Σεπτέμβριος με τη θεσμική κρίση στο επίκεντρο-Πρώτα αποφασίζει το Δικαστήριο, μετά ο Πρόεδρος

Κρίσιμος μήνας θεωρείται ο Σεπτέμβρης αναφορικά με την μεγάλη θεσμική κρίση που ταλαιπωρεί τον τόπο εδώ και αρκετό καιρό. Μετά από μια πρωτοφανή για τα κυπριακά δεδομένα δικαστική διαδικασία, στην οποία εξετάστηκε από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο η αίτηση του Γενικού Εισαγγελέα για παύση του Γενικού Ελεγκτή, στον οποίο αποδίδει ανάρμοστη συμπεριφορά, με τους δύο επικεφαλής των ανεξάρτητων θεσμών να καταθέτουν και να αντεξετάζονται, η διαδικασία ολοκληρώθηκε. Ο Πρόεδρος του Συμβουλίου, Αντώνης Λιάτσος, ανακοίνωσε ότι δεν θα εκδοθεί απόφαση πριν από τον Σεπτέμβριο και, ως εκ τούτου, μετά την ολοκλήρωση της μελέτης του ογκωδέστατου υλικού που έχουν οι δικαστές ενώπιον τους, αναμένεται ότι εντός των επόμενων εβδομάδων θα είναι σε θέση να εκδώσουν απόφαση.

Στην μεγάλη εικόνα, όποιος και αν βγει νικητής από αυτή την σύγκρουση στις δικαστικές αίθουσες, ηττημένη θα είναι η Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία, αντί να έχει θεσμούς που σε αρμονία συνεργάζονται για την ορθή λειτουργία του κράτους και την απονομή Δικαιοσύνης, εδώ και πολύ καιρό βρίσκονται σε τροχιά σύγκρουσης, με την αίτηση στο Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο να είναι η κορύφωση μιας προβληματικής συνύπαρξης. Ό,τι και αν αποφασίσει το Δικαστήριο, γίνεται κατανοητό πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να προβεί στις ανάλογες κινήσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα πως τέτοια φαινόμενα δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον.

Θεωρητικά, εάν το Δικαστήριο αποφασίσει πως όντως ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης επέδειξε ανάρμοστη συμπεριφορά, τότε θα πρέπει ο Νίκος Χριστοδουλίδης να φροντίσει να τον αντικαταστήσει με έναν Γενικό Ελεγκτή που συμπεριφέρεται σωστά. Από την άλλη, εάν απορρίψει την αίτηση, τότε και πάλι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα πρέπει να κάνει διορθωτικές κινήσεις, επειδή σε μια τόσο προβεβλημένη υπόθεση, οι Γιώργος Σαββίδης και Σάββας Αγγελίδης δεν έκαναν σωστή ερμηνεία, κάτι που θα τους εκθέσει ανεπανόρθωτα. Εάν επιλέξει να μην δράσει, θα θεωρείται πως απέρριψε ή αγνόησε την απόφαση του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου, κάτι που θα έχει και πάλι αντίκτυπο στον Πρόεδρο.

Επί της ουσίας, ο κ. Χριστοδουλίδης δεν έχει εύκολες αποφάσεις ενώπιον του, μόλις εκδοθεί η απόφαση του Δικαστηρίου. Ενδέχεται να βρεθεί προ ενός σεναρίου, όπου η νομική απόφαση να μην συμβαδίζει με την κοινωνική ερμηνεία και να πρέπει να λάβει πολιτικές αποφάσεις, οι οποίες να μην χαίρουν στήριξης από την κοινή γνώμη. Και αυτό συμβαίνει επειδή, όπως γνωρίζουμε από τις δημοσκοπήσεις και τον δημόσιο διάλογο, οι πολίτες έχουν πολύ ψηλά τον Γενικό Ελεγκτή, ενώ δεν έχουν εξίσου καλή γνώμη για τους επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας. Άρα, μπορεί να κληθεί να απομακρύνει έναν άνθρωπο που ο μέσος πολίτης θεωρεί πως κάνει καλά τη δουλειά του. Ταυτόχρονα μπορεί να πρέπει να απομακρύνει δύο αξιωματούχους που στην πραγματικότητα δεν ήταν κατηγορούμενοι, αφού εκείνοι υπέβαλαν την αίτηση, επειδή έμειναν εκτεθειμένοι.

Η πραγματικότητα είναι πως ο Νίκος Χριστοδουλίδης δεν θα έπρεπε να επιτρέψει τα πράγματα να φτάσουν σε αυτό το σημείο και να είναι αντιμέτωπος με μία σειρά από σενάρια που δεν είναι πολιτικά τα καλύτερα και που δεν είναι σίγουρο πως θα βάλουν τέλος στη θεσμική κρίση που επικρατεί. Δεν κατάφερε, ωστόσο, να αποτρέψει την μετατροπή της αντιπαράθεσης σε δικαστική υπόθεση και πλέον θα πρέπει να διαχειριστεί τις συνέπειες. Αν και, μέσω νομοσχεδίων που βρίσκονται στα σκαριά, προσπαθεί να «συγυρίσει» την κατάσταση που επικρατεί στους δύο θεσμούς, στην πράξη το καλύτερο θα ήταν να έχει προ πολλού επιτευχθεί κάποιος συμβιβασμός και να υπήρχε πραγματικά αγαστή συνεργασία για το καλό του τόπου.

Σημειώνεται ότι, πριν εκδώσει την απόφασή του το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, θα τεθεί ενώπιον του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου η αναφορά του Προέδρου της Δημοκρατίας για τον νόμο του Πόθεν Έσχες, η οποία εδράζεται στην συμπερίληψη των Εισαγγελέων στα Δημόσια Εκτεθειμένα Πρόσωπα. Η θέση που διατυπώθηκε στην αναφορά είναι πως ο Γενικός Εισαγγελέας και ο Βοηθός του θα πρέπει να έχουν παρόμοια αντιμετώπιση με τους δικαστές σε ό,τι αφορά τα ζητήματα Πόθεν Έσχες και, ως εκ τούτου, να ακολουθείται διαδικασία αυτορρύθμισης. Αυτή ήταν και η θέση που υποστήριξαν ενώπιον της Βουλής κατά τη συζήτηση της τροποποίησης του νόμου.

Στην αναφορά διατυπώνεται η θέση πως «πλήττεται ο ίδιος ο θεσμός και η αποστολή που επιτελεί, ως καθορίζονται στο Σύνταγμα και ως έχει παγίως νομολογηθεί, με κίνδυνο να πληγεί η διασφαλισμένη ανεξαρτησία τους και συνεπώς πλήττεται η ίδια η συνταγματική δομή που διασφαλίζει την τήρηση των θεσμικών ισορροπιών και εγγυήσεων και παραβιάζεται η αρχή της διάκρισης των εξουσιών». Επιπρόσθετα, γίνεται λόγος πως με τον υπό αναφορά Νόμο, «η νομοθετική εξουσία παρεμβαίνει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, κατά τρόπο που θίγει τον ίδιο τον θεσμό και τις εξουσίες που τον περιβάλλουν κατά τις ρητές διατάξεις του Συντάγματος αλλά και σύμφωνα με πάγια νομολογία».

Η Βουλή αναμένεται να καταθέσει τις επόμενες ημέρες της ένστασή της, μέσω του Χρίστου Κληρίδη, που όρισε ως δικηγόρο της, και ακολούθως, στις 4 Σεπτεμβρίου, οι δύο πλευρές θα παρουσιαστούν στο Ανώτατο για να λάβουν οδηγίες. Αν και το ένα ζήτημα δεν επηρεάζει το άλλο και οι αποφάσεις θα ληφθούν από διαφορετικά δικαστικά Σώματα, επί της ουσίας η αναφορά τοποθετεί ξανά στην επικαιρότητα τους δύο επικεφαλής της Νομικής Υπηρεσίας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υιοθέτησε τις ανησυχίες τους για τη συνταγματικότητα της νομοθεσίας και έπραξε αναλόγως, λαμβάνοντας υπόψιν τη νομική διάσταση του ζητήματος. Ταυτόχρονα, ωστόσο, έθεσε εν αμφιβόλω την εφαρμογή μίας νομοθεσίας που επί χρόνια συζητείτο στη Βουλή, η οποία γνώριζε πάρα πολύ καλά αυτές τις ανησυχίες, και αποτελούσε πολιτική απόφαση της πλειοψηφίας να προχωρήσει με ψήφιση, κάτι για το οποίο θα υπάρξουν πολιτικοί κραδασμοί.