Το στοίχημα της πρωτιάς, η υπεράσπιση των πολλών και η εποχή Στεφάνου στο ΑΚΕΛ

Μιλώντας κατά τη λήξη του Καταστατικού Συνεδρίου του ΑΚΕΛ την περασμένη Κυριακή, ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, Στέφανος Στεφάνου, έδωσε το πρόσταγμα διεκδίκησης της πρωτιάς από το κόμμα. «Η Κύπρος χρειάζεται την Αριστερά και το ΑΚΕΛ, ισχυρό, μεγάλο, πρωταγωνιστικό. Και αυτό θα κάνουμε. Το ΑΚΕΛ ξανά πρώτο στη δράση, στους αγώνες, στην κοινωνία, στα κινήματα. Στη βουλή, την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την Ευρωβουλή. Παντού και πάντοτε. Και τώρα και πάντα», τόνισε.

Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που ο κ. Στεφάνου θέτει τον στόχο της πρωτιάς για το ΑΚΕΛ ενόψει των διπλών εκλογών. Το έχει ξανακάνει, προσεκτικά και μετρημένα, και το προηγούμενο διάστημα σε κάποιες δημόσιες τοποθετήσεις του. Είναι σε θέση να το πράττει, επειδή θεωρεί ότι πλέον του το επιτρέπουν οι συνθήκες. Η μόνιμη κατάσταση εσωστρέφειας στην οποία βρίσκεται ο ΔΗΣΥ εδώ και ένα χρόνο, η οποία ενδεχομένως να επηρεάσει και τα εκλογικά του ποσοστά, σμικρύνοντας την ψαλίδα μεταξύ των δύο, δίνει χώρο σε ένα ΑΚΕΛ που κατά την ίδια χρονική περίοδο έδειξε να ωριμάζει πολιτικά και να αναπροσαρμόζει τη στρατηγική του.

Μερικά χρόνια πριν αυτός ο στόχος θα ήταν αδιανόητος. Το ΑΚΕΛ από το 2011 βαδίζει πολιτικά ανάμεσα στα θραύσματα της τραγωδίας στο Μαρί και της κάκιστης διαχείρισης που έγινε από τη διακυβέρνηση Χριστόφια όχι μόνο στο ζήτημα αυτό αλλά και στην Οικονομία. Έχασε τότε ψηφοφόρους που δεν τους ξανακέρδισε ποτέ και κάθε φορά που πραγματοποιούνταν εκλογές το ποσοστό του ήταν πιο χαμηλό.

Για την ακρίβεια, η τελευταία πρωτιά του ΑΚΕΛ καταγράφηκε πριν από την έναρξη της δικής του διακυβέρνησης, στις Βουλευτικές Εκλογές του 2006, που έλαβε ποσοστό 31,13%. Ακολούθησε, δύο χρόνια αργότερα, η πρωτιά στις Προεδρικές Εκλογές, που έστειλε τον Δημήτρη Χριστόφια στο Προεδρικό. Στις Βουλευτικές του 2011 το ΑΚΕΛ ήταν δεύτερο μετά τον ΔΗΣΥ, αν και είχε ελαφρά αύξηση ποσοστού στο 32,67%. Ωστόσο, μετά το τέλος της διακυβέρνησής του, στις Βουλευτικές του 2016, διολίσθησε στο 25,67% και στις πιο πρόσφατες, το 2021, κατέγραψε 22,34%. Δηλαδή απώλεσε περισσότερες από δέκα ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε μία δεκαετία, με την πρωτιά του ΔΗΣΥ να μην απειλείται ουσιαστικά, καθώς οι δικές του απώλειες καταγράφονταν με πιο αργούς ρυθμούς. Για αυτό και το στοίχημα της πρωτιάς από μέρους του κόμματος της Αριστεράς αποτελεί στην ουσία μια προσπάθεια ανατροπής των τετελεσμένων που έχουν δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια.

Η τάση για αλλαγές στο κόμμα τοποθετείται χρονικά στην ανάληψη της ηγεσίας του από τον Στέφανο Στεφάνου. Με αργά και προσεκτικά βήματα, ο ΓΓ του ΑΚΕΛ μαζί με τους συνεργάτες του προχώρησε σε ενέργειες που είχαν ως στόχο αφενός να εκσυγχρονίσουν το κόμμα και αφετέρου να το καταστήσουν πιο προσιτό. Αυτές δεν αρέσουν σε όλα τα στελέχη, καθώς κάποιοι θεωρούν ότι το κάνουν λιγότερο ΑΚΕΛικό.

Στο πλαίσιο αυτών των προσπαθειών, το ΑΚΕΛ επέλεξε να υποστηρίξει για την Προεδρία της Δημοκρατίας τον Ανδρέα Μαυρογιάννη, έναν άνθρωπο με εντελώς διαφορετική πολιτική συμπεριφορά από το κόμμα, με διαφορετικές ιδεολογικές παρακαταθήκες (από την ΕΟΚΑ μέχρι τον βαθύ Ευρωπαϊσμό) και με βασικότερη κοινή συνισταμένη τη συμφωνία επί συγκεκριμένων θέσεων. Και το ρίσκο απέδωσε. Το μειλίχιο προφίλ του, που δεν θύμιζε σε τίποτα την έντονη και συχνά ξύλινη πολιτική γλώσσα του ΑΚΕΛ, οι πιο κεντρώες απόψεις του στα πλείστα ζητήματα και οι μη ΑΚΕΛικοί στενοί συνεργάτες του, βρήκαν μεγάλη ανταπόκριση όχι απλώς στο κομματικό κοινό, αλλά πιο πέρα από αυτό. Κάπως έτσι, άτομα που, για διάφορους λόγους, δεν ψήφισαν ποτέ ΑΚΕΛ από τη διακυβέρνηση Χριστόφια και έκτοτε βρέθηκαν ξανά στο ίδιο στρατόπεδο με το κόμμα, ενώ άνοιξε διάπλατα η πόρτα της Εζεκία Παπαϊωάννου σε πρόσωπα με πιο κεντρώο ή ακόμη και δεξιό προσανατολισμό, με τους οποίους ετοιμάζει τώρα η ηγεσία του κόμματος το επόμενο βήμα, αυτό της δημιουργίας μιας πολιτικής πλατφόρμας που θα λειτουργεί παράλληλα με το ΑΚΕΛ, στα δεξιά του.

Αμέσως μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, το ΑΚΕΛ άλλαξε την προσέγγισή του στην ενάσκηση αντιπολίτευσης. Έγινε πιο στοχευμένο και πιο παραγωγικό, έριξε τους τόνους και αποφεύγει τις επιθετικές παρεμβάσεις άνευ νοήματος, που μοναδικό στόχο είχαν την εξασφάλιση κάποιου ηθικού πλεονεκτήματος. Η αλλαγή αυτή φαίνεται να εντοπίζεται από την κοινή γνώμη, καθώς στο πολιτικό βαρόμετρο που πραγματοποίησαν ο REPORTER και η IMR τον Σεπτέμβριο, το 39% των ερωτηθέντων απάντησαν πως θεωρούν πως το ΑΚΕΛ ασκεί υπεύθυνη αντιπολίτευση, έναντι του 33% που έδωσαν αυτή την απάντηση για τον ΔΗΣΥ.

Από πριν τις Προεδρικές Εκλογές είχαν ξεκινήσει να τρέχουν οι διαδικασίες και ενόψει των καταστατικών αλλαγών που επικυρώθηκαν στο Συνέδριο. Έγιναν οι μελέτες, οι συζητήσεις και στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου αρκετές αλλαγές, που μπορεί να διαφοροποίησαν μέρος του αρχικού σχεδιασμού αλλά οδήγησαν το κόμμα στο σημείο να μπορεί να κάνει κινήσεις που αφορούν τον εκσυγχρονισμό και την ανανέωσή του, οι οποίες ουσιαστικά αποτελούν επένδυση για το πολιτικό του μέλλον, χωρίς ιδιαίτερο πρόβλημα.

Αυτό που δεν έκανε το ΑΚΕΛ ήταν να αποποιηθεί τις κομμουνιστικές του ρίζες, παρόλο που φαίνεται να αντιλαμβάνεται τι συμβαίνει γύρω του και την πανευρωπαϊκή μετατόπιση προς τα δεξιά του πολιτικού χάρτη. Προφανώς οι συνθήκες δεν κρίθηκαν ακόμη ώριμες για κινήσεις που θα άγγιζαν το ιδεολογικό του πλαίσιο, παρόλο που είναι κατανοητό πως η τελική επιλογή θα πρέπει να γίνει κάποια στιγμή μεταξύ της μετακίνησης προς την Σοσιαλδημοκρατία ή της περαιτέρω συρρίκνωσης, εκτός αν προκύψει μεγάλη ανατροπή στις πολιτικές τάσεις. Οι αντιδράσεις που υπήρξαν στα άλλα θέματα, που δεν άπτονται της ιδεολογίας, ήταν αρκετές ώστε να μην ανοίξει καν μια τέτοια συζήτηση στο παρόν στάδιο. Ωστόσο, όπως ο ίδιος ο ΓΓ του ΑΚΕΛ είπε, το κόμμα έθεσε βάσεις για τα επόμενα 100 του χρόνια.

Ο Στέφανος Στεφάνου δήλωσε πως «είμαστε δύναμη διεκδίκησης για τους πολλούς. Με διεκδίκηση, με δράση που εκφράζουν τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας, όλους αυτούς που -μέσα στο σύστημα που ζούμε- ζητούν και χρειάζονται υπεράσπιση: την εργατική τάξη και ευρύτερα τον κόσμο της εργασίας, τους αυτοεργοδοτούμενους, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, την αγροτιά, τη νέα γενιά, τις κοινωνικά ευάλωτες ομάδες». Και ενδεχομένως αυτός να είναι ο επόμενος στόχος για αλλαγή του ΑΚΕΛ. Να αναπροσαρμόσει στο μυαλό του ποιοι είναι οι πολλοί και ποιοι χρειάζονται υπεράσπιση. Το μεγαλύτερο πλήγμα δέχεται τα τελευταία χρόνια η μεσαία τάξη. Που δεν θεωρείται εργατιά. Που δεν δουλεύει στις οικοδομές και στα εργοστάσια, αλλά στα γραφεία και στις οθόνες, οπλισμένη με πτυχία, μεταπτυχιακά και χρόνια εμπειρίας. Και που δεν μπορεί να πληρώσει τους λογαριασμούς της στο τέλος του μήνα. Που δυσκολεύεται να κάνει δεύτερο παιδί. Που ελάχιστα από τα μέτρα που ανακοινώνονται την αγγίζουν, ενώ όλα τα προβλήματα που προκύπτουν από την τρέχουσα οικονομική κατάσταση την αφορούν, ενδεχομένως σε υπερθετικό βαθμό.

Αν το ΑΚΕΛ θέλει να είναι πρώτο κόμμα, πρέπει να φροντίσει να είναι ένα κόμμα για τους πολλούς. Είτε φορούν ποδίνες είτε φορούν γραβάτες. Με ιεράρχηση και κατανόηση των αναγκών του σήμερα. Κι ας μην ταιριάζουν στο παλιό αφήγημα. Πολιτική υπεράσπιση ζητά όποιος αδικείται. Και αν δεν την βρει στην Αριστερά, θα την αναζητήσει δεξιότερα.