Απαραίτητος ο γραμματισμός στη χρήση μέσων ενημέρωσης-Πώς τοποθετείται ειδικός

Ο γραμματισμός στα μέσα ενημέρωσης είναι απαραίτητος για να μπορεί το κοινό να ξεχωρίζει τι είναι ψέμα και τι αλήθεια ανάμεσα στις τόσες πολλές αμφισβητήσιμες πληροφορίες στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είπε στο ΚΥΠΕ ο Λούι Τζέικομπσον, Αμερικανός ειδικός στην επαλήθευση δεδομένων. Είπε ακόμη ότι είναι σημαντικό, ο κόσμος να χρησιμοποιεί κριτική σκέψη και να είναι πιο προσεκτικός στο να μοιράζεται υλικό, ιδιαίτερα όταν αφορά πράγματα που τον παρακινούν με συναισθηματικό τρόπο.

Ο κ. Τζέικομπσον, ανώτερος ανταποκριτής στον ιστότοπο PolitiFact, και ειδικός σε θέματα γραμματισμού στα μέσα ενημέρωσης, και στον εντοπισμό παραπληροφόρησης μέσω επαλήθευσης δεδομένων, ήταν στην Κύπρο την περασμένη εβδομάδα για μια σειρά από παρουσιάσεις και συζητήσεις για τα θέματα αυτά με οργανισμούς, δημοσιογράφους, και εκπαιδευτικά ιδρύματα, που διοργανώθηκαν από την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Κύπρο.

Σε συνέντευξη με το ΚΥΠΕ, και ερωτηθείς για τη σημασία του γραμματισμού των πολιτών όσον αφορά στη χρήση μέσων ενημέρωσης, ο κ. Τζέικομπσον είπε ότι είναι «απαραίτητο». «Υπάρχουν τόσες πολλές αμφισβητήσιμες πληροφορίες στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που οι άνθρωποι πρέπει πραγματικά να φροντίσουν να δουν από μόνοι τους, τι είναι ψέμα και τι αλήθεια», ανέφερε.

Δημοσιογραφικά μέσα όπως αυτό για το οποίο εργάζεται και ίδιος, είπε, το οποίο εντοπίζει παραπληροφόρηση μέσα από δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων και άλλων, μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό. «Προσπαθούμε να παρέχουμε αξιόπιστες πληροφορίες για το τι είναι αλήθεια ή ψέμα, ή κάπου ενδιάμεσα, αλλά τελικά ο κόσμος πρέπει να χρησιμοποιήσει τη δική του κριτική σκέψη και όχι απλά να μοιράζεται το πρώτο πράγμα που βλέπει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης», σημείωσε.

«Είναι πολύ σημαντικό», πρόσθεσε, να μην μοιράζεται κάποιος με τους ακολούθούς του κάτι μόλις το δει, αλλά να σταματήσει για λίγο και να σκεφτεί αν μπορεί και να μην είναι αλήθεια. Συμβούλευσε το κοινό να ψάχνει πρώτα τι λένε άλλες ιστοσελίδες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για το ίδιο θέμα.

Ο κ. Τζέικομπσον αναφέρθηκε στη σημασία του να μαθαίνουν τα παιδιά από το νηπιαγωγείο μέχρι το γυμνάσιο να χρησιμοποιούν την κριτική τους σκέψη και όχι απλώς να υποθέτουν ότι τα πράγματα που βλέπουν στο διαδίκτυο είναι αληθή.

Θα πρέπει, είπε, ο κόσμος να είναι σε θέση να αμφισβητεί κάτι που βλέπει, και να έχει τις δεξιότητες να κοιτάζει βαθύτερα «και όχι απλώς να μοιράζονται πράγματα στα τυφλά», αλλά να προσπαθούν να καταλάβουν αν κάτι είναι αλήθεια ή όχι.

Για το ποιοι είναι οι κίνδυνοι να μην αμφισβητήσουμε όλα όσα βλέπουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να τα μοιραζόμαστε με όλους, ο κ. Τζέικομπσον αναφέρθηκε σε ένα συνδυασμό κινδύνων μεταξύ του ατόμου και της πλατφόρμας μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Πολλές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, επεσήμανε, αναζητούν τις αντιδράσεις των χρηστών στις αναρτήσεις, τα σχόλια, και να μοιράζονται οι χρήστες υλικό. «Είναι δομημένες έτσι ώστε να σας τροφοδοτούν πληροφορίες παρόμοιες με πληροφορίες που σας άρεσαν ή μοιραστήκατε στο παρελθόν», είπε. Ο λόγος για αυτό, πρόσθεσε, είναι ότι θέλουν τους χρήστες να δίνουν προσοχή στην πλατφόρμα τους ενώ, οι διαφημιστές θέλουν να βλέπουν επισκεψιμότητα σε αυτήν την πλατφόρμα, και ο καλύτερος τρόπος για αυτό είναι η προβολή αναρτήσεων που είναι παρόμοιες με αυτές που ξέρουν οι πλατφόρμες ότι αρέσουν ήδη στον κάθε χρήστη. Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι οι ιστοσελίδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τείνουν να προβάλλουν μόνο πληροφορίες με τις οποίες ο κάθε χρήστης συμφωνεί, είπε, ενώ, «σπάνια βλέπετε πληροφορίες με τις οποίες δεν συμφωνείτε, και απλώς ενισχύουν τις προσωπικές πεποιθήσεις των ανθρώπων και το κάνουν πολύ δύσκολο για ανθρώπους που έχουν άλλες πεποιθήσεις, να έχουν κοινό έδαφος με αυτούς». Σύμφωνα με τον κ. Τζέικομπσον, «είναι πάντα καλό» κάποιος να έχει μια ποικίλη «δίαιτα ειδήσεων και πληροφοριών», έτσι ώστε να έχει κάθε είδους αντίληψη και να μην κολλά απλώς σε ό,τι πιστεύει ήδη.

Σε ερώτηση για το πως τα ιδρύματα και ο κόσμος γενικότερα μπορούν να ξεπεράσουν το πρόβλημα της κακής χρήσης των ψηφιακών μέσων, ο κ. Τζέικομπσον, είπε ότι υπάρχουν οργανισμοί οι οποίοι προσφέρουν δωρεάν προγράμματα όπου το κοινό μπορεί να λαμβάνει συμβουλές για το πώς να είναι καλύτεροι καταναλωτές πληροφοριών μέσων κοινωνικής δικτύωσης και διαδικτύου.

«Θα είναι υπέροχο αν γίνουν περισσότερες προσπάθειες σε σχολικό επίπεδο, για να γίνει αυτό», είπε ακόμη, αναφέροντας ότι υπάρχουν προσπάθειες στις ΗΠΑ για να γίνει αυτό, και σημειώνοντας ότι, οπουδήποτε μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο, θα είναι θετικό.

Για το πως θα μπορούμε να διακρίνουμε τις πραγματικές από τις ψεύτικες ειδήσεις στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, ο κ. Τζέικομπσον επεσήμανε ότι, η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι στο σημείο που κυριαρχεί στη ζωή των ελεγκτών δεδομένων, αλλά «έχει μια πολύ ενδιαφέρουσα πιθανότητα για το μέλλον», το να είναι δυνατό να ξεγελιούνται οι άνθρωποι να πιστεύουν ότι πράγματα λέγονται με συγκεκριμένο τρόπο ενώ δεν είναι έτσι, και εντελώς ψεύτικα βίντεο. Ανέφερε ότι υπάρχει λίγο από αυτό, αλλά σε αυτό το σημείο, τα λεγόμενα «cheap fakes», είναι πιο κοινά και δυνητικά πιο επιζήμια από τα deepfakes (ψηφιακή επεξεργασία για την πειστική αντικατάσταση της ομοιότητας ενός ατόμου με αυτή ενός άλλου).

Εξήγησε ότι, τα deepfakes χρησιμοποιούν τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης για να δείξουν ένα βίντεο ή ηχητικό ενός ατόμου που ακούγεται σαν να λέει κάτι που δεν είπε, ή που είναι πολύ διαφορετικό από αυτό που θα έλεγε στην πραγματικότητα. «Υπήρξαν μερικά από αυτά, αλλά η τεχνολογία δεν έχει τελειοποιηθεί ακόμα», είπε. Πρόσθεσε ότι δεν χρειάζεται καν να χρησιμοποιήσει κάποιος αυτήν την προηγμένη τεχνολογία για να δημιουργήσει περιεχόμενο που είναι αμφισβητήσιμο και να προσπαθήσει να το διαδώσει, αφού μπορεί να χρησιμοποιήσει πιο βασικές τεχνολογίες, photoshop ή ακόμα και να χρησιμοποιήσει πραγματικές εικόνες, αλλά απλώς να τις περιγράψει ως κάτι που δεν είναι. Έδωσε ως παράδειγμα μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που έδειχνε πολλά εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα και έλεγε ότι αυτό συμβαίνει όταν η μπαταρία των ηλεκτρικών οχημάτων πεθαίνει, ότι πρέπει να πετάξουν το αυτοκίνητο. Είπε ότι ανακάλυψαν μέσα από την αναζήτηση στο διαδίκτυο ότι η φωτογραφία ήταν πραγματική αλλά δεν ήταν στη Γαλλία όπως έλεγε η ανάρτηση, αλλά στην πραγματικότητα απεικονίζονταν τα αυτοκίνητα μιας κινεζικής εταιρείας που είχε σταματήσει να λειτουργεί. Κάποιος προσπάθησε να κάνει μια πολιτική τοποθέτηση σχετικά με το ότι τα ηλεκτρικά οχήματα είναι κάτι κακό και χρησιμοποιούσαν μια εικόνα που ήταν πραγματική αλλά εντελώς άσχετη με αυτό το θέμα, σημείωσε.

Ο κ. Τζέικομπσον εξέφρασε την ανάγκη οι οργανισμοί ελέγχου δεδομένων να εξελιχθούν για να μπορούν να συμβαδίζουν με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη χρήση της για παραγωγή ψευδών ειδήσεων. Είπε ότι είναι δεξιότητες που είναι όλο και πιο σημαντικές στον τομέα ελέγχου δεδομένων, και ότι πολλοί οργανισμοί προσπαθούν να προσθέσουν αυτές τις δεξιότητες για το προσωπικό τους.

Ερωτηθείς, αν, κατά την εμπειρία του, συμβαίνει όλο και πιο συχνά ο κόσμος να πιστεύει οτιδήποτε δει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είπε ότι είναι δύσκολο να πει αν αυτό συμβαίνει όλο και πιο συχνά, αλλά σίγουρα δεν έχει μειωθεί. Σημείωσε ότι, χρειάζεται χρόνος για να κάνει κάποιος έρευνα σε κάθε ανάρτηση που φαίνεται αμφισβητήσιμη, αλλά και ορισμένες δεξιότητες και εξάσκηση. Για τον ίδιο, είναι σημαντικό, όπως είπε, ο κόσμος να χρησιμοποιεί κριτική σκέψη, να είναι δύσπιστος, και να είναι πιο προσεκτικός στο να μοιράζεστε πράγματα, ιδιαίτερα αυτά που τον παρακινούν με συναισθηματικό τρόπο. «Ο φόβος είναι ένα μεγάλο κίνητρο», είπε, προσθέτοντας ότι ο κόσμος αισθάνεται την ανάγκη να σχολιάσει έκτακτες ειδήσεις, για τις οποίες δεν υπάρχει ακόμη πολλή κάλυψη, αφού πρόκειται για κάτι που μόλις συνέβη, και να κοινοποιεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οτιδήποτε βλέπει επειδή έτυχε να τους συναρπάσει. «Σκεφτείτε εάν, αυτός ο ισχυρισμός που πρόκειται να διαδώσετε, σε μια ώρα ή μια μέρα αποδειχθεί λάθος, θα είναι ντροπιαστικό», είπε.

Είπε ακόμη ότι, οι ψευδείς ειδήσεις διαδίδονται πολύ γρήγορα και η επαλήθευση εξαπλώνεται πολύ πιο αργά, και προέτρεψε τον κόσμο να μην μοιράζεται αμέσως πράγματα μέχρι να αποδειχθούν ότι είναι αληθή.

Πηγή: ΚΥΠΕ