Βάζουν εμπόδια στην ενημέρωση τα Δικαστήρια

Πολλές φορές τα Δικαστήρια και οι λειτουργοί τους βρίσκονται στο απυρόβλητο. Συνηθίζεται να χρησιμοποιείται στον δημόσιο λόγο η αναφορά σε Δικαστήριο, Κακουργιοδικείο, Εφετείο, Ανώτατο κτλ, και σπανίως γίνεται αναφορά στους δικαστές και γενικότερα στα πρόσωπα που απαρτίζουν ένα Σώμα. Ενδεχομένως να είναι και ένας από λόγους που οι δικαστές νιώθουν «προστατευόμενοι», αφού γνωρίζουν πολύ καλά, πως πέραν του νομικού κύκλου, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης δεν γνωρίζει τα πρόσωπα που εκδίδουν αποφάσεις, με τις οποίες έχει κάθε δικαίωμα να συμφωνεί ή και να διαφωνεί κάποιος.

Θα πρέπει να λεχθεί πως τα Δικαστήρια και οι δικαστές δεν έχουν ασυλία στην κριτική. Είτε συμφωνεί, είτε διαφωνεί κάποιος με μια απόφαση που εκδίδουν, οι οποίες αναμφίβολα είναι σεβαστές, ο κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα κριτικής σκέψης. Η οποιαδήποτε απόφαση θα έρθει εις γνώση του πολίτη μέσω του «ταχυδρόμου», που δεν είναι άλλος από τον δημοσιογράφο.

Συνεπώς, σε πρώτο στάδιο, θα πρέπει να λεχθεί πως από την στιγμή που μία ακροαματική διαδικασία είναι δημόσια, τότε ο δημοσιογράφος αφενός έχει κάθε δικαίωμα να την παρακολουθήσει και αφετέρου, το Δικαστήριο (δικαστές) έχουν την υποχρέωση να ακολουθούν την διαδικασία με αυτό τον τρόπο. Πράγμα που δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν υφίσταται, κυρίως για εξοικονόμηση χρόνου, κάτι όμως που αναιρεί τα περί δημόσιας ακροαματικής διαδικασίας.

Ενδεικτική είναι σωρεία παραδειγμάτων, όπου συλλαμβάνεται ένας ύποπτος για μια υπόθεση δημόσιου ενδιαφέροντος, οδηγείται ενώπιον Δικαστηρίου, στο οποίο βρίσκονται οι δημοσιογράφοι προκειμένου να ενημερώσουν την κοινή γνώμη, αλλά «μπλοκάρεται» το δικαίωμα στην ενημέρωση. Και ο λόγος είναι επειδή υπάρχει η «συμφωνία» για μη ανάγνωση του όρκου του ανακριτή (διαδικασία περίπου 15 λεπτών κατά μέσω όρο), με τις ευλογίες βέβαια των Δικαστηρίων, με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη να μην μπορεί να πληροφορηθεί για τα γεγονότα για τα οποία αναμένει να ενημερωθεί, καθώς τα ίδια τα Δικαστήρια βάζουν προσκόμματα στις κατά τα άλλα δημόσιες ακροαματικές διαδικασίες.

Βέβαια, όπως είναι πλέον αρκετά γνωστό στον δημοσιογραφικό κόσμο, το ζήτημα δεν προκύπτει μόνο σε αυτές τις διαδικασίες αλλά ακόμη και σε αποφάσεις! Γίνεται αντιληπτό πως μια απόφαση ενδεχομένως να είναι ογκωδέστατη και για εξοικονόμηση χρόνου να μην δύναται να διαβαστεί στην ολότητά της. Είναι όμως αδιανόητο τα Δικαστήρια να μην ανακοινώνουν έστω περιληπτικά το σκεπτικό των αποφάσεων τους, παρά μόνο την απόφαση τους. Δηλαδή, ποινή δέκα ετών ή εκδίδεται διάταγμα προσωποκράτησης, χωρίς καμία μα καμία αναφορά στο σκεπτικό μιας απόφασης, για την οποία η κοινή γνώμη έχει το δικαίωμα να γνωρίζει, πέραν από τα τυπικά.

Όπως έχει προαναφερθεί, ο ταχυδρόμος της πληροφόρησης είναι ο δημοσιογράφος. Μπορεί τα Δικαστήρια να έμειναν λίγο πίσω από την εξέλιξη της τεχνολογίας, κάτι που διαπιστώνεται όταν πρέπει να προβληθεί οπτικοακουστικό υλικό σε μία διαδικασία, όπου σε κάποιες περιπτώσεις γίνονται προσπάθειες για να εντοπιστούν σύγχρονοι υπολογιστές για να ενωθούν με τα projector, εντούτοις γενικότερα η τεχνολογία έχει εξελιχθεί.

Μαζί της και τα ΜΜΕ, αφού, ως γνωστόν, υπάρχουν δεκάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, από τα οποία ενημερώνονται οι πολίτες. Και σε αυτό το σημείο, αν και κάποια πράγματα θεωρούνται αυτονόητα, θα πρέπει να εξηγήσουμε πως αυτή η ενημέρωση, κατά κύριο λόγο, γίνεται μέσω των κινητών τηλεφώνων, αφού πλέον δεν υπάρχει το ιστορικό 33-10 αλλά τα smartphone, από τα οποία μπορεί να ανεβάσει κανείς μια είδηση ή να ενημερώσει σχετικά τους συναδέλφους του, για να το πράξουν αυτοί από το γραφείο. Επίσης, στη σύγχρονη εποχή, ένα smartphone αποτελεί και το σημειωματάριο ενός δημοσιογράφου, αφού η χειρόγραφη εποχή έχει περάσει εδώ και χρόνια.

Με απλά λόγια, θεωρείται αυτονόητο πως ένας φορητός υπολογιστής ή ένα κινητό τηλέφωνο, για ένα δημοσιογράφο, στην σύγχρονη εποχή, είναι τα βασικότερα του όπλα. Αυτό θα το έχει αντιληφθεί και η ίδια η Ολομέλεια του Ανωτάτου, η οποία κατακλύζεται αυτή την περίοδο από δημοσιογράφους λόγω της διαδικασίας που βρίσκεται σε εξέλιξη αναφορικά με το μέτωπο Εισαγγελέα-Ελεγκτή. Βλέπει αρκετούς δημοσιογράφους, είτε με υπολογιστές, είτε με κινητά, να μεταδίδουν τα τεκταινόμενα, χωρίς να δημιουργήσει οποιοδήποτε πρόβλημα, σεβόμενοι την δουλειά των λειτουργών των ΜΜΕ. Μάλιστα, την ώρα που πρωτόδικα Δικαστήρια κρατούν ως ομερτά δικαστικές αποφάσεις, κατά τα άλλα δημόσιες, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε πως στο Ανώτατο έγιναν διευθετήσεις και όλες οι μέχρι σήμερα ενδιάμεσες αποφάσεις παραδόθηκαν στους δημοσιογράφους.

Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η εικόνα που προκύπτει με ορισμένους δικαστές, είτε των πρωτόδικων, είτε στο Εφετείο. Ξεκινώντας από το τελευταίο, θα αναφερθούμε σε σημερινό σκηνικό που εκτυλίχθηκε κατά τη διάρκεια εξέτασης έφεσης. Στην αίθουσα του Εφετείου υπήρχαν δύο δημοσιογράφοι, οι οποίοι με την έναρξη της διαδικασίας, άρχισαν να γράφουν στα κινητά τους τα λεχθέντα. Σε κάποια στιγμή, υπήρξε «κινητοποίηση» από αστυνομικούς και λειτουργό του Δικαστηρίου, η οποία μας μετέφερε πως θα πρέπει να σταματήσει η χρήση κινητού. Την ενημερώσαμε πως είμαστε δημοσιογράφο και το μετέφερε στην δικαστή. Μάλιστα της αναφέραμε πως την ίδια διαδικασία πράττουμε εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ακόμα και στην διαδικασία ενώπιον της Ολομέλειας του Ανωτάτου, χωρίς να προκύπτει οποιοδήποτε πρόβλημα.

Ωστόσο η δικαστής επέμενε πως θα πρέπει να σταματήσει η χρήση κινητού και οι σημειώσεις να λαμβάνονται χειρόγραφα. Μάλιστα, έστειλε στους δημοσιογράφους κόλλες και πέννες, αφού θεωρούσε πως αυτός είναι ο σωστός τρόπος. Για την ίδια όμως, χωρίς να γίνεται αντιληπτός ο λόγος της χρήσης του κινητού, αποστερώντας έτσι το δικαίωμα στους δημοσιογράφους να κάνουν την δουλειά τους. Και επειδή υπήρξε αναφορά πως σε κάποιες περιπτώσεις ηχογραφείται η διαδικασία, κάτι που απαγορεύεται, θα πρέπει να λεχθεί επίσης πως εκφράστηκε η ετοιμότητα να υποδειχθούν τα κινητά και πως ο σκοπός της χρήσης είναι για άμεση ενημέρωση και λήψη σημειώσεων, εντούτοις η δικαστής ήταν ανένδοτη.

Το ίδιο σκηνικό επαναλήφθηκε και ενώπιον δικαστή στο Δικαστήριο Λευκωσίας. Έγινε παρατήρηση σε δημοσιογράφο για το κινητό, ενώ ενημέρωσε πως λαμβάνει σημειώσεις και κάνει την δουλειά του, του απαγορεύτηκε η χρήση. Η ίδια η δικαστής μάλιστα, έβγαλε έξω από την αίθουσα του Δικαστηρίου δημοσιογράφο, επειδή ξέχασε τα γυαλιά του ήλιου πάνω στα μαλλιά της. Προηγήθηκε παρατήρηση από λειτουργό του Δικαστηρίου, τα έβγαλε αμέσως, αλλά η δικαστής, ενώ διάβαζε απόφαση, υπέδειξε με το δάκτυλο της σε δημοσιογράφο να αποχωρήσει από την αίθουσα, πράγμα το οποίο έπραξε.

Αναμφίβολα υπάρχουν κάποιοι κανονισμοί που θα πρέπει να τηρούνται. Όχι μόνο από την μία πλευρά, αλλά από όλες. Επίσης, όπως τα Δικαστήρια απαιτούν σεβασμό στις αίθουσες, σεβασμό θα πρέπει να επιδεικνύουν και τα ίδια τα Δικαστήρια στο έργο της ενημέρωσης, η οποία θεωρείται σημαντικός πυλώνας σε μια Δημοκρατία.

*Δημοσιογραφική ομάδα REPORTER