Η συναισθηματική ψήφος, οι απλοί άνθρωποι και ο κομματικά πλασμένος κόσμος

Ενόσω περνούν οι μέρες, τόσο περισσότερο οι πολιτικές δυνάμεις συνειδητοποιούν τι έγινε την Κυριακή. Ο κόσμος απέρριψε το σύστημα στο σύνολό του και ακόμη και αν κάποιοι σημείωσαν νίκες σε διάφορες εκλογικές διαδικασίες, αποτελούν μέρος της μεγάλης, συλλογικής ήττας. Ένας 24χρονος χωρίς πολιτικό υπόβαθρο, με μοναδικό του όπλο το γεγονός πως δεν έχει οποιαδήποτε κομματική διασύνδεση, έκανε 71,000 ψηφοφόρους να αγνοήσουν την απουσία οποιασδήποτε γνώσης, τριβής ή εμπειρίας με την πολιτική και να τον ψηφίσουν απλώς και μόνο επειδή δεν είναι όπως τα κόμματα.

Η ψήφος στον Φειδία Παναγιώτου ήταν σε πολύ μεγάλο βαθμό συναισθηματική. Προφανώς δεν βασιζόταν σε αποδοχή των προγραμματικών θέσεων του νέου ευρωβουλευτή, καθώς όχι απλώς δεν είχε πρόγραμμα και προτάσεις αλλά παραδεχόταν ότι για αρκετά σημαντικά πολιτικά ζητήματα δεν είχε καν άποψη. Δεν βασιζόταν, επίσης, σε οποιεσδήποτε τυπικές πελατειακές σχέσεις επί των οποίων συνηθίζουν τα κόμματα να χτίζουν εκλογικές βάσεις, γιατί ο Φειδίας δεν είχε οποιαδήποτε πολιτική εξουσία, ώστε να μπορεί να τις προσφέρει. Επίσης δεν προερχόταν αποκλειστικά από την πλατφόρμα που διαθέτει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν ήταν δηλαδή απλώς προϊόν μεγάλης αναγνωρισιμότητας, καθώς ήταν μεν πολύ διάσημος αλλά σε συγκεκριμένα κοινά που τους αρέσει να παρακολουθούν το συγκεκριμένο περιεχόμενο, και δεν είναι όλοι του οι ακόλουθοι από την Κύπρο.

Η μεγάλη πλειοψηφία του 19,4% ψήφισε τον Φειδία καθαρά συναισθηματικά. Και κυρίως στη βάση αρνητικών συναισθημάτων. Μπορεί μία μερίδα να τον ψήφισε γιατί της ήταν πολύ συμπαθής ή τον νοιώθουν ως οικείο τους πρόσωπο (αυτό συμβαίνει συχνά με τους influencers) αλλά φαίνεται πως τα κυρίαρχα συναισθήματα ήταν αρνητικά προς τους άλλους, παρά θετικά για προς τον Φειδία. Οι πολίτες ψήφισαν τον 24χρονο επειδή απεχθάνονταν τους πολιτικούς. Επειδή θεωρούν ότι τα κόμματα δεν κάνουν καλά τη δουλειά τους. Επειδή πιστεύουν ότι το σύστημα απέτυχε στην αποστολή του. Επειδή διασυνδέουν την κλασική πολιτική ζωή του τόπου με ιδιαίτερα αρνητικές καταστάσεις, όπως η αδιαφορία και η διαφθορά.

Ενώ τα κόμματα ήταν απασχολημένα να προσπαθούν, με όρους πόλωσης του παρελθόντος, να πείσουν τους πολίτες να τα προτιμήσουν έναντι του αντιπάλου, ο Φειδίας τους έπειθε ότι δεν εμπλέκεται σε αυτές τις διαδικασίες. Δεν μιλούσε για τον Γρίβα και τον Μακάριο, για κουμουνιστές, ευρωσκεπτικιστές και ακροδεξιά. Μιλούσε με μία απλότητα που ούτε καν θυμούνται οι περισσότεροι από τους αυτοδιορισμένους σωτήρες. Και ξαφνικά αποτέλεσε το τέλειο όχημα εκδίκησης προς ένα σύστημα που δεν αποδίδει τα αναμενόμενα, λειτουργεί ορισμένες φορές λες και βρίσκεται σε παράλληλο σύμπαν και έχει χάσει προ πολλού την πραγματική επαφή με τους απλούς πολίτες.

Η αντίδραση αυτή του κόσμου χρίζει μελέτης σε πάρα πολλά επίπεδα. Καλό θα ήταν να αναλυθεί το προφίλ των ατόμων που αποφάσισαν να κάνουν αυτή την «επανάσταση» κατά των κομμάτων μαζικά αλλά χωρίς να αποτελούν οργανωμένο σύνολο. Να εντοπιστεί κατά πόσον έχουν κοινά στοιχεία, να κωδικοποιηθούν οι λόγοι απέχθειάς τους προς το σύστημα, να εντοπιστούν οι ειδικές τους συνθήκες για να διαφανούν οι πραγματικοί λόγοι που αναζητούσαν εκδίκηση. Γιατί το μόνο σίγουρο είναι πως τα κόμματα δεν τους ξέρουν.

Οι πολιτικές δυνάμεις έχουν μία παράξενη αντίληψη για το τι είναι απλός άνθρωπος και τι είναι κοινωνία, επειδή πιστεύουν πως ο κόσμος είναι κομματικά πλασμένος. Ως επί το πλείστον όταν λένε ότι μιλούν με τους απλούς πολίτες, εννοούν με τα απλά μέλη της κομματικής τους βάσης. Με τους απλούς θαμώνες των δικών τους κομματικών καφενέδων (που συχνά είναι αποκλειστικά συνταξιούχοι άντρες), με τους απλούς ανθρώπους που πιστεύουν συνήθως στις δικές τους θέσεις και τοποθετήσεις. Διευρύνουν το πεδίο τους μόνο ευκαιριακά, συνήθως στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής εργασίας, και ακολούθως επιστρέφουν στον «απλό άνθρωπο» που τυχαίνει να γνωρίζει ο κομματικός αρχηγός με το μικρό του όνομα και να του είχε πάρει ένα από τα ολόιδια βάζα που διατηρούσε στο πορτ μπαγάζ του αυτοκινήτου του δώρο στον γάμο του το 1994.

Πέραν από τον κομματικό μικρόκοσμο υπάρχει ο πραγματικός κόσμος. Που δεν έχει ως βασικό πολιτικό αίσθημα τον κομματικό πατριωτισμό. Που έχει πραγματικά προβλήματα, που δεν επιλύονται μαγικά με την ανάδειξη των «δικών μας» στην εξουσία. Που αποτελεί τη μεγάλη εικόνα του τόπου, τις ψηφίδες της κοινωνίας μας. Σε αυτόν τον κόσμο, πέραν από τον δικό τους, δεν φτάνουν σχεδόν ποτέ τα κόμματα, που επικοινωνούν με μια χούφτα άτομα στη βάση τους και πιστεύουν ότι μίλησαν με όλη την Κύπρο, απλώς και μόνο επειδή πρόκειται για πιστούς ακόλουθους και όχι υψηλόβαθμα στελέχη.

Αν το σύστημα θέλει αποδοχή από τους πολίτες, θα πρέπει να σταματήσει να ζυγίζει τις απόψεις τους αναλόγως αν έχουν κόκκινη ή γαλάζια απόχρωση. Να σταματήσει να θεωρεί τους «δικούς του» αντανάκλαση του συνόλου και να νομίζει πως επειδή απευθύνεται σε αυτούς, απευθύνεται στο σύνολο της κοινωνίας. Αλλιώς θα πρέπει να συνηθίσει να εισπράττει την οργή τους.