είναι στην εξουσία.

Αυτό όμως δεν είναι το μόνο πρόβλημα. Ο σταθμός Ακκουγιού βρίσκεται κοντά στη βάση του Ιντσιρλίκ, όπου στεγάζεται η μεγαλύτερη αποθήκη πυρηνικών όπλων του ΝΑΤΟ και λειτουργεί ως κέντρο υποστήριξης αποστολών της συμμαχίας.

Το εργοστάσιο βρίσκεται επίσης κοντά στη ραντάρ αντιβαλλιστικών πυραύλων του ΝΑΤΟ στο Κιουρετζίκ. Το συμβόλαιο BOO επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρεί προσωπικό και εξοπλισμό κοντά σε αυτές τις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία ενδέχεται να κατασκευάσει ένα νέο ραντάρ για να προστατεύσει το εργοστάσιο.

Στρατιωτικοί αναλυτές και αξιωματούχοι άμυνας φοβούνται ότι, καθώς το Ακκουγιού ανήκει στη Ρωσία, η Μόσχα μπορεί να απαιτήσει να λειτουργήσει αυτό το ραντάρ και να φέρει στρατεύματα για την παροχή ασφάλειας. Ο Γιανκί Μπαγτζίογλου, ένας συνταξιούχος υποναύαρχος και αναπληρωτής πρόεδρος του αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) υπεύθυνος για την εθνική άμυνα, δήλωσε ότι ο Ερντογάν δεν πρέπει να το επιτρέψει αυτό.

Η Δύση έχει σε μεγάλο βαθμό παραβλέψει τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας από τη Ρωσία για τη δημιουργία μακροχρόνιων πολιτικών, οικονομικών και στρατιωτικών δεσμών με στρατηγικά σημαντικές χώρες. Ενώ η Τουρκία επικρίθηκε και επιβλήθηκαν κυρώσεις για την αγορά του S-400, οι δυτικές χώρες έχουν παραμείνει σιωπηλές για το Ακκουγιού.

Ωστόσο, η Τουρκία θέλει να κατασκευάσει έναν δεύτερο πυρηνικό αντιδραστήρα και η Ρωσία προηγείται στον διαγωνισμό. Για να στερήσει από τη Μόσχα ένα γεωπολιτικό πλεονέκτημα και να καθησυχάσει τις ανησυχίες των κατοίκων για την ασφάλεια και το περιβάλλον, η Δύση πρέπει να κάνει περισσότερα για να αντιπαρατεθεί με τις ευνοϊκές συνθήκες που προσφέρει η Μόσχα.

Η πίεση στις δυτικές τράπεζες ανάπτυξης να εγκαταλείψουν την απροθυμία τους να χρηματοδοτήσουν έργα πυρηνικής ενέργειας θα ήταν ένα καλό ξεκίνημα.

Πηγή: Πρώτο Θέμα