Πώς τα social media απειλούν τον παραδοσιακό χάρτη της πολιτικής και η δυναμική ενός influencer

Ένα από τα πιο ισχυρά όπλα που έχουν στην φαρέτρα τους οι υποψήφιοι σε κάθε εκλογική διαδικασία, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τα οποία λόγω των χαρακτηριστικών τους, καθίστανται πιο ελκυστικά, στην προσπάθεια να διαδοθεί ένα μήνυμα, σε σχέση με τους παραδοσιακούς τρόπους προβολής ή διαφήμισης που γνωρίζαμε μέχρι πριν από δέκα με είκοσι χρόνια. Εξάλλου τόσο, οι παραδοσιακές ταμπέλες στους δρόμους όσο και τα γράμματα στο γραμματοκιβώτιο, δειλά δειλά θεωρούνται παρωχημένοι τρόποι επικοινωνίας και απευθύνονται κυρίως σε άτομα μεγαλύτερων ηλικιών.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, που λίγο πολύ είναι και ανάλογο της αντίστοιχης προεκλογικής περιόδου των Προεδρικών Εκλογών πέρυσι, εμφανίστηκε στο πολιτικό προσκήνιο, εμφατικά και δυναμικά, ο γνωστός youtuber και influencer, Φειδίας Παναγιώτου, που με όχημα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την τεράστια δυναμική που αντλεί από αυτά, διεκδικεί, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, μια έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο.

Πέραν του Φειδία βέβαια, είναι εμφανές σε όσους παρακολουθούν την προεκλογική, που αυτή την εβδομάδα έφτασε στην κορύφωσή της, πως όλοι σχεδόν οι υποψήφιοι, πάλεψαν με τον δικό τους τρόπο στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, για να λάβουν «like» εμπιστοσύνης από τους χρήστες. Κάτι, που όπως αναφέρει σε συνέντευξή της στον REPORTER η Επίκουρη Καθηγήτρια, Μέσων Επικοινωνίας και Πολιτισμικών Σπουδών, στο Πανεπιστήμιο Frederick, Δρ. Χριστιάνα Καραγιάννη, «δεν νομίζω πως πρέπει να μας εκπλήσσει. Άλλωστε, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, προσφέρουν μια πλατφόρμα διαφήμισης που είναι εύκολη σε χρήση και ο καθένας/καθεμιά μπορεί να δημιουργήσει μόνος/η μια διαφήμιση, με χαμηλό κόστος σε σύγκριση με τις διαφημίσεις σε άλλα Μέσα και σαφώς με ψηλή επίδραση, τουλάχιστον όσον αφορά το ποσοστό κάλυψης κοινού που μπορεί να προσφέρει».

Πάντως, είναι γεγονός πώς παρά το ότι ολοένα και περισσότεροι υποψήφιοι ή και κόμματα οργανώνουν τις καμπάνιες τους ψηφιακά, δεν φαίνεται να υποχωρούν οι πινακίδες και τα πανό από τους δρόμους, ούτε ακόμα και τα φυλλάδια στις ταχυδρομικές θυρίδες. Όπως εξηγεί η Δρ. Καραγιάννη, «χωρίς να έχω στοιχεία στα οποία μπορώ να βασιστώ για να απαντήσω με σιγουριά σε σχέση με το πόσο έχει μειωθεί ή όχι η χρήση των άλλων Μέσων σε αυτή την προεκλογική περίοδο σε σύγκριση με τις προηγούμενες, θεωρώ πως ακόμα και οι υποφήφιοι/ες που χρησιμοποιούν τα παραδοσιακά Μέσα διαφήμισης, το κάνουν συμπληρωματικά της καμπάνιας τους στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Αυτός ο συνδυαστικός τρόπος προώθησης, στοχεύει σε μια πιο ευρεία κάλυψη κοινού, που ίσως φέρει αποτελέσματα σε ομάδες πολιτών που δεν περνούν τόσο χρόνο στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης».

Παράλληλα, όσοι υποψήφιοι εδραιώνονται στα social media, επιχειρούν με τον τρόπο που θεωρούν πιο αποτελεσματικό, να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, με συγκεκριμένου είδους διαφημιστικές καμπάνιες. Η Δρ. Καραγιάννη, να σημειώνει πως, «το περιεχόμενο των διαφημίσεων, είναι αυτό που επηρεάζει την κοινή γνώμη. Μια διαφήμιση με στοιχεία τόσο στο μήνυμα που προωθούν, όσο και στα τεχνικά της χαρακτηριστικά, είναι αυτό που θα προσελκύσει και θα δεσμεύσει το ενδιαφέρον του κοινού. Η διαφορά των διαφημίσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, είναι πως προσφέρουν τη δυνατότητα για αύξηση της επίδρασης του περιεχόμενο της, αφού μπορεί ταυτόχρονα να γίνει πιο στοχευμένο αλλά και να έχει μεγαλύτερη διάδοση. Άρα ο συνδυασμός περιεχομένου και τρόπου διάδοσης του, είναι αυτό που μπορεί να έχει επίδραση στην κοινή γνώμη και όχι από μόνη της μια διαφημιστική καμπάνια στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης».

Φυσικά, τη μεγαλύτερη επίδραση στα social media ανάμεσα στους υποψηφίους, φαίνεται να έχει με ιδιαίτερη ευκολία ο 24χρονος Φειδίας Παναγιώτου, όπου ίσως και να πρόκειται για ένα ξεχωριστό φαινόμενο, με την Δρ. Καραγιάννη, να προσθέτει πως, «τα ψηλά ποσοστά της υποψηφιότητας του Φειδία Παναγιώτου, δεν αποτελούν έκπληξη. Ο εν λόγω υποψήφιος, χρησιμοποιεί τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης εδώ και καιρό χτίζοντας ένα αρκετά μεγάλο δίκτυο. Στη θεωρία των κοινωνικών δικτύων, ένα άτομο με μεγάλο αριθμό συνδέσεων (ακόλουθοι / φίλοι) έχει κεντρικό ρόλο συνεπώς και μεγαλύτερη εμβέλεια και επιρροή στο δίκτυο. Την ίδια στιγμή, ο Φειδίας Παναγιώτου προσφέρει περιεχόμενο το οποίο προσελκύει το ενδιαφέρον του κοινού γιατί χαρακτηρίζεται από ένα είδος αυθεντικότητας το οποίο δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στην πολιτική αρένα. Αυτή η αυθεντικότητα, είτε μας αρέσει είτε όχι, τον διαφοροποιεί από τους/τις υπόλοιπους/ες υποψήφιους/ες και όπως φαίνεται έχει απήχηση σε όσους νιώθουν αποσυνδεδεμένοι από πολιτικά πρόσωπα και κόμματα. Άρα βλέποντας τη δυναμική που εμφανίζεται να έχει ο Φειδίας μέσα από το πρίσμα της θεωρίας των κοινωνικών δικτύων, μπορούμε να πούμε πως μάλλον η υποψηφιότητα του έχει ταυτόχρονα και μια γεφυρωτική λειτουργία, μεταξύ άλλων μικρότερων αποσυνδεδεμένων δικτύων».

Κληθείσα να σχολιάσει το γεγονός ότι μέχρι σήμερα, παρακολουθούσαμε πολιτικούς να χρησιμοποιούν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για να προωθήσουν το πολιτικό τους προφίλ και την πολιτική τους δράση, ενώ στην παρούσα φάση βλέπουμε ένα πρόσωπο που δεν προέρχεται από τον πολιτικό κόσμο, να χρησιμοποιεί τα social media για να στρέψει τους πολίτες ενάντια στο παραδοσιακό πολιτικό σύστημα, η Δρ. Καραγιάννη, εκτιμά ότι, υπάρχει μια απογοήτευση από μεγάλη μερίδα πολιτών προς τα πολιτικά κόμματα και τα πρόσωπα που εμπλέκονται ή προέρχονται από αυτά. «Δεν είναι τυχαίο εξάλλου, πως πολλοί υποψήφιοι επιλέγουν να προωθούν την υποψηφιότητα τους ως ‘ανεξάρτητη’, παρόλο που στηρίζονται από πολιτικά κόμματα ή κινήματα» εξηγεί.

Γενικώς, αυτό που παρατηρεί από τη δική της οπτική η Δρ. Καραγιάννη, είναι πως, «υπάρχει μια τάση προώθησης μιας εικόνας των υποψηφίων και πολιτικών προσώπων που κατέχουν ήδη κάποια θέση εξουσίας ως άτομα της διπλανής πόρτας, ως υποψηφιότητες ανεξάρτητες ή και υπερκομματικές. Είναι μια στρατηγική δημοσίων σχέσεων που χρησιμοποιείται για να προσελκύσει ψηφοφόρους που αισθάνονται αποσυνδεδεμένοι με πολιτικά κόμματα και φιγούρες, η οποία μπορεί να είναι αποτελεσματική σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε όπου η όποια πολιτική ή κομματική χροιά, δικαίως ή αδίκως, προκαλεί δυσπιστία στους ψηφοφόρους. Το είδαμε άλλωστε να συμβαίνει έντονα και στις προηγούμενες εκλογές, ο υποψήφιος που προωθήθηκε ως υπερκομματικός, ανεξάρτητος και μακριά από γραβάτες και κοστούμια της πολιτικής σκηνής, ήταν και ο νικητής των εκλογών».

Επιπρόσθετα, αυτό που έχει παρατηρηθεί τους τελευταίους μήνες στον προεκλογικό αγώνα των υποψηφίων, είναι η συνεχής παραγωγή ψηφιακού περιεχομένου, με πολιτική θεματολογία, τα οποία είναι γνωστά ως podcast. Όπως υποδεικνύει η Δρ. Καραγιάννη, «τα podcast, είναι μέρος αυτού που συμβαίνει στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, αφού μέσω αυτών διαχέονται και προωθούνται. Η παραγωγή περιεχόμενου που να προσελκύει και να δεσμεύει το ενδιαφέρον του κοινού όπως προανέφερα, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο για την αποτελεσματική επίδραση μια διαφημιστικής καμπάνιας στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και τα podcast είναι ένας εύκολος τρόπος για να γίνει κάτι τέτοιο. Εξάλλου, πιο εύκολα στην εποχή μας θα ακούσει κάποιος τις πληροφορίες στον δικό του χρόνο και χώρο παρά να τις διαβάσει, ειδικά αν αυτές σερβίρονται με ένα εναλλακτικό ή ανατρεπτικό τρόπο που είναι επίσης μια τάση των podcast».