Οι τρεις μάχες των Ευρωεκλογών, η θολή εικόνα και η μη τυπική εκλογική συμπεριφορά

Με την άμμο να τελειώνει στην κλεψύδρα των διπλών εκλογών η εικόνα συνεχίζει να παραμένει συγκεχυμένη. Ενώ στις περισσότερες εκλογικές διαδικασίες, τόσο από τις δημοσκοπήσεις όσο και από τις συζητήσεις σε κοινωνικό επίπεδο και το ευρύτερο «feeling», υπάρχει συνήθως σε αυτό το χρονικό σημείο μια αρκετά καλή εντύπωση για το πώς θα κινηθούν τα πράγματα, ακόμη και αν δεν είναι πρόβλεψη ακριβείας, σε αυτές τις εκλογές φαίνεται να συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Όχι μόνο δεν έχει αποκρυσταλλωθεί μια εντύπωση στη συνείδηση της κοινής γνώμης, αλλά τα μέχρι στιγμής δεδομένα οδηγούν σε τρεις διαφορετικές μάχες στις Ευρωεκλογές (και αρκετές άλλες σε επίπεδο τοπικών εκλογών).

Με βάση και τα νούμερα των διαφόρων μετρήσεων, τις δημόσιες αντιδράσεις των κομμάτων και τις ευρύτερες συζητήσεις, διαφαίνεται ότι οι τρεις μάχες συνεχίζουν να μην έχουν ξεκάθαρο νικητή. Αυτή η κατάσταση μπορεί να λειτουργήσει και θετικά και αρνητικά για κόμματα και υποψηφίους, αναλόγως του τρόπου που την διαχειρίζονται και των μηνυμάτων που θέλουν να στείλουν.

Θα πρέπει να επισημανθεί πως στις εκλογές η εικόνα αποτελεί σημαντικό κριτήριο ψήφου για κάποιες δεξαμενές ψηφοφόρων, για αυτό και η θολούρα αυτή επηρεάζει. Υπάρχει, για παράδειγμα, μία μερίδα ψηφοφόρων που αμφιταλαντεύεται και επιθυμεί να συντάσσεται με τον νικητή ή έστω επιθυμεί η ψήφος της να έχει συγκεκριμένη βαρύτητα και έτσι αποφεύγει οτιδήποτε παραπέμπει σε «χαμένη ψήφο». Ενόσω δεν είναι ξεκάθαρος ο νικητής, πολλοί από αυτούς τους ψηφοφόρους παραμένουν αναποφάσιστοι. Υπάρχει μια άλλη δεξαμενή, η οποία ψηφίζει τακτικιστικά. Δηλαδή η ψήφος της κατευθύνεται όχι από απλή πολιτική βούληση, αλλά από την επίτευξη ενός συγκεκριμένου αποτελέσματος. Για παράδειγμα ψηφίζουν έναν υποψήφιο, ώστε να μην εκλεγεί ένας άλλος ή ψηφίζουν ένα κόμμα για να αποδυναμώσουν ένα άλλο κτλ. Ούτε αυτή η ομάδα έχει αρκετά ξεκάθαρη εικόνα για να προβεί στους τακτικισμούς της. Υπάρχουν επίσης δυσαρεστημένοι κομματικοί ψηφοφόροι, που θα ήθελαν να στείλουν κάποια μηνύματα στο κόμμα τους, αλλά ταυτόχρονα δεν θα ήθελαν με την εκλογική τους συμπεριφορά να ευνοήσουν κάποιο αντίπαλο και ούτε αυτοί μπορούν να είναι απόλυτα βέβαιοι τι να κάνουν με την εικόνα που υπάρχει σήμερα.

Πολλές εκλογές, πολλές αποφάσεις

Ενδεχομένως ο κυριότερος λόγος που το σκηνικό παραμένει θολό λίγες ημέρες πριν από την 9η Ιουνίου είναι η ταυτόχρονη πραγματοποίηση τόσων πολλών εκλογικών διαδικασιών την ίδια μέρα. Μπορεί τα κόμματα να ελπίζουν ότι οι διπλές εκλογές θα προσελκύσουν περισσότερους ψηφοφόρους στην κάλπη, αλλά έχουν δημιουργήσει ένα παράξενο κλίμα, το οποίο απέτυχε να βάλει τους πολίτες σε προεκλογική διάθεση. Η πολιτική συζήτηση δεν έχει τους φυσιολογικούς της ρυθμούς, καθώς υπάρχουν περιορισμοί στις αντιπαραθέσεις που μπορούν να εκδηλωθούν ανάμεσα σε δυνάμεις που στην πραγματικότητα είναι συνεργάτες με κοινούς εκλογικούς στόχους, ενώ για πολύ καιρό μια μεγάλη μερίδα εκλογέων δεν ήταν πραγματικά σίγουροι για ποια αξιώματα θα ψηφίσουν στις επερχόμενες εκλογές.

Ακόμη και αυτοί που αντιλαμβάνονταν πλήρως πού έχουν δικαίωμα ψήφου, σε αρκετές περιπτώσεις ενδιαφέρονται περισσότερο μόνο για μία από τις έξι εκλογικές διαδικασίες που θα λάβουν μέρος (όσοι ζουν στις δημαρχούμενες περιοχές). Δηλαδή τους ενδιαφέρει, για παράδειγμα, πολύ περισσότερο ποιος θα εκλεγεί αντιδήμαρχος του δημοτικού τους διαμερίσματος, συχνά με απόλυτα τοπικιστικές προσεγγίσεις, παρά ποιος θα εκπροσωπεί την Κυπριακή Δημοκρατία στις Βρυξέλλες ή ποιος θα έχει το πρόσταγμα στον Δήμο που ανήκουν. Αυτές οι εκλογικές προτιμήσεις, συμβάλλουν στην αβεβαιότητα της μεγάλης εικόνας.

Υπάρχει ακόμη ένας παράγοντας που θολώνει τα νερά και που σχετίζεται με τις οκτώ ταυτόχρονες εκλογικές διαδικασίες. Το γεγονός πως πολλοί πολίτες προτίθενται να πάνε πίσω από το παραβάν και να ψηφίσουν υποψηφίους από διαφορετικά κόμματα. Να ψηφίσουν, με λίγα λόγια, τον κουμπάρο τον Κόκο που βάζει για δημοτικός σύμβουλος με το ΔΗΚΟ, τη γειτόνισσα την Μαίρη που βάζει για σχολική έφορος με το ΑΚΕΛ, τον συμμαθητή τους τον Τάσο που βάζει για αντιδήμαρχος με τον ΔΗΣΥ, έναν δήμαρχο που στηρίζουν τρία-τέσσερα διαφορετικά κόμματα, ένα πρόσωπο για την προεδρία του Επαρχιακού Οργανισμού Αυτοδιοίκησης χωρίς καλά καλά να ξέρουν ποιες δυνάμεις τον υποστηρίζουν και το κόμμα τους στις Ευρωεκλογές. Αυτές οι προθέσεις ψήφου προκαλούν σύγχυση στα πάντα, αφού για πάρα πολλούς πολίτες δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση στο «εσύ τι θα ψηφίσεις;» και ούτε γίνονται τυπικές συζητήσεις μεταξύ τους. Για τα κόμματα, δε, καθιστούν πολύ πιο δύσκολο τον έλεγχο σε οργανωτικό επίπεδο, ενώ οι δημοσκόποι εντοπίζουν άτομα με πλήρως μορφοποιημένη άποψη για το τι θα ψηφίσουν για ένα πράγμα, οι οποίοι είναι παντελώς αναποφάσιστοι για ένα άλλο πράγμα.

Όποια και αν είναι η εξήγηση, η εντύπωση που υπάρχει είναι πως αυτή τη στιγμή, στο πεδίο των Ευρωεκλογών, υπάρχουν σε εξέλιξη τρεις διακριτές μάχες, με ό,τι επιπτώσεις και αν έχει αυτό.

Η μάχη της πρωτιάς

Η μία από τις μάχες που δεν έχουν ακόμη ξεκαθαρίσει είναι αυτή της πρωτιάς. Στις περισσότερες δημοσκοπήσεις η διαφορά μεταξύ του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ κινείται εντός του στατιστικού λάθους, γεγονός που σημαίνει πως εύκολα μπορεί να ανατραπεί στις κάλπες. Έτσι κι αλλιώς το παρελθόν μας δείχνει ότι συνήθως στις Ευρωεκλογές τα δύο κόμματα έχουν μικρή διαφορά, αν και πάντα νικητής ήταν ο ΔΗΣΥ. Σε μεγάλο βαθμό η πρωτιά θα εξαρτηθεί από την συσπείρωση που θα επιτύχει το κάθε κόμμα την ημέρα της ψηφοφορίας και ίσως το μυστήριο, τουλάχιστον για την κοινή γνώμη, που δεν έχει πρόσβαση στις μετρήσεις της τελευταίας εβδομάδας και στα οργανωτικά, να λυθεί την στιγμή της ολοκλήρωσης της καταμέτρησης.

Η μάχη της τρίτης θέσης

Σε αντίθεση με τη μάχη ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ για την πρωτιά, η μάχη της τρίτης θέσης είναι πρωτοφανής, αφού εδώ και δεκαετίες αποτελούσε το αδιαμφισβήτητο «χωράφι» του ΔΗΚΟ. Η δυναμική που ανέπτυξε το ΕΛΑΜ τα τελευταία χρόνια και η συνεχώς ανοδική του πορεία, ωστόσο, έφεραν ανατροπές στη βεβαιότητα αυτής της κατάταξης. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν το ΕΛΑΜ να ξεπερνά το ΔΗΚΟ, το οποίο όμως φαίνεται να έχει αρκετά περιθώρια συσπείρωσης. Η απειλή αυτή έκανε τον Νικόλα Παπαδόπουλο να στρέψει τα βέλη του στο ΕΛΑΜ, σε μια ξεκάθαρη προσπάθεια να διατηρήσει τα κεκτημένα του. Όμως και σε αυτή την περίπτωση, οι διαφορές που καταγράφονται στη δημόσια σφαίρα είναι μικρές και ανατρέψιμες.

Η μάχη της πέμπτης θέσης

Η τρίτη μάχη ενδέχεται, στο τέλος της ημέρας, να έχει λιγότερη σημασία, επειδή αυτός που θα καταλάβει την πέμπτη θέση δεν θα καταλάβει απαραιτήτως και έδρα. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει το ποσοστό που θα επιτύχει να είναι μεγαλύτερο από το υπόλοιπο που θα έχουν ο ΔΗΣΥ ή το ΑΚΕΛ (όποιος είναι δεύτερος), όταν αφαιρεθεί από το ποσοστό τους το 16,6% της πρώτης έδρας. Αυτό δεν είναι μαθηματικά αδύνατον με βάση την ευρύτερη εικόνα. Ωστόσο φαίνεται πως από δημοσκόπηση σε δημοσκόπηση αλλάζει η κατάταξη, ενώ παρουσιάζεται απόκλιση και σε όσον αφορά τα ποσοστά. Με βάση τα όσα βλέπουμε θεωρητικά την πέμπτη θέση διεκδικούν η ΕΔΕΚ, η ΔΗΠΑ, οι Οικολόγοι, το Volt και ο ανεξάρτητος υποψήφιος Φειδίας Παναγιώτου.