«Δεν δείλιασαν, δεν οπισθοχώρησαν»-Τιμήθηκαν οι ήρωες πεσόντες και αγνοούμενοι της Νότιας Λευκωσίας

Τους 59 ήρωες πεσόντες και αγνοούμενους της Νότιας Λευκωσίας, τίμησαν σε μία σεμνή εκδήλωση ο δήμος Νότιας Λευκωσίας-Ιδαλίου, στην παρουσία των συγγενών και των οικογενειών τους, καθώς και πλήθος κόσμου που θέλησε να παρακολουθήσει την εκδήλωση, για να τους τιμήσουν.

Πρόκειται για τους πεσόντες και αγνοούμενους του Ιδαλίου, της Αλάμπρας, των Λυμπιών, της Νήσου, του Πέρα Χωριού και της Ποταμιάς. Η λίστα περιλαμβάνει 59 ονόματα ηρώων, που έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου και που η θυσία τους πρέπει να αποτελεί παράδειγμα για τις νέες γενιές και στέλνει το μήνυμα ότι είναι αναγκαίο να συνεχιστούν οι προσπάθειες για λύση.

Στην ομιλία της, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, σημείωσε πως ήταν με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης, τιμής και υπερηφάνειας και έχοντας πλήρη επίγνωση του χρέους που βρέθηκε στο χώρο του αμφιθεάτρου Ιδαλίου, για να τιμήσουν και να μνημονεύσουν τους πεσόντες και τους αγνοούμενους του Ιδαλίου, της Αλάμπρας, των Λυμπιών, της Νήσου, του Πέρα Χωριού και της Ποταμιάς, που συνθέτουν τον νέο Δήμο Νότιας Λευκωσίας. «Μισό αιώνα μετά από το μαύρο καλοκαίρι του 1974 και εξήντα χρόνια μετά από τα γεγονότα του 1964, βρισκόμαστε σήμερα εδώ, για να στείλουμε μήνυμα μνήμης και τιμής και να καταθέσουμε την ευγνωμοσύνη μας σε εκείνους που έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος, σε όσους δολοφονήθηκαν άνανδρα από τους κατακτητές και σε εκείνους που ακόμα η τύχη τους αγνοείται».

Η κα. Αριστοτέλους πρόσθεσε πως «βρισκόμαστε εδώ, για να διατρανώσουμε το αίτημα μας, πως πενήντα χρόνια κατοχής είναι πολλά και πως επιτέλους η Τουρκία και το κατοχικό καθεστώς θα πρέπει να συνεργαστούν με τρόπο που οι ανοιχτές πληγές της εισβολής, μετά από καθυστέρηση αρκετών δεκαετιών τουλάχιστο να επουλωθούν. Γιατί όσο ο χρόνος περνάει, οι πληγές βαθαίνουν για ολόκληρο τον κυπριακό ελληνισμό, αποδεικνύοντας πως τα χνάρια της ιστορίας ούτε ξεθωριάζουν ούτε σβήνονται. Κάθε ιστορία που παραμένει αδιευκρίνιστη είναι μια ανοιχτή πληγή, και δεν θα σταματήσουμε να παλεύουμε για την αλήθεια και την επιστροφή, για να δικαιώσουμε τον αγώνα και την θυσία όλων αυτών των ανθρώπων, αλλά και των ανθρώπων που για μισό αιώνα ζουν στην προσφυγιά, κουβαλώντας όλοι τις ανθρωπιστικές πληγές και προεκτάσεις αυτής της τραγωδίας».

Αναφερόμενη στην εκδήλωση, η Άννα Αριστοτέλους σημείωσε πως βρέθηκαν όλοι μαζί «για να τιμήσουμε πεσόντες και αγνοούμενους που υπηρέτησαν στο έπακρο το ρητό του Θουκιδίδη στον Επιτάφιο του Περικλή, “το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ’ ελεύθερον το εύψυχον”. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έφυγαν από κοντά μας, όμως μας πρόσφεραν και θα συνεχίσουν να προσφέρουν στις επόμενες γενεές, στις δύσκολες εποχές που ζούμε, τον ορισμό του ευτυχισμένου, του ελεύθερου και του γενναίου ανθρώπου».

Τα διαμερίσματα του Νότιου Δήμου της Λευκωσίας, όπως ονομάζονται μετά την εφαρμογή της Μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος. Αυτό αποδεικνύεται κι από το μεγάλο αριθμό ανθρώπων, στους οποίους είναι αφιερωμένη η σημερινή εκδήλωση. Η εκδήλωση είναι αφιερωμένη σε 59 ψυχές, σημείωσε. «Σε 59 ανθρώπους που θυσιάστηκαν για να μπορούμε εμείς σήμερα, έστω και υπό καθεστώς κατοχής της μισής μας πατρίδας, να ζούμε ελεύθεροι. 59 νέοι άντρες γεμάτοι ζωή, που στο κάλεσμα για υπεράσπιση της πατρίδας μας, δεν δείλιασαν και ούτε δίστασαν, δήλωσαν παρόντες. Και παραμένουν παρόντες μέχρι σήμερα, χάριν σε τέτοιες πρωτοβουλίες όπως η σημερινή, αλλά και μέα στις καρδιές μας».

Το ηρωικό 305 Τάγμα Πεζικού

Η Άννα Αριστοτέλους πρόσθεσε πως ένα μεγάλο μέρος της εκδήλωσης αφορούσε τους στρατιώτες του ηρωικού 305 Τάγματος Πεζικού. Του Τάγματος που έδρευε στο Δάλι, και αποτέλεσε την απαρχή της ηρωικής πορείας που θα ακολουθούσαν οι έφεδροι στρατιώτες που ανήμερα της πρώτης εισβολής, στις 20 Ιουλίου του 1974, έσπευσαν για να καταταγούν, αισθανόμενοι το χρέος τους προς την Πατρίδα.

Οι ήρωες του 305 Τάγματος Πεζικού έπεσαν μαχόμενοι στην αμυντική γραμμή Μιας Μηλιάς – Κουτσοβέντη, κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, ακριβώς σαν σήμερα πριν πενήντα χρόνια, στις 14 Αυγούστου 1974, όταν οι βομβαρδισμοί των Τούρκων εισβολέων διέσπασαν την αμυντική γραμμή των στρατιωτών του 305 Τάγματος Πεζικού, ανέφερε η κα. Αριστοτέλους.

Αναφερόμενη στους ήρωες, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, σημείωσε πως ανάμεσα τους, οι Αλαμπριώτες, Μιχάλης Γεωργίου, Στυλιανός Κυριάκου, πατέρας μάλιστα τεσσάρων παιδιών, ο Αγαθάγγελος Σταύρου, ο Παντελής Νικηφόρου, ο Νίκος Νικολάου, ο Ανδρέας Σάββα, ο Ανδρέας Χ’’Χριστοδούλου και ο Σωτήρης Ιωάννου, από τον Πωμό, ο οποίος παντρεύτηκε στην Αλάμπρα, όπου με τη σύζυγο του, απέκτησαν και ένα παιδί.

Ανάμεσα στους ηρωικά πεσόντες και αγνοούμενους του 305 Τάγματος Πεζικού, ήταν και ο Παναγιώτης Καραγιώργη, από την Ποταμιά, αλλά και οι Δαλίτες, Μιχάλης Γρούτας, πατέρας δύο παιδιών, ο Δημήτρης Δημητρίου, πατέρας ενός παιδιού, ο Μιχαλάκης Σάββα, ο Αντώνης Ευθυμίου, ο Λοΐζος Ζαβού, πατέρας ενός παιδιού, ο Χαράλαμπος Θεοχάρους, ο Γεώργιος Μηλικούρης, ο Νίκος Τσελεπής, πατέρας ενός παιδιού και ο Χριστάκης Χριστοδούλου, πατέρας δύο παιδιών. Από τα Λύμπια, στο 305 Τάγμα Πεζικού, κατετάγησαν ο Ανδρέας Βαρνάβα, ο Πέτρος Ιωάννου, ο Δημήτριος Μαλακίδης, πατέρας ενός παιδιού, ο Θεοδωρος Μαυρόσαββας, πατέρας τριών παιδιών, ο Σάββας Σάββα, ο Γιώργος Σκουλιάς, πατέρας τριών παιδιών, ο Ιάκωβος Νεοφύτου πατέρας ενός παιδιού, ο Κακουλλής Μουστάκα και ο Λούκας Δημητρίου πατέρας δύο παιδιών.

Από το Πέρα Χωριό Νήσου και τη Νήσου, στο 305 Τάγμα Πεζικού κατετάγησαν ο Ανδρέας Κουρουνά, πατέρας δύο παιδιών, ο Χρίστος Κωστή, πατέρας ενός παιδιού, ο Γεώργιος Ρούσος και ο Ιωνάς Χρίστου.

Εκ των τριάντα ένα εφέδρων του 305 Τάγματος Πεζικού, που είχαν ως κατοικία τις κοινότητες που συνθέτουν τον νέο Δήμο Νότιας Λευκωσίας Ιδαλίου, έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα οι δεκαπέντε, ενώ αγνοείται η τύχη των υπολοίπων δεκαέξι.

Ο Σοφοκλής Γεωργίου από την Αλάμπρα, έπεσε στις 14 Αυγούστου μετά από σφοδρές μάχες με τα τουρικικά στρατεύματα, στην περιοχή του Αεροδρομίου Λευκωσίας, που ήταν στη ζώνη ευθύνης του 212 Τάγματος Πεζικού, στο οποίο κατετάγη ως έφεδρος.

Η ιστορία των ηρώων

Στη συνέχεια, η κα. Αριστοτέλους αναφέρθηκε στην ιστορία του κάθε ήρωα ξεχωριστά. Όπως ανέφερε, ο Σάββας Σαββίδης από το Δάλι, υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία το 1974 και ήταν τοποθετημένος στην 181 Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού, η οποία επιχειρούσε στο Συγχαρί. Στις 23 Ιουλίου η Μοίρα δέχθηκε επίθεση με αποτέλεσμα τα ίχνη του να χαθούν. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε εκταφές στην περιοχή και η ταφή του έγινε τον Απρίλιο του 2016.

Από το Δάλι ήταν και ο Χριστόφορος Σκορδής, ο οποίος κατετάγη ως έφεδρος στο 398 Τάγμα Πεζικού στην Κυθρέα, όπου πιάστηκε αιχμάλωτος των τουρκικών στρατευμάτων. Τα οστά του εντοπίστηκαν στην περιοχή του Τζιάους σε ομαδικό τάφο και η κηδεία του τελέσθηκε τον Αύγουστο του 2009.

Στο Τζιάος χάθηκαν τα ίχνη και του Νίκου Παντελή ο οποίος είχε καταταγεί στο 305 Τάγμα Πεζικού και αργότερα στο 398 Τάγμα Πεζικού. Τα ίχνη του χάθηκαν στις 14 Αυγούστου κατά τη διάρκεια μαχών και έκτοτε η τύχη του αγνοείται.

Ο Ανδρέας Πποϊράζη ήταν πατέρας έξι παιδιών και ο Αντώνης Αντωνίου πατέρας οκτώ παιδιών. Συνελήφθησαν στο Στρογγυλό από ένοπλους Τουρκοκύπριους, οι οποίοι τους οδήγησαν μαζί με άλλους άνδρες προς το Τουρκοκυπριακό χωριό Σίντα, όπου βρέθηκαν και τα οστά τους σε ομαδικό τάφο κατά τις εκταφές το 2009 και 2010. Η ταφή τους έγινε στο Δάλι το 2016.

Ο Ανδρέας Ταλιαδώρος από το Δάλι, πατέρας ενός ανήλικου παιδιού, υπηρετούσε στο 70 Τ.Μ. μαζί με άλλους άνδρες του Τάγματος και ενώ τάχθηκαν σε αποστολή ναρκοθέτησης της περιοχής Καραβά-Λαπήθου, εγκλωβίστηκαν εντός της Λαπήθου από τα τουρκικά στρατεύματα. Κατά την πορεία της ομάδας του για να εξέλθουν του κλοιού των τουρκικών στρατευμάτων, ενέπεσαν σε ενέδρα των τουρκικών στρατευμάτων και κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πυρών χάθηκαν τα ίχνη του, σημείωσε η κα. Αριστοτέλους.

«Μια άλλη ομάδα ηρώων από τις κοινότητες της Νότιας Λευκωσίας, είναι οι 18χρονοι στρατιώτες που υπηρετούσαν τη θητεία τους στο 286 Τάγμα Πεζικού στην Κοκκινοτριμιθιά. Οι άνδρες του 286 ενεπλάκησαν σε μάχες με τα τουρκικά στρατεύματα σε περιοχή του Αγίου Ερμολάου. Στη συνέχεια και μετά από οδηγίες για απαγκίστρωση από την περιοχή, μαζί με ακόμη 22 άνδρες του τάγματος τους έφθασαν μέχρι την περιοχή της Αγίας Μαρίνας Σκυλλούρας, όπου και έδωσαν νέα μάχη με τα τουρκικά στρατεύματα λαμβάνοντας θέσεις σε υψώματα», τόνισε.

Μεταξύ αυτών, ο Μάρκος Πιττή που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία το 1974 και τα οστά του εντοπίστηκαν στην περιοχή που έγινε η μάχη, ενώ η ταφή του τελέστηκε το 2017 στο Δάλι. Στις ίδιες μάχες χάθηκαν τα ίχνη και του Θεόδουλου Θεοδούλου, από το Παλαίκυθρο, η ταφή του οποίου έγινε το 2017 στο Πέρα Χωριό Νήσου, καθώς επίσης και του Παράσχου Ιωνά από τη Νήσου που συμμετείχαν στην απόκρουση των τουρκικών επιθέσεων στην επαρχία της Κερύνειας.

Στο ίδιο Τάγμα, το 286, υπηρετούσε και ο Κωνσταντίνος Καψοκάρτης από τα Λύμπια, που επίσης υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία. Τα ίχνη του Καψοκάρτη χάθηκαν στις 6 Αυγούστου του 1974 στην περιοχή της Λαπήθου και του Καραβά. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στη Λάπηθο, ενώ τάφηκε το 2010 στα Λύμπια.

Η κα. Αριστοτέλους πρόσθεσε πως μια άλλη μικρή ηρωική ομάδα νέων της περιοχής, εν μέσω των τραγικών γεγονότων του 1974, υπηρετούσαν τη θητεία τους στο 361 Τάγμα Πεζικού με έδρα το Συγχαρί. Ανάμεσα τους ο Νίκος Περικλέους από το Δάλι, ο Αλέξανδρος Ολυμπίου από τα Λύμπια και ο Μηνάς Παπαβασιλείου από το Πέρα Χωριό Νήσου.

Οι Περικλέους και Ολυμπίου, έλαβαν μέρος στις μάχες του Αγίου Επικτήτου, ενώ τελευταία φορά θεάθηκαν βόρεια της Κυθρέας. Τα οστά τους εντοπίστηκαν έξω από το χωριό Κορνόκηπος Η κηδεία του Περικλέους τελέστηκε τον Απρίλιο του 2013 στο Δάλι και του Ολυμπίου το 2020 στην Αγλαντζιά. Τα ίχνη του Παπαβασιλείου χάθηκαν στις 14 Αυγούστου του 1974 στην Κλεπίνη, μετά από σκληρές συγκρούσεις με τα στρατεύματα κατοχής, ενώ τα οστά του εντοπίστηκαν στο Λευκόνοικο με την ταφή του να τελείται φέτος τον Φεβρουάριο στο Πέρα Χωριό.

Ο Γιώργος Μιχαήλ από το Δάλι και ο Μιχάλης Σάββα από τα Λύμπια, υπηρετούσαν στο 211 Τάγμα Πεζικού. Αμφότεροι, πριν κλείσουν τα 20 τους χρόνια, ρίχτηκαν στην μάχη και συμμετείχαν στην υπεράσπιση της Λευκωσίας, στη Γραμμή Τράχωνα-Ομορφίτα-Νεάπολη-Βόρειου Πόλου. Ο Μιχαήλ τραυματίστηκε στο πόδι κατά τη διάρκεια της απαγκίστρωσης και εγκλωβίστηκε σε περιοχές που κατέλαβαν οι Τούρκοι. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο σε περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας το 2015 και τάφηκε τον Σεπτέμβριο του 2017 στον Τύμβο Μακεδονίτισσας.

Τα ίχνη του Σάββα χάθηκαν στις 23 Ιουλίου 1974 μετά από σκληρές μάχες του τάγματος του, του ηρωικού 211 Τάγματος Πεζικού με τα τουρκικά στρατεύματα. Ενώ επικρατούσε εκεχειρία, οι Τούρκοι επιτέθηκαν και περικύκλωσαν το φυλάκιο το οποίο τελικά κατέλαβαν. Τα οστά του εντοπίστηκαν το 2015 σε ομαδικό τάφο ο οποίος εντοπίστηκε σε περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας και τάφηκε επίσης το 2017 στα Λύμπια.

Συνεχίζοντας, η Άννα Αριστοτέλους υπέδειξε πως από τα Λύμπια ήταν και ο Ελευθέριος Κουζαπάς, ο οποίος το 1974 υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στο 399 Τάγμα Πεζικού στο Μπογάζι της Αμμοχώστου. Τα ίχνη του χάθηκαν κατά τη διάρκεια μαχών στην περιοχή της Άσπρης Μούττης, βόρεια του Δικώμου. Εκεί, στην Άσπρη Μούττη, εντοπίστηκαν και τα οστά του ενώ η κηδεία του τελέσθηκε τον Σεπτέμβριο του 2017.

Ο Θεόδωρος Παπακωνσταντή, επίσης από τα Λύμπια, υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στο 281 Τάγμα Πεζικού. Το Τάγμα του, δέχθηκε αεροπορική επίθεση από τα τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα, με αποτέλεσμα ο Παπακωσταντή να βρει ηρωικό θάνατο και να ταφεί μαζί με τους υπόλοιπους πεσόντες στο χωριό Κοντεμένος. Τα οστά του εντοπίστηκαν το 2013 και τάφηκε το 2016 στη γενέτειρα του.

Ο Γιώργος Γεωργίου από το Πέρα Χωριό Νήσου, πατέρας ενός ανήλικου, τότε παιδιού, ανήμερα της πρώτης φάσης της εισβολής, κατατάγηκε ως έφεδρος στο 226 Τάγμα Πεζικού, παρά το γεγονός ότι υπηρέτησε τη θητεία του ως καταδρομέας στην 31η Μοίρα Καταδρομών, λόγω της ανάγκης για άμεση κατάταξη στο κοντινό σημείο διαμονής του. Τα ίχνη του χάθηκαν στις 14 Αυγούστου του 1974, σαν σήμερα, ανήμερα της δεύτερης φάσης της εισβολής στην περιοχή Τραχωνίου Κυθρέας-Μιας Μηλιάς μετά από σκληρές και άνισες μάχες με τα τουρκικά στρατεύματα. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή του Τ/Κ χωριού Μόρα από εκταφές το 2011 και η ταφή του τελέστηκε το 2015.

Ο Κωστάκης Λάμπρου από το Δίκωμο κατετάγη ως έφεδρος στο 301 Τάγμα Πεζικού. Έλαβε μέρος στις συγκρούσεις με τα τουρκικά στρατεύματα στην περιοχή του χωριού Τρούλλοι Λάρνακας, όπου τραυματίστηκε θανάσιμα από βλήμα όλμου. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Λάρνακας και τάφηκε στις 20 Αυγούστου του 1974 στη Νήσου.

Ο Αντώνης Θεοδούλου, από την Τύμπου εκτελούσε τη στρατιωτική του θητεία στο 251 Τάγμα Πεζικού που είχε έδρα τη Γλυκιώτισσα. Μετά από επίθεση των Τούρκων, κατά των θέσεων τους με άρματα μάχης, και της προέλασης του εχθρού, τα ίχνη του Θεοδούλου χάθηκαν. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο σε περιοχή του χωριού Καζάφανι το 2010 και το 2014 και η ταφή του έγινε στη Νήσου το 2018.

Ο Βαρνάβας Κούβαρος από τη Νήσου, πατέρας δύο παιδιών, κατετάγη ως έφεδρος ανήμερα της εισβολής. Τάχθηκε να υπηρετήσει σε φυλάκια στο χωριό Γέναγρα και έχασε τη ζωή του σε αυτοκινητιστικό ατύχημα στον δρόμο Γενάγρων-Πυργών, στις 12 Αυγούστου, δύο μέρες πριν από τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής. Η ταφή του έγινε την ίδια μέρα στη Νήσου.

Ο Παναγιώτης Καράντωνας δήλωσε παρών στο κάλεσμα της πατρίδας και κατατάγηκε ως έφεδρος καταδρομέας στην 33 Μοίρα Καταδρομών στο Πέλλα Πάις. Έλαβε μέρος μαζί με άλλους καταδρομείς της 33 Μ.Κ. στη ριψοκίνδυνη αποστολή στο κάστρο του Αγίου Ιλαρίωνα στις 20 Ιουλίου, ενώ τα χαράματα της επομένης μέρας διαπιστώθηκε ότι ο Καράντωνας ήταν ανάμεσα στους απόντες. Τα οστά του εντοπίστηκαν το 2017 σε ομαδικό τάφο στην περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα και τάφηκαν τον Ιούλιο του 2021 στο Πέρα Χωρίο.

Στη συνέχεια η Άννα Αριστοτέλους αναφέρθηκε σε μια άλλη εκλεκτή ομάδα ηρώων που τιμήθηκε στην εκδήλωση και ήταν αυτοί που θυσιάστηκαν για την πατρίδα, μια δεκαετία πριν την τουρκική εισβολή του 1974. Οι Δαλίτες Μιχάλης Σολομώντος, Γεώργιος Εικοσάρης και Δημήτρης Χάματσος. Ο Γιώργος Ξενοφώντος και ο Σταυράκης Χριστοδούλου, από Πέρα Χωριό Νήσου και Νήσου. Όλοι έδωσαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της τουρκανταρσίας.

Ειδικότερα ο Δαλίτης Μιχάλης Σολομώντος στις 25.6.1964 μετέβαινε στη δουλειά του στην Παλλουριώτισσα. Στον δρόμο τον συνέλαβαν ένοπλοι Τουρκοκύπριοι και έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν. Τα οστά του Σολομώντος εντοπίστηκαν από εκταφές στην περιοχή του Χαμίτ Μάντρες και η ταφή του έγινε το 2014 στο Δάλι.

Ο Γεώργιος Εικοσάρης, τον Αύγουστο του 1964 υπηρετούσε στην τότε νεοσύστατη Εθνική Φουρά και κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στον Παχύαμμο Τυλληρίας, τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε στο πρόχειρο νοσοκομείο στον Παχύαμμο. Στις 9.8.1964 το νοσοκομείο κτυπήθηκε από βόμβες τουρκικού αεροπλάνου και ο Εικοσάρης ήταν μεταξύ αυτών που έχασε τη ζωή του. Τα οστά του εντοπίστηκαν από εκταφές στο χώρο του τότε πρόχειρου νοσοκομείου Παχυάμμου και τάφηκε τον Αύγουστο του 2020 στο Δάλι.

Ο Δημήτρης Χάματσος έλαβε μέρος ως εθελοντής στις μάχες του Αγίου Σωζόμενου και τραυματίστηκε θανάσιμα ενώ μετέφερε τραυματισθέντα αστυνομικό, πιο πίσω από το πεδίο των συγκρούσεων για να τον περιθάλψει.

Ο Γιώργος Ξενοφώντος και ο Σταυράκης Χριστοδούλου, ήταν 21 και 20 ετών, αντίστοιχα όταν κατετάγησαν κι αυτοί ως εθελοντές στην Εθνική Φρουρά. Αμφότεροι έπεσαν ηρωικά στις 6 Αυγούστου στις μάχες της Μασούρας κατά τη διάρκεια συγκρούσεων για καταστολή της τουρκανταρσίας.

«Η αναφορά σε ένα έκαστο από τους ηρωικώς μαχόμενους πεσόντες και αγνοούμενους μας, έγινε με σκοπό να θυμίζει το χρέος και την ευθύνη που αναλογεί στον καθένα μας να διατηρήσουμε ανεξίτηλη την μνήμη τους. Το σημερινό κάλεσμα είναι μια πράξη ευθύνης, για την οποία θα ήθελα να συγχαρώ εκ μέρους του Προέδρου της Δημοκρατίας τον νεοσύστατο Δήμο Νότιας Λευκωσίας-Ιδαλίου, την Πολιτιστική Επιτροπή του Δήμου και ειδικότερα τον Δήμαρχο Δρ Σταύρο Χατζηγιάννη, καθώς και τους Αντιδημάρχους και Δημοτικούς Συμβούλους για αυτή τους την πρωτοβουλία και να ευχηθούμε ότι καλύτερο στο σημαντικό έργο που έχουν αναλάβει», πρόσθεσε η κα. Αριστοτέλους.

Οι 59 ιστορίες ανθρώπων που τιμήθηκαν, κάθε μια σαν κομμάτι ψηφιδωτού, δημιουργεί την τραγική εικόνα των γεγονότων του 1974 και του 1963-1964, σημείωσε. «Οι 59 Άνθρωποι που ξεκίνησαν από τις κοινότητες της περιοχής, αναμετρήθηκαν με τον εχθρό και έγραψαν με χρυσά γράμματα το όνομα τους σε μια από τις τραγικότερες σελίδες της κυπριακής ιστορίας. Δεν δείλιασαν, δεν οπισθοχώρησαν, δεν σκέφτηκαν ούτε λεπτό να εγκαταλείψουν τη μάχη. Ρίχθηκαν σε αυτή και τήρησαν στο ακέραιο τον όρκο που έδωσαν, πολεμώντας για την υπεράσπιση της πατρίδας μας, μέχρι τελευταίας ρανίδος του αίματος τους».

Καταλήγοντας, η Άννα Αριστοτέλους πρόσθεσε πως «για αυτό διατηρούν μια θέση στο μνημείο των αθανάτων. Είναι για αυτό που τέτοιες πρωτοβουλίες, όπως η σημερινή, μας υπενθυμίζει την βαριά κληρονομιά, που οι ήρωες μας και οι οικογένειες τους κληροδοτούν στις νέες γενιές, κρατώντας τη μνήμη τους, άσβεστη και αθάνατη στο πέρασμα των χρόνων. Δικό μας καθήκον είναι να διασφαλίσουμε πως η θυσία τους θα συνεχίσει να τιμάται. Δική μας υπόσχεση είναι πως θα συνεχίσουμε ακατάπαυστα και με συνέπεια, με όλες μας τις δυνάμεις, μέχρι την διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου μας αγνοουμένου».

Στο χαιρετισμό του, ο δήμαρχος Νότιας Λευκωσίας-Ιδαλίου, Δρ. Σταύρος Χατζηγιάννης, ανέφερε πως στην εκδήλωση απέτισαν φόρο τιμής στους πεσόντες και αγνοούμενους, που έδωσαν το αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδας. «Αυτούς που σε ένα καθ’ όλα άνισο αγώνα, πρόταξαν τα στήθη τους, για να υπερασπιστούν την πατρίδα μας, αντιμετωπίζοντας τις ορδές του Αττίλα. Αυτούς που σχεδόν άοπλοι, χωρίς καθοδήγηση, ρίχθηκαν στις μάχες».

Στη συνέχεια, ο κ. Χατζηγιάννης σημείωσε πως το μόνο που μπορεί να τους περιγράψει είναι ήρωες, ενώ πρόσθεσε πως στην εκδήλωση τιμήθηκαν και όσοι δολοφονήθηκαν βάναυσα από τους Τούρκους Εισβολείς. Πρόσθεσε πως ήταν βαρύς ο φόρος αίματος που πλήρωσαν οι κοινότητες της Νότιας Λευκωσίας, κατά την εισβολή και απαρίθμησε τους πεσόντες και αγνοούμενους της κάθε κοινότητας.

Στην ομιλία του, ο δήμαρχος Νότιας Λευκωσίας-Ιδαλίου προέβη σε μία σύντομη ιστορική αναδρομή και αναφέρθηκε στα γεγονότα του μαύρου εκείνου καλοκαιριού του 1974. «Τα παλληκάρια της Κύπρου είχαν να προτάξουν την αγάπη για την πατρίδα, το απαράμιλλο σθένος και το ένστικτο της αντίστασης, αψηφώντας το θάνατο».

Ο κ. Χατζηγιάννης θέλησε να στείλει και ένα μήνυμα προς την Πολιτεία, για να γίνουν ενέργειες προς κάθε κατεύθυνση για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά το 2017. «Πλέον, μισό αιώνα μετά, βροντοφωνάζουμε ότι θέλουμε λύση που θα μας βγάλει από το status quo των τελευταίων 50 ετών. Κλείνω απευθυνόμενος στους ήρωες και λέω ότι ουδέποτε θα δεχτούμε να πάει χαμένο το αίμα που έχυσαν. Ουδέποτε θα δεχτούμε να περάσει το κατώφλι μας, ο εφιάλτης της διχοτόμησης».

Από πλευράς του, ο Γιώργος Χατζήπαπας, αδελφότεκνος του ήρωα πεσόντα, Ανδρέα Γεωργίου Σάββα από την Αλάμπρα, θέλησε να διαβάσει κάποιες σκέψεις του, είδει χαιρετισμού, σημειώνοντας πως κάποιες καταστάσεις στη ζωή, μόνο αν τις βιώσει κάποιος μπορεί να τις κατανοήσει απόλυτα και τα συναισθήματα που κουβαλούν. Όπως εξήγησε, κάποιες είναι χαρούμενες καταστάσεις, όπως η γέννηση και το μεγάλωμα ενός παιδιού και κάποιες άλλες είναι θλιβερές.

«Έπειτα σκέφτομαι πως στις τραγικές εμπειρίες της ζωής, τα αρνητικά συναισθήματα μοιράζονται σε μικρές, πένθιμες, καθημερινές δόσεις, σαν ένας δήμιος που θέλει να βασανίσει το θύμα του, όσο το δυνατό περισσότερο, πριν το αποτελειώσει. Κάπως έτσι θαρρώ πως είναι το δράμα των συγγενών των αγνοουμένων. Το δράμα βιώνεται από τον στενό πυρήνα της οικογένειας και μάλιστα είναι ένα πένθος με μικρές απανωτές δόσεις, λόγω της πολύχρονης αναμονής για τα νέα».

Ο κ. Χατζήπαπας, συνεχίζοντας, ανέφερε πως κάποτε το πένθος δεν έχει τέλος και σε άλλες έχουν θλιβερό τέλος, με την αναγγελία θανάτου του αγαπημένου ατόμου, που μπορεί να είναι λυτρωτικό για τους συγγενείς.

«Πιστεύω αυτά που είπα, επειδή γεννημένος εννέα χρόνια μετά την Τουρκική Εισβολή και αδελφότεκνος αγνοουμένου-πεσόντα, ένιωθα πάντα συγκίνηση κατανοώντας το δράμα των αγνοουμένων, ωστόσο έπρεπε να βιώσω εκείνες τις μέρες στο χωριό μου, Αλάμπρα, που ξεκίνησαν να ενημερώνουν τις οικογένειες των αγνοουμένων για την ανεύρεση των οστών τους».

Στο χαιρετισμό του, ο κ. Χατζήπαπας, αναφερόμενος στη δική τους περίπτωση, τόνισε πως πρώτα ήταν το τηλεφώνημα από τον πατέρα του, που του είπε να πάει στο σπίτι, επειδή θα πήγαιναν να τους πουν νέα για τον θείο Ανδρέα. «Κατόπιν ήταν η κρατική λειτουργός που είπε το τετριμμένο ότι δεν ήταν τα νέα που ήθελαν, μετά ήταν η ενημέρωση του παππού ότι βρέθηκαν τα οστά του γιου του και οι απελπισμένες ματιές στη φωτογραφία του γιου του που ήταν κρεμασμένη στο σπίτι. Ο παππούς μου έφυγε από τη ζωή ένα χρόνο μετά την κήδευση του γιου του».

Στη συνέχεια περίγραψε τη στιγμή που μετέβησαν στο ανθρωπολογικό εργαστήριο στο αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου είχαν πάει για να δουν τα οστά. «Η μαμά μου και οι αδελφές της, στην όψη των οστών ξέσπασαν σε λυγμούς, επειδή αυτά τα οστά ήταν ότι απέμεινε από το 21χρονο παλληκάρι που θυμούνταν. Ακολούθησε η κηδεία των λειψάνων και τέλος η επίσκεψη στο σημείο που έπεσαν, μαχόμενοι στη γραμμή Μίας Μηλιάς-Κουτσοβέντη. Φυτέψαμε ένα δεντράκι στο σημείο που βρέθηκαν τα οστά του παλληκαριού μας. Θυμάμαι τη μητέρα μου να προσπαθεί να συγκρατήσει τα δάκριά της και όταν την αγκάλιασα ξέσπασε σε κλάματα».

Καταλήγοντας, ο αδελφότεκνος του ήρωα σημείωσε πως «μέσα σε όλα αυτά εμπεριέχεται μία φλόγα που μεταλαμπαδεύεται από τους ήρωες στις νεότερες γενιές, με το μήνυμα να μην επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος που προκάλεσαν την εισβολή».

Στη συνέχεια, η σύζυγος του ήρωα Χριστάκη Χριστοδούλου, Κούλλα Χριστοδούλου και η αδελφή του ήρωα Μιχάλη Γεωργίου, Ανδρούλλα Σάββα απήγγειλαν ποιήματα για τους ήρωες τους και πραγματοποιήθηκε σύντομο καλλιτεχνικό πρόγραμμα.