Υποδομές και προσωπικό υπό πολιορκία λόγω των αυξανόμενων ροών

Σε πλήρη εγρήγορση βρίσκεται η Λευκωσία για αντιμετώπιση του κύματος μεταναστών που καταφθάνουν στα κυπριακά παράλια τις τελευταίες ημέρες. Ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη διπλωματικός πυρετός, με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Υπουργό Εσωτερικών να ασκούν πιέσεις στις Βρυξέλλες, ώστε να ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα μέτρα εκείνα που θα περιορίσουν το φαινόμενο, στο εσωτερικό γίνεται αντιληπτό υπό πόση πίεση βρίσκεται το σύστημα μετανάστευσης και ασύλου, το οποίο δέχεται καταιγισμό.

Το πρόβλημα έγκειται στη γεωγραφική εγγύτητα του Λιβάνου, σε συνδυασμό με την εσωτερική του κατάσταση και την αυξανόμενη αβεβαιότητα, που καθιστούν την Κύπρο ελκυστικό προορισμό για τους Σύρους πρόσφυγες που ζουν στη χώρα, πέραν από αυτούς που εγκαταλείπουν τώρα τη Συρία. Όπως εξήγησε ο Υπουργός Εσωτερικών, Κωνσταντίνος Ιωάννου, το ταξίδι από τον Λίβανο στην Κύπρο μπορεί να γίνει με σαπιοκάραβα, διαρκεί περίπου δέκα ώρες και οι διακινητές χρεώνουν γύρω στα 3,000 ευρώ. Αντιθέτως, το ταξίδι στην Ιταλία, χρειάζεται πολύ καλύτερα σκάφη, πολύ περισσότερο χρόνο και στοιχίζει στους ταλαιπωρημένους αυτούς ανθρώπους πολύ περισσότερα χρήματα. Ο συνδυασμός της μείωσης της επιτήρησης της ακτογραμμής του Λιβάνου, λόγω της προσοχής που δίνεται στα χερσαία σύνορα εξαιτίας του πολέμου Ισραήλ-Χαμάς, και της βελτίωσης των καιρικών συνθηκών, έχει αυξήσει σημαντικά τις ροές προς την Κύπρο, με αποτέλεσμα τη συνεχή καταγραφή νέων αφίξεων.

Μάλιστα, όπως αποκάλυψε ο Υπουργός, οι διακινητές έφτασαν στο σημείο να διαφημίζουν την «δραστηριότητά» τους στους καφενέδες και στα social media. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στέλνουν και sms σε πιθανά θύματα, παρουσιάζοντας την Κύπρο ως παράδεισο και ως ενδιάμεσο σταθμό για να μεταφερθούν αλλού. Σε αντίθεση, όμως, με τις χώρες της Αφρικής, όπου η Κυπριακή Δημοκρατία μπόρεσε να κάνει τη δική της εκστρατεία και να αποκαταστήσει την αλήθεια, με τους Σύρους τα πράγματα είναι πολύ πιο δύσκολα, καθώς βρίσκονται διάσπαρτοι, με πολλούς από αυτούς να μην κατοικούν καν στη χώρα και δεν μπορεί να γίνει στοχευμένη ενημέρωση.

Ταυτόχρονα, φαίνεται να δέχονται παραινέσεις από συγγενείς τους που ζουν ήδη στην Κύπρο για να έρθουν, ενημερώνοντας τους ότι θα τους δοθεί καθεστώς συμπληρωματικής προστασίας, κάτι που η Κυπριακή Δημοκρατία είναι αναγκασμένη να κάνει, επιδόματα και ότι θα δικαιούνται να εργαστούν. Βέβαια τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, καθώς όλοι οι αιτητές ασύλου, ασχέτως αν προέρχονται από ασφαλείς ή μη ασφαλείς περιοχές, δεν έχουν δικαίωμα πρόσβασης στην εργασία προτού παρέλθουν εννέα μήνες από την αίτησή τους. Πιθανή εργοδότησή τους πριν τους εννέα μήνες είναι παράνομη και επισύρει πρόστιμο ή ποινή φυλάκισης, καθώς και πιθανή μόνιμη στέρηση του δικαιώματος απασχόλησης του υπηκόου τρίτης χώρας.

Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτές οι συνεχείς ροές πιέζουν πάρα πολύ τις υποδομές, κάτι για το οποίο επισημαίνεται συνεχώς από κυβερνητικής πλευράς τα τελευταία εικοσιτετράωρα. Το Πουρνάρα, που είναι Κέντρο Πρώτης Υποδοχής, φαίνεται να βρίσκεται στα όριά του και αναμένεται να ενεργοποιηθεί και επιπλέον χωρητικότητα, ώστε να αυξηθεί η δυνατότητα. Αν και χωρά περίπου 1100-1200 άτομα, ο αριθμός αυτός αλλάζει σε καθημερινή βάση, καθώς κάποιοι αποχωρούν και κάποιοι άλλοι έρχονται, όμως σήμερα οι αριθμοί είναι κοντά στο ανώτατο όριο. Τον τελευταίο καιρό γίνονταν κάποιες διαδικασίες αναβάθμισης που ολοκληρώνονται τώρα και θα αυξήσουν την χωρητικότητα κατά περίπου 800-900 άτομα, ωστόσο δεν είναι αυτή η ιδεατή λύση, αλλά η μείωση των ροών, όπως έγινε και με την περίπτωση των Αφρικανών παράτυπων μεταναστών.

Ακόμη και αν δημιουργηθούν επιπλέον χώροι για φιλοξενία, το Πουρνάρα διαδραματίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο επίπεδο της υποδοχής, καθώς διαθέτει την οργάνωση και τις υποδομές για να γίνεται με ομαλό τρόπο η διαδικασία. Εκεί γίνονται όλες οι εξετάσεις που θεωρούνται απαραίτητες κατά την έλευση ενός παράτυπου μετανάστη. Διαπιστώνεται η κατάσταση της υγείας τους, γίνονται οι δακτυλοσκοπήσεις, οι ανακριτικοί έλεγχοι, δίνονται πληροφορίες, συμπληρώνονται αιτήσεις και γενικά ακολουθούνται όλα τα απαραίτητα στάδια. Στο Κέντρο, που προορίζεται για σύντομη παραμονή, προσφέρεται σίτιση, κοινωνική στήριξη και φροντίδα, φύλαξη, εξυπηρέτηση, ιατρικές υπηρεσίες και άλλες δραστηριότητες. Η υπερφόρτωσή του δεν βοηθά ούτε το κράτος, ούτε τους ίδιους τους μετανάστες και σίγουρα δεν δημιουργεί σε καμία περίπτωση τις καλύτερες δυνατές συνθήκες.

Ένα άλλο ζήτημα που προκύπτει είναι αυτό των ασυνόδευτων ανηλίκων, με τον Κωνσταντίνο Ιωάννου να αναφέρει πως ανάμεσα στις αφίξεις των τελευταίων ημερών υπάρχουν περίπου 70 ασυνόδευτοι. Αυτό δημιουργεί πολύ μεγάλες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό, πέραν των υποδομών, καθώς την κηδεμονία αυτών των παιδιών και εφήβων αναλαμβάνει το κράτος. Το προσωπικό που χρειάζεται για να ανταποκριθεί σε αυτές τις αυξημένες ανάγκες δεν προσλαμβάνεται και δεν εκπαιδεύεται από τη μία στιγμή στην άλλη.

Γίνεται κατανοητό πως όσο αυξάνονται οι αφίξεις, τόσο θα διογκώνονται και τα προβλήματα, καθώς αυτού του είδους οι υποδομές δεν δημιουργούνται με μαγικό ραβδί. Γι’ αυτό το λόγο και η Κυβέρνηση ποντάρει τόσο πολύ σε μια πολιτική λύση μέσω ΕΕ, διασυνδέοντας την οικονομική βοήθεια που λαμβάνει ο Λίβανος με την εποπτεία της ακτογραμμής του, ενώ σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα μέσω του αποχαρακτηρισμού περιοχών της Συρίας που σήμερα έχουν καταστεί ασφαλείς.