Το zoom στις τοπικές εκλογές και η περιορισμένη συζήτηση των ευρωπαϊκών ζητημάτων

Με τον χρόνο να μετρά αντίστροφα για τις διπλές εκλογές της 9ης Ιουνίου, καθώς πλέον υποβλήθηκαν επίσημα και οι υποψηφιότητες, καθίσταται όλο και πιο ξεκάθαρο πως αυτή η προεκλογική εκστρατεία δεν χαρακτηρίζεται από την τυπική αντιπαράθεση των εβδομάδων πριν τις εκλογές. Αν και δεν μπήκαμε ακόμη χρονολογικά στην περίοδο της κορύφωσης, κάτι που αναμένεται να συμβεί αμέσως μετά τις διακοπές του Πάσχα, ένα μήνα περίπου δηλαδή πριν από το ραντεβού με την κάλπη, είναι ξεκάθαρο πως μέχρι στιγμής δεν έχουμε μπει στους συνήθεις ρυθμούς εκλογών.

Ο πολιτικός λόγος είναι υποτονικός, ανιαρός και ορισμένες ημέρες ανύπαρκτος, αν εξαιρεθούν οι συζητήσεις που υποκινούν οι τηλεοπτικοί σταθμοί και δεν γίνονται με πρωτοβουλία κομμάτων ή υποψηφίων. Τα κόμματα δεν ανταλλάζουν επιχειρήματα και ανακοινώσεις, δεν προβαίνουν σε συχνές προγραμματικές ανακοινώσεις και η πολιτική επικαιρότητα μονοπωλείται από μη εκλογικά (αν και εξαιρετικά σημαντικά) ζητήματα, όπως το μεταναστευτικό και η θεσμική αντιπαράθεση. Για την ακρίβεια, η σύγκρουση του Γενικού και Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα με τον Γενικό Ελεγκτή είναι πιο μεγάλη από την προεκλογική σύγκρουση μεταξύ κομμάτων.

Από τα δύο σκέλη των εκλογών, φαίνεται πως μεγαλύτερη προσοχή καταφέρνει να απορροφήσει το κομμάτι των εκλογών Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο τεράστιος αριθμός υποψηφίων από μόνος του προκαλεί κινητικότητα, καθώς για πρώτη φορά οι πολίτες θα κληθούν να εκλέξουν και τους προέδρους των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης και τους αντιδημάρχους, πέραν των δημάρχων και των μελών των Δημοτικών Συμβουλίων και Σχολικών Εφορειών. Όλοι αυτοί οι χιλιάδες υποψήφιοι, φροντίζουν κάθε βράδυ να βρίσκονται σε σπίτια και καφενεία, προωθώντας τις υποψηφιότητές τους ενεργά σε κοινωνικό επίπεδο, πέραν των όποιων πολιτικών εκδηλώσεων και της συνεχούς παρουσίας τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με αποτέλεσμα να έχουν πολύ πιο άμεση επαφή με τους ψηφοφόρους από ό,τι τα κόμματα ή οι υποψήφιοι των Ευρωεκλογών, που απευθύνονται σε ολόκληρη την Κύπρο και όχι μία συγκεκριμένη περιοχή. Ακριβώς λόγω αυτής της έντονης δραστηριότητας που αναπτύσσεται σε τοπικό και κοινωνικό επίπεδο, ενδεχομένως οι πολίτες να ασχολούνται περισσότερο με τις τοπικές εκλογές.

Οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι οι λιγότερο πολιτικές, καθώς πέραν κάποιων γενικών αρχών τις οποίες έχουν τα κόμματα, προγραμματικά είναι εξειδικευμένες για την επαρχία, τον Δήμο και την περιοχή που αφορούν και λίγο απασχολούν το ευρύ κοινό. Για παράδειγμα ένας κάτοικος του δημοτικού διαμερίσματος της Μέσα Γειτονιάς του Δήμου Λεμεσού δεν αισθάνεται πως επηρεάζεται ιδιαίτερα από τους τρόπους που θα αξιοποιηθεί ο χώρος της Κρατικής Έκθεσης που βρίσκεται στο δημοτικό διαμέρισμα Έγκωμης στον Δήμο Λευκωσίας, την οποία μπορεί και να μην επισκέφθηκε ποτέ στη ζωή του. Ως εκ τούτου, οι προεκλογικές εκστρατείες είναι αναγκαστικά περιορισμένης εμβέλειας και στοχευμένες στους κατοίκους των συγκεκριμένων περιοχών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, παρά το γεγονός πως φαίνεται να υπάρχει μεγαλύτερη ενασχόληση με τις τοπικές εκλογές, αυτή η συζήτηση να μην φτάνει σε μεγάλο βαθμό στο επίπεδο του ευρύτερου δημόσιου λόγου.

Το σκέλος των Ευρωεκλογών, ωστόσο, αφορά όλους εξίσου. Ολόκληρη η Κύπρος θεωρείται ενιαία εκλογική περιφέρεια, όπως και στην περίπτωση των Προεδρικών Εκλογών, καθώς ως μικρό κράτος μέλος εκλέγουμε μόνο έξι ευρωβουλευτές. Επίσης, σε αντίθεση με τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, για τις οποίες έχουν διαμορφωθεί ετερόκλιτες συμμαχίες μεταξύ κομμάτων, οι Ευρωεκλογές είναι αμιγώς κομματικές εκλογές, αφού σε αυτές αντίπαλοι είναι τα κόμματα και τα ποσοστά που θα λάβουν θα διαμορφώσουν την τρέχουσα πολιτική τους δύναμη. Παρά ταύτα, η συζήτηση που γίνεται για τις Ευρωεκλογές δίνει την εντύπωση πως είναι τυπική και δεν έχει, προς το παρόν τουλάχιστον, έντονο προεκλογικό ύφος.

Το δεύτερο στοιχείο που απουσιάζει από τον δημόσιο λόγο ενόψει Ευρωεκλογών είναι η ίδια η ΕΕ. Είναι, βεβαίως, αναμενόμενο ότι η ατζέντα του κάθε κόμματος καθορίζεται προεκλογικά από τα εθνικά θέματα, που αφορούν άμεσα τους ψηφοφόρους στο κάθε κράτος μέλος, ωστόσο φαίνεται να μην καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια να συζητηθούν τα μεγάλα ευρωπαϊκά θέματα, πέραν του πλαισίου συνεντεύξεων, που τίθενται στους υποψήφιους συγκεκριμένα ερωτήματα από τους δημοσιογράφους.

Παρόλο που είναι λογικό στην πολιτική ατζέντα να κυριαρχούν τα ζητήματα κυπριακού ενδιαφέροντος, δεν παύουμε να είμαστε και Ευρωπαίοι πολίτες. Και η ΕΕ είναι πολλά πράγματα. Είναι μια πολύ ξεχωριστή πολιτική κατάσταση, που δεν συναντάται πουθενά αλλού στον κόσμο και που υπάρχει μεγάλη συζήτηση για την κατεύθυνση που πρέπει να λάβει στο μέλλον. Είναι ένα σύστημα αρχών και αξιών, μια φιλοσοφική προσέγγιση στη σύγχρονη πολιτική. Είναι μια δαιδαλώδης γραφειοκρατία, με θεσμούς πολλές φορές αλληλοεξαρτώμενους και συχνά σε αντιπαράθεση, η οποία κάνει καθημερινές ασκήσεις ισορροπίας ανάμεσα σε μικρά νησιά και τεράστιες χώρες των εκατομμυρίων, το κέντρο και η περιφέρεια. Είναι η ενοποίηση και ταυτόχρονα η ανεξαρτησία 27 διαφορετικών οικονομιών, η (όχι και τόσο) κοινή εξωτερική πολιτική απέναντι στα κρατικά συμφέροντα. Είναι οι ψηφίδες που συναποτελούν ένα τεράστιο πρότζεκτ παγκόσμιας εμβέλειας, που ίσως να το θέλουμε έτσι, ίσως να το θέλουμε κάπως αλλιώς.

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις για όλα αυτά εντός της ΕΕ. Και τα κυπριακά κόμματα έχουν θέσεις για τα κοινά ευρωπαϊκά ζητήματα, είτε αμιγώς δικές τους, είτε από το «τάπερ» της ευρωομάδας στην οποία ανήκουν. Σπάνια, ωστόσο, φαίνεται να επιδιώκουν τα ίδια την ευρωπαϊκή συζήτηση. Ενδεχομένως αυτό να συμβαίνει επειδή θεωρούν ότι δεν ενδιαφέρει το κυπριακό κοινό ή ότι η απουσία καθημερινής τριβής καθιστά περίπλοκα τα ζητήματα αυτά. Ενδεχομένως, όμως, να μην νοιώθουν και τα ίδια και οι υποψήφιοί τους τόσο άνετα με αυτή τη συζήτηση. Δηλαδή να θεωρούν ότι οι γνώσεις τους είναι επιφανειακές, σε αντίθεση με τα κυπριακά θέματα, και ως αποτέλεσμα δεν έχουν την απαραίτητη ευχέρεια λόγου για να αναπτύξουν με τον τρόπο που θα ήθελαν τα επιχειρήματά τους. Όποια και αν είναι εξήγηση, όμως, παραμένει γεγονός ότι σε μια προεκλογική περίοδο που λίγο θυμίζει προεκλογική περίοδο, οι Ευρωεκλογές λίγο θυμίζουν Ευρώπη.