Η καταγραφή εκλογικής δύναμης και οι ενδεχόμενες ανακατατάξεις στον πολιτικό χάρτη

Ανακατατάξεις στον πολιτικό χάρτη της Κύπρου ενδέχεται να φέρουν οι επικείμενες διπλές εκλογές. Παρόλο που οι εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν θεωρούνται και τόσο ενδεικτικές για την εκλογική δύναμη του κάθε κόμματος, οι Ευρωεκλογές, με όλες τους τις ιδιαιτερότητες, καταγράφουν κομματικά ποσοστά και ως εκ τούτου θεωρούνται μια ενδιάμεση μέτρηση ισχύος μεταξύ των Βουλευτικών Εκλογών.

Ακόμη και οι τοπικές εκλογές, όμως, μπορούν να αποτελέσουν, στη μεγάλη τους εικόνα, ένδειξη για το πού βρίσκεται ένα κόμμα, παρόλο που, αυστηρά ομιλούντες, δεν είναι καλός δείχτης μέτρησης της εκλογικής τους δύναμης, εξαιτίας αφενός των συνεργασιών που γίνονται για τα υψηλόβαθμα αξιώματα και αφετέρου επειδή για τα χαμηλότερα διαδραματίζουν ρόλο μη πολιτικά κριτήρια, όπως οι συγγένειες και οι φιλίες. Ωστόσο, εάν ένα κόμμα που παραδοσιακά τα πάει καλά σε μία περιοχή, παρουσιάσει μεγάλη καθίζηση, αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχει πρόβλημα, είτε με τα οργανωτικά, είτε σε επίπεδο κομματικής δυσαρέσκειας. Παρομοίως, μια εξαιρετικά καλή επίδοση ή η κατάληψη πολιτικού χώρου που δεν τον κατείχε προηγουμένως μια πολιτική δύναμη θεωρείται καλός οιωνός για την μετέπειτα πορεία της. Άρα, οι εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης διαδραματίζουν ρόλο στη διαμόρφωση του ευρύτερου πλαισίου δυνατοτήτων ενός κόμματος κατά τον δεδομένο χρόνο.

Ο πραγματικός δείκτης παραμένει, ωστόσο, αυτός των Ευρωεκλογών. Πρόκειται για τη μοναδική εκλογική διαδικασία που έχουμε, στην οποία ολόκληρη η Κύπρος λειτουργεί ως ενιαία εκλογική περιφέρεια και στην οποία ανταγωνίζονται μεταξύ τους τα κόμματα, σε αντίθεση με τις Προεδρικές που είναι κατ’ εξοχήν εκλογές προσώπων. Μπορεί να θεωρούνται χαμηλότερου ενδιαφέροντος για τους πολίτες, διατηρούν όμως την υψηλή τους σημασία σε πολιτικό επίπεδο.

Το γεγονός ότι αυτές οι δύο εκλογικές διαδικασίες θα πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα αναμένεται να τις επηρεάσει, καθώς νέοι παράγοντες θα υπεισέλθουν σε αυτές, σε σχέση με το παρελθόν. Θα φανεί στην πορεία, βέβαια, σε ποιο βαθμό θα γίνει αυτό. Μπορεί, για παράδειγμα, η ταυτόχρονη διεξαγωγή τους να αλλάξει τα ποσοστά της προσέλευσης, σε σχέση με το τι συνηθιζόταν στο παρελθόν. Στην περίπτωση, δε, των τοπικών εκλογών, που μεταφέρθηκαν από τα Χριστούγεννα στο καλοκαίρι, υπεισέρχονται παράγοντες όπως ο καλός καιρός και οι εκδρομές εκτός πόλεων. Η πλέον σημαντική αλλαγή, όμως, αφορά την ταυτόχρονη προεκλογική εκστρατεία για δύο πολύ διαφορετικές εκλογές, με διαφορετική ατζέντα, διαφορετικό εκλογικό σώμα και κοινό (από το παγκύπριο γενικό μέχρι το τοπικό πολύ ειδικό) και που χρίζουν διαφορετικής προσέγγισης από τα κόμματα. Αναλόγως του χειρισμού, τόσο σε επικοινωνιακό όσο και σε οργανωτικό επίπεδο, η μία εκλογή θα μπορούσε να επηρεάσει την άλλη, είτε θετικά, είτε αρνητικά.

Αν και πολλά πράγματα κινούνται είτε στη σφαίρα του σχεδιασμού είτε των εκτιμήσεων ακόμα και χωρίς οι δημοσκοπήσεις να μπορούν να θεωρούνται ενδεικτικές, μιας και δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιοι θα είναι οι υποψήφιοι και πόσο ελκυστικά ή ανταγωνιστικά ψηφοδέλτια θα παρουσιάσει το κάθε κόμμα, η διάχυτη εντύπωση που υπάρχει στο πολιτικό σύστημα είναι ότι, αναλόγως αποτελέσματος, αυτές οι εκλογές έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν ανακατατάξεις στον πολιτικό χάρτη, αλλάζοντας τις δυναμικές και καθορίζοντας νέους ρυθμιστές.

Υπενθυμίζεται ότι στις προηγούμενες Ευρωεκλογές, το 2019, νικητής ήταν ο ΔΗΣΥ, ο οποίος εξασφάλισε την πρωτιά με 29,02%, με μια μικρή διαφορά από το δεύτερο ΑΚΕΛ. Και τα δύο μεγάλα κόμματα εξασφάλισαν με αυτά τα ποσοστά από δύο έδρανα στο Ευρωκοινοβούλιο. Τρίτο ήρθε το ΔΗΚΟ, με ποσοστό 13,8% και πήρε μία έδρα. Η τελευταία έδρα πέρασε στην ΕΔΕΚ, που εξασφάλισε 10,58%, μετά από μια αρκετά μεγάλη κινητοποίηση, κυρίως από ψηφοφόρους στον χώρο του Κέντρου, για να αποτραπεί η είσοδος του ΕΛΑΜ στο Ευρωκοινοβούλιο. Το ΕΛΑΜ έμεινε τελικά εκτός, με ποσοστό 8,25%. Η συνεργασία μεταξύ του Κινήματος Οικολόγων και της Συμμαχίας Πολιτών δεν απέδωσε, καθώς τα δύο κόμματα πήραν 3,29% και τους ξεπέρασε η πρωτοεμφανιζόμενη τότε ΔΗΠΑ με 3,8%.

Πολλά έχουν μεσολαβήσει έκτοτε. Κόμματα διαλύθηκαν, ιδρύθηκαν άλλα, εξελέγη Πρόεδρος ο Νίκος Χριστοδουλίδης αφήνοντας στην αντιπολίτευση και τα δύο μεγαλύτερα κόμματα και ο πολιτικός χάρτης προσαρμόστηκε στις νέες πραγματικότητες. Πλέον στη συμπολίτευση βρίσκονται το ΔΗΚΟ, η ΕΔΕΚ και η ΔΗΠΑ, τα οποία, ωστόσο, παρόλο που φαίνεται να υφίστανται φθορά εξουσίας, δεν δείχνουν να έχουν ισχυρό λόγο στη διακυβέρνηση της χώρας, καθώς συνυπάρχουν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας από κάποια απόσταση. Ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, από πλευράς τους, συνυπάρχουν στην αντιπολίτευση με το ΕΛΑΜ και τους Οικολόγους, με το κάθε ένα να προσπαθεί να βρει ακόμη την ταυτότητα και τον ρόλο του. Ρυθμιστής του συστήματος συνεχίζει να θεωρείται το ΔΗΚΟ, υπό την έννοια ότι είναι το μεγαλύτερο κόμμα του Κέντρου, αρκετά πίσω από τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ αλλά αρκετά μπροστά από τους υπόλοιπους, το οποίο, ωστόσο, δέχεται πιέσεις από το ΕΛΑΜ, που βρίσκεται σε συνεχή άνοδο, όπως και η ΔΗΠΑ. Η ΕΔΕΚ φαίνεται να κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, οι Οικολόγοι να μην μπορούν να κάνουν το επόμενο βήμα και μπαίνει στη Βουλή, από την πίσω πόρτα, και το νεοϊδρυθέν Volt.

Το πρώτο ερώτημα που μπορεί να επηρεάσει τη θέση κάθε κόμματος στον πολιτικό χάρτη είναι εάν υπάρχει πιθανότητα κάποιο εκ των ΔΗΣΥ ή ΑΚΕΛ να απωλέσει μία από τις δύο του έδρες. Η απάντηση είναι ότι μαθηματικά υπάρχει, αν και δεν είναι το επικρατέστερο σενάριο με τα μέχρι σήμερα δεδομένα. Εάν, ωστόσο, συμβεί κάτι τέτοιο, πέραν από την πολύ μεγάλη απώλεια για τον χαμένο, θα είναι και πολύ μεγάλο το κέρδος για κάποιον άλλον, καθώς στην ουσία θα υπάρχει ακόμη μία έδρα διαθέσιμη για να μοιραστεί ανάμεσα στα κόμματα του Κέντρου.

Το δεύτερο ερώτημα είναι αν θα αλλάξει η παραδοσιακή κατάταξη και θα χάσει το ΔΗΚΟ την τρίτη θέση και ποιες επιπτώσεις θα είχε αυτό στις πολιτικές ισορροπίες. Ήδη κάποιες από τις δημοσκοπήσεις που έγιναν τους τελευταίους μήνες δείχνουν μια μετατόπιση που δουλεύει ξεκάθαρα υπέρ του ΕΛΑΜ, το οποίο θεωρεί ρεαλιστικό, υπό κάποιες προϋποθέσεις, να ξεπεράσει το ΔΗΚΟ. Θα πρέπει, βέβαια, να κινηθεί σε διψήφιο ποσοστό, κάτι που δεν κρίνεται ακατόρθωτο με τα δεδομένα που υπάρχουν. Το ΕΛΑΜ κινείται ανοδικά, συγκρατεί δυνάμεις ακόμη και στις Προεδρικές Εκλογές που εκ των πραγμάτων θεωρείται χαμένη ψήφος και κεφαλαιοποιεί την πανευρωπαϊκή τάση που αναζητά διεξόδους από τα αδιέξοδα στην Ακροδεξιά. Αν και θεωρείται πλέον δεδομένο από τα υπόλοιπα κόμματα ότι θα καταλάβει έδρα στο Ευρωκοινοβούλιο - ακόμα και αν δεν ξεπεράσει το ΔΗΚΟ αναμένεται να ξεπεράσει σίγουρα την ΕΔΕΚ και τη ΔΗΠΑ- αποτελεί ακόμη ερώτημα μέχρι πού μπορεί να φτάσει. Και αν όντως βρεθεί στην τρίτη θέση, μπορεί να εκτοπίσει το ΔΗΚΟ από τον ρυθμιστικό του ρόλο, από την στιγμή που βρίσκεται σε πολιτική απομόνωση; Πάντως, σε μια τέτοια περίπτωση, το ΔΗΚΟ θα παραμείνει το μεγαλύτερο κόμμα του Κέντρου και της συμπολίτευσης και δεν κινδυνεύει να χάσει την έδρα του αλλά τη θέση του. Όμως πλέον θα αποκτήσει ανταγωνιστή, σε μια κούρσα που για χρόνια έτρεχε μόνο του.

Ερωτήματα υπάρχουν και για τα άλλα δύο κόμματα της συμπολίτευσης. Θα καταφέρει η ΕΔΕΚ να βγει εκλογικά αλώβητη από την μεγαλύτερη κρίση της σύγχρονης ιστορίας της ή θα βρεθεί αντιμέτωπη με τρομακτικά χαμηλά ποσοστά; Θα συνεχίσει η ΔΗΠΑ την ανοδική της πορεία ή έπιασε την οροφή της και θα ξεφουσκώσει; Και αν όντως κινηθεί πιο ψηλά, πώς θα επηρεαστούν οι δυναμικές από την σμίκρυνση της ψαλίδας της με το ΔΗΚΟ; Πόσο σημαντικός θα είναι ο ρόλος μιας αποδυναμωμένης ΕΔΕΚ ή μιας ενδυναμωμένης ΔΗΠΑ στο σύστημα τα επόμενα χρόνια;

Σε ό,τι αφορά τους Οικολόγους, το στοίχημα είναι η επιστροφή της ηρεμίας στο κόμμα, που διάγει περίοδο εσωστρέφειας. Θα προσπαθήσουν μεν να κάνουν το καλύτερο, αλλά οι Ευρωεκλογές δεν είναι κομμένες και ραμμένες στα μέτρα τους. Σίγουρα θα ήθελαν να συγκρατήσουν ποσοστά και αν είναι δυνατόν να παρουσιάσουν αύξηση αλλά αποτελεί ερώτημα εάν κινδυνεύει η θέση τους στον χάρτη από μικρότερα και καινούρια κόμματα. Η πρώην βουλεύτρια του κόμματος, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, είναι πλέον συμπρόεδρος στο Βολτ Κύπρος, μεταφέροντας ενδεχομένως εκεί τις προσωπικές της ψήφους, όπως έκαναν και δύο μικρά κόμματα. Την ίδια στιγμή, το κίνημα των Κυνηγών που το τελευταίο διάστημα κάνει αισθητή την παρουσία του και με το 3,27% που εξασφάλισε το 2021 παραλίγο να μπει στη Βουλή, ενώνει δυνάμεις με τον μικρό σχηματισμό Αφύπνιση, που στις Βουλευτικές είχε εξασφαλίσει 1,35% και θα επιχειρήσει να αυξήσει ακόμη περισσότερο τη δύναμή του. Δημιουργούνται, επίσης, νέοι πολιτικοί σχηματισμοί, όπως η «Αιχμή», που θα μπορούσαν να ανακατέψουν την τράπουλα, αν όχι τώρα, μέχρι τις Βουλευτικές του 2026.

Η εικόνα αναμένεται να καταστεί πολύ πιο σαφής τους επόμενους μήνες, όταν θα υπάρχουν ολοκληρωμένα ψηφοδέλτια, πολιτικά προγράμματα και δημοσκοπήσεις στη βάση πραγματικών δεδομένων. Το επόμενο διάστημα αναμένεται, ωστόσο, να είναι πολύ ενδιαφέρον πολιτικά.